Իհարկե, կարող եք ասել՝ դե մենք, հայաստանցիներս, չպիտի զարմանանք, որովհետև մեզ մոտ գրեթե բոլոր նախագահական ընտրություններից հետո շատ մեծ կասկածներ էին առաջանում։ Սակայն մերն, ինչպես ասում են, ուրիշ է։ Մեզ մոտ անմիջապես էլ պաշտոնապես հայտարարվում էր՝ այսինչ մարդն է հաղթել, նրա գլխավոր մրցակիցն էլ անմիջապես հայտարարում էր՝ ոչ, ընտրությունները կեղծվել են։ Չեմ վիճի՝ ինչ-որ նմանություն այնուամենայնիվ կա։ Հիշում եք երևի, թե ինչպես 90-ականների կեսերին հայաստանյան թեկնածուներից մեկը հրապարակավ շամպայն խմեց իր հաղթանակի առիթով, Միացյալ Նահանգներում էլ հիմա Դոնալդ Թրամփն է արդեն հայտարարել, թե համոզված է, որ հաղթել է, բայց, նրա կարծիքով, որոշ մարդիկ փորձում են թույլ չտալ իր համակիրներին արտահայտել իրենց վերաբերմունքը։
Միանգամից ասեմ, որ սա անսպասելի չէ։ Այս ընտրություններից ամիսներ առաջ բազմաթիվ վերլուծաբաններ կանխատեսում էին, որ Դոնալդ Թրամփը վիճարկելու է քվեարկության արդյունքները։ Այդպես էլ եղավ. մի քանի ժամ առաջ գործող նախագահը հայտարարեց, որ դիմելու է Գերագույն դատարան, իսկ իրենց Գերագույնը՝ մեր Սահմանադրականն է, որին ավանդաբար դիմում էր Հայաստանում պարտված թեկնածուն։ Բայց մեզ մոտ ընդդիմությունը Սահմանադրական դատարան էր միշտ դիմում քվեարկության պաշտոնական արդյունքները հրապարակելուց հետո։ Իսկ Թրամփն ասում է. «Գերագույն դատարան եմ դիմելու, որպեսզի դադարեցվի քվեաթերթիկների հաշվարկը։ Մենք չենք ուզում, որ առավոտյան ժամը 4-ին, երբ քվեարկությունը վաղուց արդեն ավարտված է, իմ դեմ քվեարկածների քվեաթերթիկներ հայտնաբերվեն»։
Թրամփի այս ասածը բացատրության կարիք ունի։ Մեկնաբանները մի 1000 անգամ փաստել են, որ ամերիկյան ընտրական համակարգը ամենևին էլ կատարյալ չի։ Պարզապես իրենք չեն ցանկանում հրաժարվել մոտ 250 տարի առաջ ընդունված այն համակարգից ճիշտ այնպես, ինչպես չեն ուզում հրաժարվել զենք կրելու իրավունքից, չնայած շատ լավ հասկանում են դրա հետևանքները։ Չեմ ուզում խոսել այսպես կոչված ընտրիչների ինստիտուտի մասին։ Հիմա արդեն Հայաստանում քչերն են հիշում, որ մի քանի տարի առաջ մենք էլ էինք ուզում մեզ մոտ կիրառել այդ շատ տարօրինակ համակարգը։ Թե ինչու է տարօրինակ, բոլորս շատ լավ գիտենք՝ ես կարող եմ շատ ավելի ձայն ստանալ, քան մրցակիցս, բայց նախագահ չդառնալ հենց այդ ընտրիչների ինստիտուտի պատճառով։ Որովհետև եթե, օրինակ, Լոռու մարզում կա 10 ընտրիչ, նրանցից 6-ը իմ օգտին է քվեարկել, դա նշանակում է, որ իմ օգտին են քվեարկել ոչ թե հենց այդ 6-ը, այլ բոլոր 10 ընտրիչները։ Չեմ ուզում գնահատական տալ, պարզապես փաստեմ, որ այդպես են որոշել ամերիկացիներն ավելի քան երկու դար առաջ։
Բայց դառնանք այս ընտրություններին։ Դրանք մի առանձնահատկություն ունեն։ Լիքը ամերիկացիներ այս անգամ որոշել են քվեարկել փոստով։ Խոստովանենք՝ հիմա արդեն փոստից շատ հազվադեպ ենք օգտվում, բայց հո գիտենք, որ երբեք չես կարող կանխատեսել, թե այսօր ուղարկած նամակդ երբ կհասնի, ասենք, Դանիա կամ Ավստրալիա։ Գրեթե նույնն է Ամերիկայում՝ եթե ես քվեարկեցի, հետո քվեաթերթիկս դրեցի ծրարի մեջ ու այն ուղարկեցի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի հասցեով, երբեք չեմ կարող ասել, թե երբ այն տեղ կհասնի։ Իսկ կանոնները տարբեր նահանգներում խիստ տարբեր են։ Մի նահանգում կարող են ասել՝ եթե ձեր ուղարկած քվեաթերթիկը մինչև ընտրության օրը, այսինքն` նոյեմբերի 3-ը տեղ չհասավ, այն անվավեր է ճանաչվելու։ Բայց հարևան նահանգում ասում են՝ մենք նայելու ենք միայն ուղարկելու օրը դրված կնիքին՝ եթե ուղարկել եք թեկուզ նոյեմբերի 2-ին, կսպասենք մինչև տեղ հասնի ու անպայման հաշվի կառնենք նաև ձեր ձայնը։
Բայդենի շտաբը վստահ է, որ հաշվարկի ավարտից հետո իրենց թեկնածուն նախագահ կդառնա
Եվ վերջում այն հարցի մասին, որը միշտ էլ շոշափվել է Հայաստանում՝ ընտրությունների կեղծման հնարավորությունը։ Կեղծվում են արդյո՞ք ընտրությունների արդյունքները Ամերիկայում։ Այո, կեղծվում են, փաստել էին Բրենանի անվան արդարադատության կենտրոնի մասնագետները` ավելացնելով, բայց այդ կեղծումները կազմում են զրո ամբողջ, զրո, զրո, զրո, զրո 4 տոկոս։
