Լուսնի տակ ոչինչ նոր չէ․ այն, ինչ կա, եղել է ու կլինի հավերժ։ Նախկինում էլ էր արյան գետ հոսում, նախկինում էլ էր մարդը լացում․․․
Ամանորի գիշերը Եռաբլուրում երգում ու լալիս էր երգիչ Դավիթ Ամալյանը, որը պատերազմում կորցրել է որդուն։
1917 թվականի վերջին այդ ժամանակների երգիչ ու էստրադային կուռք Ալեքսանդր Վերտինսկին կատարեց «То, что я должен сказать» ռոմանսը։ Մի քանի տող` այդ ռոմանսից։
Ես չգիտեմ, թե ում էր դա պետք և ինչու,
Ո՞վ նրանց մահվան ուղարկեց իր չդողացող ձեռքով,
Եվ այնքան դաժան, այնքան անիմաստ
Նրանց դատապարտեց հավերժական քնի։
Կկարողանա՞նք արդյոք հաղթահարել արցախյան սինդրոմը, կամ սգո պսակներ՝ դափնեպսակների փոխարեն
Ռուսաստանը սգում էր հազիվ չափահաս դարձած յունկերների մահը, որոնք հուղարկավորվել էին Մոսկվայի Եղբայրական գերեզմանում։ Լեգենդի համաձայն՝ Վերտինսկուն կանչել էին Արտակարգ հանձնաժողով ու պարզաբանում պահանջել երեք հարյուր մոսկովյան յունկերների մահվան տպավորության տակ գրված հակահեղափոխական երգի համար։
— Սա պարզապես երգ է և հետո` դուք հո չեք կարող արգելել ինձ խղճալ նրանց, - ասել է նա։
Նրան պատասխանել են․ «Պետք լինի՝ շնչելն էլ կարգելենք»։
Այն ժամանակ Ռուսաստանում Բորշչագովկա գյուղի մոտակայքում երեք հարյուր երիտասարդ էր մահացել, այսօր` պաշտպանելով Շուշին, Քարվաճառը, Ջաբրայիլն ու մյուս շրջանները, դաժան ու կարծես թե անիմաստ կերպով մահացան մոտ հինգ հազար հայ, մեծ մասամբ՝ երիտասարդ։
... Եվ ոչ մեկի մտքով չանցավ` ծնկի գալ պարզապես
Եվ այդ տղաներին ասել, որ ապաշնորհ երկրում
Նույնիսկ լուսե սխրանքները քայլեր են միայն
Դեպի անվերջ անդունդն անհասանելի գարնան…,-
երգում էր Ալեքսանդր Վերտինսկին։
Ամանորի գիշերը կատարած արտասովոր ռեքվիեմում Ամալյանը շնորհակալություն էր հայտնում ընկերներին, եղբայրներին, քույրերին, շնորհակալություն էր հայտնում հացին, ձյանը, լռությանը․․․ նույնիսկ այն մարդկանց, որոնք ուղարկեցին մեր տղաներին անիմաստ զոհվելու։ Բայց ինչի՞ համար։ Մարդիկ լսում ու լաց էին լինում։ Ինչու՞։ Արցունքներով երգն ավարտին հասցնելիս՝ Ամալյանը հուսահատորեն ձեռքը թափ տվեց ու հեռացավ որդու գերեզմանից։ Այդ ժեստը շատ հարցեր վերացրեց։
․․․Վերտինսկու ռոմանսը երկար կյանք ունեցավ։ Այն կատարում էին Բորիս Գրեբենշչիկովը, Դիանա Արբենինան, Վալերի Օբորձինսկին, Ժաննա Բիչևսկայան․․․ Ոչ միայն երաժշտական արժանիքների համար, այլև տարբեր առիթներով․ աֆղանական պատերազմ, չեչենական պատերազմ, իսկ 2014 թվականին Սմոլենսկի իր համերգի ժամանակ Բորիս Գրեբենշչեկովը կատարեց այս ռոմանսը Եվրամայդանում մահացածների հիշատակին։
«Այսօր տարօրինակ համերգ է, - ասաց նա, - Ամբողջ ընթացքում ինձ չի լքում միտքը, որ հենց այս պահին` մինչ մենք այստեղ երգում ենք, Կիևում՝ մեզ շատ մոտ, մարդիկ սպանում են միմյանց»։
Դավիթ Ամալյանին լսելիս ձեզ մոտ նման միտք չառաջացա՞վ։
Զոհվել է նաև երգահան Դավիթ Ամալյանի որդին
Այդ ընթացքում Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգև արքեպիսկոպոս Մարտիրոսյանը Սուրբ ծննդյան տոնից առաջ երիտասարդների էր պսակում։
«Եթե մարդիկ պսակվում են, դա նշանակում է, որ հույս կա, կյանքը շարունակվում է», - ասաց արքիեպիսկոպոսը։
Արցախում զոհված Արթուր Հովհաննիսյանն Ամանորի գիշերը որդի ունեցավ։ Արթուրն ասել էր` եթե չվերադառնա, տղային իր պատվին կոչեն։
Կյանքը շարունակվում է։ Դավիթ Ամալյանի երգած երգը` նույնպես։
«Դուք ու ձեր նմանները կստիպեք հային նորից ուժեղանալ», - Ամալյանին ասաց Երևանի պետական բժշկական համալսարանի ռեկտոր Արմեն Մուրադյանը։ Նա ճիշտ խոսքեր գտավ։
Մենք ենք, մեր սարերն ու GPS-ը, կամ ով և ինչպես է կիսում հայկական հողերը
