ԵՐԵՎԱՆ, 22 հոկտեմբերի – Sputnik. Թուրքիայի և Ադրբեջանի իշխանությունները կտրականապես ժխտում են, որ գրոհայիններ են ներգրավված Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում, բայց հենց իրենք էլ տեսանյութեր են նկարում։ Դրանք արդեն տարածվել են համացանցի արաբական հատվածում, գրում է France 24-ը։ Այդ տեսանյութերից առնվազն չորսը ճիշտ տեղորոշվել են, իսկ գրոհայինների ներկայությունը հաստատվել։
Առաջին տեսանյութը նկարահանվել է Ադրբեջան ուղարկվող վարձկանների մարզումային ճամբարում և տարածվել է մարտական գործողությունների սկզբից երկու օր առաջ՝ սեպտեմբերի 25-ին, Telegram-ալիքներից մեկում։ Տեսանյութում լսելի է, թե ինչպես են գրոհայններն արաբերեն խոսում Հալեպի և Իդլիբի մարտերի մասին։ Ընդ որում՝ նրանք խոսում են Սիրիայի հյուսիս-արևմուտքում տարածված առոգանությամբ, ինչը France 24-ի հետ զրույցում հաստատել են սիրիացի լրագրողները։
Այս տեսանյութի հիման վրա «Obretix» մականունով օգտատերը, որը գեոլոկացիայի մասնագետ է, տեղորոշել է, որ ճամբարը գտնվում է Սիրիայի՝ Թուրքիայի կողմից գրավված շրջաններում, Թուրքիայի սահմանի մոտ գտնվող Հավար Քիլիս գյուղի մոտակայքում։ Գյուղը հիմնել է «Ազատ սիրիական բանակը» 2016 թվականին։ Նկատենք, որ այն ժամանակ նրանց անվանում էին Ասադին «չափավոր ընդդիմություն», իսկ հիմա արդեն այստեղ վարձկան գրոհայիններ են մարզում։
Այդ գրոհայիններն արդեն մասնակցել են ռազմական գործողությունների։
«Եփրատի վահանը», որն իրականացնում էր Թուրքիան ընդդեմ Սիրիայի օրինական իշխանությունների՝ Բաշար ալ-Ասադի։
Երկրորդ տեսանյութը սիրիացի օգտատերերի շրջանում հայտնվել է սեպտեմբերի 27-ին։ Դրանում երևում են բեռնատարներ, որոնց թափքերում գրոհայիններ են նստած։ Տեղի բնակիչները նրանց աջակցող կոչեր են գոռում, իսկ գրոհայինները թափահարում են ինքնաձիգները և գոչում. «Մեզ մարգարեն է առաջնորդում»։ Հենց այդ կոչն էին օգտագործում Սիրիայի այսպես կոչված չափավոր ընդդիմության գրոհայինները։
This video now floating around Telegram claims to show Syrian mercenaries in Azerbaijan and it awfully looks like it. pic.twitter.com/M0kR2QI238
— Woofers (@NotWoofers) September 27, 2020
Օգտատերերը մեծ ճշգրտությամբ տեղորոշել են տեսանյութում երևացող վայրը․դա Հորադիզ քաղաքի գլխավոր փողոցներից մեկն է՝ Իրանի սահմանից ոչ հեռու, Արցախի հետ շփման գծում։
«Ես այս վայրի լուսանկարներ չգտա, բայց արբանյակից երևացող օբյեկտներով 90% տեղորոշել եմ այն»,-նշում է Leon L. օգտատերը։
Լուսանկարներում նա նշել է ճանապարհին մոտ հավանական վայրը, որտեղից նկարահանվել է տեսանյութը և արբանյակից երևացող աշտարականման շինությունը, որը նրա համար ուղենիշ է ծառայել։
Երրորդ տեսանյութում վարձկաններն իրենց «ընկերներին» կոչ են անում միանալ իրենց Ադրբեջանում ։ Այդ տեսանյութը հոկտեմբերի 3-ին հայտնվել է Հալեպի մի քանի տեղական կայքերում։
Thread about geolocation of possible Syrian fighters in Azerbaijan. The video used however is of poor quality. https://t.co/qcixFRs0Gq
— Leon L. (@LeonL62342286) September 28, 2020
Moreover, it appears to be mirrored, because of the direction the cars drive.
Չորրորդ տեսանյութում, որը նկարել է «ալ-Ֆարուք» խմբի «Համզա» ջոկատից մի գրոհային, և որը սոցցանցերում պտտվում է հոկտեմբերի 10-ից, երևում են հայ զինվորների մարմինները։ Այդ տեսանյութը նկարած «մարդը» հայերին խոզեր է անվանում։
Bellingcat ռազմական կայքի մասնագետ Ալեքսանդ Մաքքիվերը տեղորոշել է տեսանյութի վայրը․դա Չոջուկ-Մարջանլի գյուղն է՝ Վարազաթումբ (Լելե-Թեփե) բարձունքի մյուս կողմում, Ջաբրայիլի շրջանում։
Ըստ Բրիտանիայում տեղակայված Syrian Observatory for Human Rights կայքի՝ մինչև հոկտեմբերի 1-ը Ադրբեջանում առնվազն 134 վարձկան է զոհվել, նրանցից 92-ի մարմինները հետ են բերել։ Միևնույն աղբյուրը հաստատում է, որ ընդհանուր առմամբ պատերազմի սկզբից ի վեր Ադրբեջան է հասցվել 2050 գրոհային՝ մոտ 400 հոգանոց խմբերով։
I believe the location is 39.379327, 47.234393 in Marjan, a frontline village captured by Azerbaijan a couple days ago https://t.co/oWMiHgJwLF pic.twitter.com/rb3XHS64MU
— Alexander McKeever (@AKMcKeever) October 10, 2020
France 24-ը չի կարողացել ստուգել այս տվյալները, բայց մեջբերում է բրիտանական The Independent թերթի տեղեկությունները, որի թղթակիցները կարողացել են շփվել Ադրբեջան մեկնած գրոհայինների հետ։ Պարբերականի տվյալներով՝ վարձկաններին սկսել են հավաքագրել դեռևս հուլիսից, նրանց խոստացել են 1200-1500 դոլար աշխատավարձ, և սա այն դեպքում, երբ Սիրիայում բնակչության 83%-ն ապրում է ծայր աղքատության մեջ։
Լրագրող Ֆաննի Ալյարկոնը, որը Մերձավոր Արևելքի թեմայով է գրում Intelligence Online պարբերականի ֆրանսիական խմբագրության համար, մեկնաբանել է գրոհայինների առկայության փաստը։
«Թուրքիայի համար զինված հակամարտություններում նման գրոհայիններ օգտագործելը սովորական բան է դարձել։ Նրանք էժան են և մարզված։
Թուրքիան նրանց օգտագործում էր նաև 2017-19թթ․Սիրիա ներխուժելու ժամանակ»,-նշում է նա` կրկին ընդգծելով, որ այդ գրոհայինները պատկանում էին այսպես կոչված «չափավոր ընդդիմությանը», որին աջակցում է ՆԱՏՕ-ն (ծանոթագրությունը France 24-ինն է՝ խմբ․)։
«Բայց երբ 2017թ․-ին Թուրքիան սկսեց օգտագործել նրանց, այդ զորքերում գաղափարախոսությունը անհետացավ։ Հիմա նրանց մոտիվացիան փողն է»,-նշում է նա։
France 24-ը մեջբերում է նաև իսրայելա-ամերիկացի հետազոտող Էլիզաբեթ Ցուրկովի մեկնաբանությունը, որը ի դեմս գրոհայիններից մեկի ճանաչել էր 23-ամյա Մուսթաֆա Կանտիին։
«Ես խոսել եմ Ադրբեջանում և Լիբիայում գտնվող շատ սիրիացի գրոհայինների հարազատների հետ։ Բոլորն ասում են, որ նրանք գնացել են Թուրքիայի շահերի համար կռվելու բացառապես ծայրահեղ աղքատությունից դրդված»,-գրել է Ցուրկովը իր Twitter-ում։
Եվ վերջապես, France 24-ը ներկայացնում է տեսանյութ Սիրիայի հյուսիս-արևմուտքից, որի իրական լինելը հաստատում է տեղական Afrin Post պարբերականը։ Դրանցում երևում են հավաքագրողները, որոնք գյուղերում զրուցում են տեղի բնակչության հետ, հատկապես` պատերազմից տուժածների։
Նկարահանվել է նրանցից մեկի՝ շեյխ ալ-Հադիդի խոսակցությունը Ջանդարիս գյուղում՝ Աֆրինից ոչ հեռու։ Նա գնացել է Արցախում սպանված գրոհայիններից մեկի հուղարկավորությանը, որպեսզի զբաղվի նոր մարդկանց հավաքագրմամբ։
«Ումման(մուսուլմանների հանրույթը՝ խմբ․) հիմա վտանգված է, մեր պատերազմն Ադրբեջանում հիմա ճիշտ այնպիսին է, ինչպեսին Մերձավոր Արևելքում։ Լիբիայում և Ադրբեջանում պատերազմելը մեր պարտքն է»,-ասում է շեյխը։
Հղում անելով արաբական Stepnews գործակալությանը՝ France 24-ը նշում է, որ հավաքագրմանը մասնակցում են թուրքական հատուկ ծառայությունները, որոնք էլ հենց նշանակում են գրոհայինների ստորաբաժանումների հրամանատարների։
