ԵՐԵՎԱՆ, 4 դեկտեմբերի - Sputnik. Հայ գերիների խնդրին ու նրանց նկատմամբ անմարդկային վերաբերմունքին անդրադառնալը միջազգային հեղինակավոր հասարակական կառույցի կողմից ողջունելի է, բայց նման զեկույցները սովորաբար դեկլարատիվ բնույթ են կրում:
Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց Հայաստանում Գերիների, պատանդների եւ անհայտ կորածների հարցերով զբաղվող հանձնաժողովին առընթեր աշխատանքային խմբի նախկին ղեկավար Արմեն Կապրիելյանը՝ մեկնաբանելով Human Rights Watch միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպության զեկույցը՝ հայ գերիների նկատմամբ Ադրբեջանի զինծառայողների վերաբերմունքի մասին:
«Իհարկե, շատ լավ է որ միջազգային հանրության ուշադրությունը հրավիրվում է տվյալ խնդրի վրա, բայց ցավոք, միջազգային կառույցների համար, ինչպիսիք են ՄԱԿ-ը և այլն, նման զեկույցները պարզապես դեկլարատիվ բնույթ են կրում: Իմ պրակտիկայում չի եղել դեպք, երբ պետությունը դասեր քաղի ու փորձի նվազեցնել գերիների նկատմամբ իր այդ կարգի վերաբերմունքի դեպքերը»,- ասաց Կապրիելյանը:
Հայկական ու ադրբեջանական կողմերը գերիների ցուցակները փոխանցել են Կարմիր խաչին
Մյուս կողմից, սակայն, նրա խոսքով, այսօրինակ զեկույցների քննարկումը միջազգային ատյաններում չի կարող չնպաստել խնդրի հայանպաստ զարգացումներին:
Այդուհանդերձ, Կապրիելյանը միջազգային հանրության կողմից անտարբերություն է նկատում: Իսկ Ադրբեջանի իշխանությունները, նրա դիտարկմամբ, իրենց անմարդկային գործելաոճը հայ գերիների նկատմամբ որդեգրել են 2000 թթ-ի կեսերից և գնալով ավեի են կատարելագործում:
«Սոցկայքերում տարածված որոշակի նյութերից դատելով՝ կարող ենք ասել, որ Ադրբեջանի վայրագությունները սաստկացել են»,- ասաց նա:
Նշենք, որ Human Rights Watch-ի զեկույցը ևս հիմնված է համացանցում առկա տեսանյութերի վրա: Կազմակերպությունը գրում է, որ Ադրբեջանը հայ ռազմագերիներին ֆիզիկական բռնության և նվաստացման է ենթարկել, տեսագրություններում պատկերված է, թե ադրբեջանցի զավթիչներն ինչպես են ապտակում, հարվածում ու ստիպում հայ ռազմագերիներին՝ համբուրել Ադրբեջանի դրոշը, գովերգել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւին, հայհոյել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին ու հայտարարել, որ Լեռնային Ղարաբաղն Ադրբեջան է:
«Տեսագրությունների մեծ մասում երևւում են առևանգողների դեմքերը, ինչը վկայում է, որ նրանք չեն վախեցել պատասխանատվության ենթարկվելուց»,-ասված է զեկույցում:
Իսկ Human Rights Watch-ի Եվրոպայի եւ Կենտրոնական Ասիայի գծով տնօրեն Հյու Ուիլյամսոնը հայտարարել է, որ ռազմագերիների նկատմամբ դաժան եւ նվաստացուցիչ վերաբերմունքի ոչ մի արդարացում չի կարող լինել: «Ադրբեջանի իշխանությունները պետք է ապահովեն նման վարվելակերպի անհապաղ դադարեցումը»,- ասել է նա:
Նրա խոսքով, անկախ այն բանից, թե ինչու են ազերի զինվորներն իրենց այդ կերպ պահում, չափազանց կարեւոր է այդ հանցագործությունների մեղավորներին ու նրանց հրամանատարներին քրեական պատասխանատվության ենթարկելը:
Զեկույցի հեղինակներն ուսումնասիրել են համացանցում հրապարակված հայ գերիների մասնակցությամբ 14 տեսանյութեր, կապ հաստատել ու խոսել նրանցից 5-ի ընտանիքների հետ:
Human Rights Watch-ը խոսել է նաև փաստաբաններ Արտակ Զեյնալյանի և Սիրանուշ Սահակյանի հետ, ովքեր ՄԻԵԴ-ում ներկայացնում են շուրջ 40 ռազմագերիների ընտանիքների շահերը:
Ադրբեջանի ՊՆ–ն հայտնել է իր զոհերի, վիրավորների, գերի ընկածների ու անհետ կորածների թիվը
Մինչդեռ ադրբեջանական կողմից, կազմակերպության տեղեկություններով, Հայաստանում միայն մի քանի ադրբեջանցի ռազմագերիներ ու երեք օտարերկրյա վարձկաններ են պահվում:
Խոսելով գերիների փոխանակման մասին Արմեն Կապրիելյանը նշեց, որ փորձը ցույց է տալիս, որ այդ հարցի որոշակի ժամանակ, գուցե և ամիսներ է պահանջելու:
Կապրիելյանը նաև չթաքցրեց, որ զարմացած է մեր երկրի կառավարության մոտեցումից:
«Թվում է, թե կառավարությունն օր ու գիշեր պետք է մտածեր ու զբաղվեր այս հարցով: Բայց հանրությունը, համենայնդեպս, այդ աշխատանքի արդյունքը չի տեսնում: Թե անցած 2 տարում, թե հիմա, երբ այս հարցն արդեն լուրջ մարմնավորում է ստանում ու շատ ակտուալ է, ոչ այդ հանձնաժողովի աշխատանքներն ենք տեսել, ոչ արդյունքները»,- Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց Կապրիելյանը:
Նա հիշեցրեց, որ ստեղծվելուց 17 տարի հետո՝ 2018-ի գարնանը, հանձնաժողովը լուծարվել էր: Հետագայում այն նորից վերակազմավորվեց արդեն որպես կառավարական հանձնաժողով: Բայց իր աշխատանքի 2 տարվա ընթացքում, ըստ Կապրիելյանի, այն թափանցիկ ու հաշվետու չի եղել հանրության առջև (հանձնաժողովի հետ կապ հաստատելու մեր փորձերը ևս ապարդյուն էին - Ն. Դ.)։
Իսկ գերիների վերադարձի, նրանց իրավունքների պաշտպանության ու փրկության հարցով, Կապրիելյանի տպավորությամբ, Հայաստանում այսօր ավելի շատ Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակն է աշխատում, այդ թվում՝ միջազգային կառույցների հետ:
Գերիների հարցով զբաղվող հիմնական միջազգային կառույցը, Կապրիելյանի խոսքով, ԿԽՄԿ-ն է՝ իր առաջնային մանդատով, նաև՝ ԵԱՀԿ-ն, ՄԱԿ-ի տարբեր կառույցներ:
Բայց այս հարցում էական է նաև միջազգային հասարակական կազմակերպությունների հետ աշխատանքը, նույնիսկ՝ հեղինակավոր անձանց հետ անձնական կապերը, որոնց շնորհիվ Արմեն Կապրիելյանն իր 17-ամյա գործունեության ընթացքում ականատես է եղել գերիների վերադարձի առանձին օրինակների:
Հիշեցնենք` սեպտեմբերի 27-ի վաղ առավոտյան Ադրբեջանը Թուրքիայի աջակցությամբ լայնածավալ ռազմական հարձակում սկսեց արցախա–ադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքով։ Նոյեմբերի 9-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ու Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի միջև ստորագրված հայտարարության համաձայն` ռազմական գործողությունները դադարեցվեցին։
Համացանցում լուր տարածվեց, որ հայկական կողմն ունի 4750 զոհ ու անհետ կորած։ Հայաստանի առողջապահության նախարարության դատաբժշկական ծառայությունը փորձաքննել է 2718 զոհված զինծառայողի մարմին:
Դեկտեմբերի 2-ի տվյալներով՝ Արցախի ՊԲ-ն հրապարակել է 1746 զոհվածների անունները։
Վերջին տվյալներով` քաղաքացիական անձանց շրջանում կա 50 զոհ ու 148 վիրավոր։
Վիրավորների, անհետ կորածների ու գերիների թվի վերաբերյալ պաշտոնական տվյալներ չկան։
Ինչո՞ւ են ադրբեջանցիներն ուրախացել․ ռուսական խաղաղապահների հրամանատարի կենսագրությունը
