Արցախն Աստծունն է. ինչպես հայ ուսուցչին հաջողվեց փրկվել ադրբեջանական գերությունից

ԵՐԵՎԱՆ, 24 հունվարի – Sputnik. Ադրբեջանական գերության մեջ հայտնված Արթուր Ղազարյանը չի պատմել, թե ինչեր է ապրել այնտեղ` հավատարիմ մնալով քրիստոնեական պատվիրաններին, սակայն ադրբեջանցի զինվորների վերաբերմունքն իր նկատմամբ ավելի զուսպ է եղել, քան մնացած հայ գերիների նկատմամբ։

Արթուր Ղազարյանը ծնվել է Ստեփանակերտում, մեծացել ուսուցիչների ընտանիքում, դպրոցն ավարտել  գերազանցությամբ։  Ապա մեկնել է Մոսկվա, սովորել Լենինի անվան մանկավարժական ինստիտուտի մաթեմատիկայի բաժնում. ինստիտուտն ավարտելուց հետո մնացել է Մոսկվայում։ Կյանքի մեծ մասը նվիրել է մանկավարժությանը։ 2000-ականների սկզբից Ղազարյանը ծառայել է Մոսկվայի վանքերից մեկում, իսկ 2013 թվականի ամռանն իրագործել իր վաղեմի ցանկությունը` վերադարձել հայրենիք` Արցախ։ Նա ուսուցչություն է արել Վանք գյուղում, այնուհետև Լաչինի շրջանի գյուղերից մեկում, իսկ 2020 թվականի սեպտեմբերին Շուշիի քոլեջից հրավերք ստացել։ Շուշիում էր, երբ սկսվեց պատերազմը։

Շուշիի մյուս բնակիչների հետ մեկտեղ Ղազարյանը ծանր օրեր է ապրել ապաստարանում։ Քաղաքն աստիճանաբար դատարկվում էր, նրան էլ խոստացել էին Երևան տեղափոխել, բայց...

Ղազարյանի որդին` Ալեքսեյը, որը վերջին անգամ նոյեմբերի 5-ին էր հոր հետ խոսել հեռախոսով, լուրջ մտահոգվել էր ծնողից լուր չունենալով։ Ալեքսեյը դիմել էր «Կոմերսանտ» թերթին` խնդրելով օգնել գտնել հորը։ Տղային օգնելու համար խմբագրությունը «խառնել» էր Բաքվի իր կապերից։

Արթուր Ղազարյանը գիտեր` թշնամին գրեթե քաղաք է մտել։ Հասկանալով, որ անելանելի իրավիճակում է` արցախցի ուսուցիչը որոշում է դուրս գալ ապաստարանից և թաքնվել վանքում։ Ինչպես ինքն է ասում` եթե որևէ վատ բան պետք է պատահեր, թող դա տեղի ունենար եկեղեցում։ Թաքնված լինելով Ղազանչեցոց եկեղեցու մի մեկուսի անկյունում` նա մոտակայքում գտնվող դպրոցից ադրբեջանական երգի ձայներ էր լսում, դաշնամուր էին նվագում։  Տեսնում էր` ինչպես են զինվորականները մտնում եկեղեցի և հասկանում, որ շուտով իրեն էլ կհայտնաբերեն։ Որոշ  ժամանակ անց հայտնի դարձավ, որ հենց այդ գերիի մասին է հարցնում Ադրբեջանի «բարձր ղեկավարությունը»։

Ինչով են զբաղված ԱՀ իշխանությունները. Դավիթ Բաբայանը` գերիների և Արցախի կարգավիճակի մասին

Ղազարյանն իր աչքով տեսավ, թե ադրբեջանցիներն ինչպես են գերեվարում Շուշիի 83-ամյա Ջոնիկ Թևոսյանին` ծեր ու հիվանդ մարդու, ով 32 տարի առաջ սումգայիթյան ողբերգությունն էր վերապրել (տարեց տղամարդու խոշտանգման կադրերը ադրբեջանցիները տարածել էին համացանցում)։

Կային նաև այլ գերեվարված հայեր։ Նրանց կապկպած նկուղում էին պահում։ Ղազարյանը պատմում է, որ օրական կես թխվածքաբլիթ էր ուտում ու ավելորդ անգամ վախենում էր կարիքները հոգալու համար դիմել` չցանկանալով զայրացնել հսկողներին` գերիների նկատմամբ ագրեսիա չառաջացնելու համար։

Այո, նրան ևս ստիպում էին ասել, որ Արցախն Ադրբեջան է, բայց նա հեզությամբ ասում էր, որ Արցախը Աստծունն է, ինչպես և աշխարհի բոլոր երկրները` Ռուսաստանը, Կանադան, Ֆրանսիան... բոլոր երկրներն Աստծունն են։ Ղազարյանը բացատրում է, որ ադրբեջանցիները չէին կարող դա չընդունել, քանի որ Ղուրանում էլ այդպես է ասվում։

«Կոմերսանտին» տված հարցազրույցում Ղազարյանը պատմել է, թե ինչպես էին իրենց շարում հրապարակում, ադրբեջանցի զինվորների և սպաների առաջ և որոշ դասեր տալիս։ Նա չի մանրամասնել, թե կոնկրետ ինչեր են արել, բայց նշել է, որ գերիների նկատմամբ միշտ էլ անառողջ ու դաժան վերաբերմունք է լինում։

Նոյեմբերի վերջին Ղազարյանն արդեն Բաքվում էր, այնտեղ նրան մեկուսարանում են պահել մինչև հունվարի 9-ը։ Որոշ հասարակական գործիչներ ուսուցչին նույնիսկ Բաքվով զբոսանքի են տարել, նաև շատրվանների հրապարակի հայկական եկեղեցին են այցելել։

Դավիթ Բաբայանը գերիների հարցով դիմել է միջազգային կառույցներին

Այսօր Ղազարյանն արդեն Մոսկվայում է, իր ընտանիքի մոտ։ Գերությունից նրա փրկության պատմությունը զավեշտալի է. տանջանքներից և ստորացումներից հետո, մարդուն կարելի է նաև զբոսանքի տանել, երբ դա պահանջում է «բարձր ղեկավարությունը»` ցանկանալով ռուսական լուրջ  պարբերականի աչքին «բարեկիրթ» թվալ գերիների հետ շփման հարցում։ Իսկ խոշտանգումներով, սպանություններով,  անարգանքի ու պղծման տեսարաններով տեսանյութերը թող տարածվեն սոցցանցերում, զուտ պրոֆիլակտիկայի համար...