ԵՐԵՎԱՆ, 19 դեկտեմբերի - Sputnik, Նելլի Դանիելյան. Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում ՀՀ Սահմանադրական դատարանի նախագահի ու դատավորների ներկայացուցիչ Սիրանույշ Սահակյանի դիտարկմամբ, գերիների փոխանակման`«բոլորը բոլորի դիմաց» սկզբունքը ձևական է և իրականում չի գործում։
Կողմերի միջև չկա փոխվստահություն, գերիների ու պատանդների տվյալները հրապարակայնացված չեն, մինչ օրս չի հայտարարվել անգամ, թե որ կողմում քանի գերեվարված անձ է պահվում ներկա պահին։
«Կողմերը պետք է հրապարակեին գերիների, պատանդների ցուցակները, որից հետո, եթե անճշտություններ լինեին, դրանց մասին պետք է պարզաբանումներ ներկայացվեին։ Բայց դա տեղի չունեցավ, և մենք այս պահին էլ չունենք տվյալներ, թե քանի հայ է շարունակում մնալ Ադրբեջանում գերության մեջ և հակառակը»,– ասաց Սահակյանը։
Նրա խոսքով, անգամ դիակների որոնողական աշխատանքների իրականացման համար Ադրբեջանը, չնայած ստանձնած պարտավորություններին, անհրաժեշտ պայմաններ չի ստեղծվում։
«Ադրբեջանի պարագայում մենք ունենք շատ հստակ ապացուցված 100–տոկոսանոց գործեր, որոնք վկայում են գերեվարման հանգամանքի, անձանց ողջ լինելու ու նաև որոշակի ժամանակից հետո բանտերում գտնվելու մասին։ Բայց Ադրբեջանի իշխանությունները մինչև օրս դրանք չեն հաստատում»,– հայտնեց Սահակյանը։
Նրա դիտարկմամբ, քաղաքական պայմանավորվածություններ ձեռք բերելիս անհրաժեշտ վստահության մթնոլորտը չի եղել, երաշխիքներ չեն ստեղծվել, որ դրանք չեն չարաշահվի։ Արդյունքում իրական գերիները մնում են Ադրբեջանում, իսկ Հայաստանում գտնվող ադրբեջանցի մարդասպան–հանցագործները գերիների անվան տակ վերադառնում են իրենց երկիր։
Ընդ որում, Սիրանուշ Սահակյանը կիսում է այն տեսակետը, որ այս փոխանակումը իրավական բնույթի բազմաթիվ հարցեր է առաջացրել։
«Իրավական տեսանկյունից խնդրահարույց է, եթե դատապարտյալը հանձնվում է այլ նպատակով, քան այդ երկրում պատժի հետագա կրումն է։ Կյանքի իրավունքի պաշտպանությունը ենթադրում է ոչ միայն հանցագործության բացահայտում, այլև դրա համար մեղավոր անձանց պատժի անխուսափելիության սկզբունքի կիրառում։ Եվ եթե որևէ դատարան դրա համար նախատեսել է պատիժ, ապա այն ենթակա է կատարման։ Իհարկե, կան պատժից ազատելու միջոցներ, օրինակ` պայմանական վաղաժամկետ ազատումը, որը հստակ հիմքեր ունի, կամ առողջական խնդիրներով ազատումը։ Բայց մենք չունենք դեպքեր, երբ անձին պարզապես կարելի է ազատել»,– ասաց Սահակյանը։
Գերիների հարցը հանգուցալուծված չէ. Ադրբեջանի հետ բանակցություններ են տարվում
Մեր զրուցակցի դիտարկմամբ, Հայաստանը կարող էր Ադրբեջանի քաղաքացիներին հանձնել Ադրբեջանին` ԱՊՀ շրջանակներում քրեական ոլորտում համագործակցության կոնվենցիաների հիման վրա` այնտեղ պատիժը կրելու պայմանով։ Մինչդեռ, այս դեպքում նրանց հանձնումը, Սիրանուշ Սահակյանի մեկնաբանմամբ, առաջին հերթին խախտում է հենց տուժողների իրավունքները` անկախ այն հանգամանքից, որ հայկական կողմը հայտարարում է, թե տուժողների հարազատները համաձայնել են՝ հանուն գերության մեջ գտնվող հայ երիտասարդների փրկության:
«Այստեղ այնքան էլ նշանակություն չունի տուժողների դիրքորոշումը, քանի որ մենք ունենք դատարան։ Դատարանն է վերականգնել սոցիալական արդարությունը` սահմանելով համարժեք պատիժ։ Իսկ երբ այդ պատիժը շրջանցվում է, մենք նաև սոցիալական արդարության խնդրին ենք բախվում»,– ասաց նա։
Ինչ վերաբերում է Հայաստան վերադարձած գերիներին, Սիրանուշ Սահակյանը հայտնեց, որ գերեվարման ընթացքում նրանց նկատմամբ կատարված մարդու իրավունքների կոպտագույն խախտումներն արձանագրվել ու արձանագրվում են։
Արձանագրումներից զատ իրավաբանները նաև հետամուտ են լինելու, որ տուժողները բարոյական ու նյութական փոխհատուցում ստանան իրենց կրած ֆիզիկական ու հոգեկան վնասների դիմաց։
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան Հայաստանից ներկայացվող գանգատներն օրեցօր ավելանում են, համալրվում հայերի նկատմամբ ադրբեջանցիների անմարդկային վերաբերմունքի նոր փաստերով։
