Սուրեն Սարգսյանի դիտարկմամբ` բարդ է գուշակել բանակցությունների ընթացքը` հաշվի առնելով Ադրբեջանի ոչ ադեկվատ կեցվածքը, երբ մի ձեռքով հրադադարի համաձայնագիր է ստորագրում, իսկ մյուսով ագրեսիվ գործողություններ է իրականացնում ու հարձակվում, հետևաբար այդպիսի գործընկերոջ հետ բանակցելը մեղմ ասած անհնար է։
Ավելի վաղ հայտնել էինք, որ Զոհրաբ Մնացականյանն այսօր մեկնել է ԱՄՆ։ Այցի ընթացքում նախատեսված են նրա հանդիպումները ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոյի, ԱՄՆ մի շարք բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ: Նախատեսված է նաև ԱՄՆ պետքարտուղարի հանդիպումը Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովի հետ։
«Սա արդեն ԱՄՆ–ի միջնորդական նախաձեռնությունն է` ի տարբերություն Մոսկվայի ու Փարիզի, որոնց նախաձեռնություններն Ադրբեջանը տապալեց։ Հիմա նախաձեռնությամբ հանդես է գալիս Վաշինգտոնը։ Անկեղծ ասած` դժվարանում եմ պատասխանել, թե որքանով այն արդյունավետ կլինի` հաշվի առնելով նույն դրդապատճառները, որոնք վերաբերում են Ադրբեջանի պահվածքին, մեր հակառակորդի ոչ կառուցողական դերակատարությանը»,– նշում է Ամերիկյան հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրենը։
Սարգսյանի խոսքով` քանի որ ԱՄՆ–ում նախագահական ընտրությունների ակտիվ շրջանն է, հետևաբար այդ գերտերությունը չի կարող դուրս մնալ քաղաքական գործընթացներից, որովհետև Թրամփի նկատմամբ կա շատ մեծ քննադատություն առ այն, որ նա շատ պասիվ է ոչ միայն Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում, այլև ամբողջ Անդրկովկասում։ Այդ պատճառով էլ որոշում է կայացվել որոշակի ակտիվություն ցուցաբերել, ուստի Զոհրաբ Մնացականյանի այցն էլ, ըստ միջազգայնագետի, կարելի է դիտարկել նախընտրական այդ տրամաբանության համատեքստում։
«Նույնիսկ Միացյալ նահանգները մեծ ազդեցություն չունի Թուրքիայի վրա, որովհետև ակնհայտ է, թե վերջինս ինչպիսի պետություն է դարձել, ամենուրեք խախտում է միջազգային իրավունքի բոլոր հնարավոր ու անհնարին նորմերը` Սիրիայից մինչև Լիբիա, Միջերկրական ծովից մինչև Հարավային Կովկաս։ Նույնիսկ ԱՄՆ–ի պես գերտերության համար Թուրքիային ճնշելու մեխանիզմներ չկան, թեև Թուրքիան ՆԱՏՕ–ի ձևաչափով ԱՄՆ–ի դաշնակիցն է, բայց ունի շատ լուրջ հակասություններ նրա հետ։ Շատերը նույնիսկ կասկածի տակ են դնում Թուրքիայի հուսալիությունը որպես դաշնակից, ուստի չեմ կարծում, որ ԱՄՆ–ն Թուրքիային զսպելու լուրջ լծակներ ունի»,– նշում է Ամերիկյան հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրենը։
Սուրեն Սարգսյանի կարծիքով` անկախ ամեն ինչից, ԱՄՆ–ն պետք է ցույց տա, որ ներգրավվածություն ունի հակամարտության կարգավորման գործում, նախագահն էլ բնականաբար պետք է ակտիվ լինի այդ հարցում, թեև Վաշինգտոնից ոչ վաղ անցյալում եկող ազդակներն ու մեսիջները վկայում էին, որ Սպիտակ տունն առկա խնդրի կարգավորման առաջնահերթությունը փոխանցել է Ռուսաստանին` հասկանալով, որ մեր տարածաշրջանում ՌԴ–ից ավելի մեծ ազդեցություն չի կարող ունենալ։ Այդուհանդերձ միջազգայնագետը թերահավատորեն նշում է, որ եթե հրադադարի հարցում Մոսկվային ու Փարիզին առանձնապես չի հաջողվել հասնել հաջողության, ապա նույնը լինելու է Վաշինգտոնի հետ։
Հիշեցնենք` Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանն ու Ջեյհուն Բայրամովը հոկտեմբերի 9–ին Մոսկվա էին մեկնել` խորհրդատվություններ անցկացնելու։ ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի հետ համատեղ հանդիպումը տևեց գրեթե 11 ժամ և ավարտվեց համաձայնագրի ընդունմամբ, որը հակամարտության կարգավորման չորս կետ է պարունակում։
Կողմերը պայմանավորվել էին, որ հոկտեմբերի 10-ին, ժամը 12։00-ից սկսած հումանիտար նպատակներով հրադադար կհաստատվի ռազմագերիներին, այլ պահվող անձանց և զոհվածների մարմինները փոխանակելու համար՝ Միջազգային Կարմիր խաչի չափանիշներին համապատասխան։ Հրադադարի վերաբերյալ պայմանավորվածությունից հետո Ադրբեջանը շարունակեց հրետակոծել Արցախը։
Հոկտեմբերի 17-ին ՀՀ արտգործնախարարությունը հայտնեց, որ Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը երկրորդ պայմանավորվածությունն են ձեռք բերել. որոշվել է հոկտեմբերի 18-ին, տեղական ժամանակով ժամը 00:00-ից հաստատել մարդասիրական զինադադար։
Արցախի ՊԲ–ն, սակայն, հոկտեմբերի 18-ի առավոտյան տեղեկացրեց, որ 07:20-ի սահմաններում հրետանային ակտիվ կրակից հետո ադրբեջանական զինուժը հարավային ուղղությամբ անցել է հարձակման: Երկուստեք եղել են զոհեր ու վիրավորներ:
Ադրբեջանը մինչև այսօր էլ խախտում է հրադադարի վերաբերյալ պայմանավորվածությունները։
