Վլադիմիր Կոռնիլով, ՌԻԱ Նովոստի
Եվրոպան մեծ աղմուկ է բարձրացրել MH17 չվերթի կործանման թեմայով Նիդեռլանդների և Ավստրալիայի հետ եռակողմ խորհրդակցություններից դուրս գալու Ռուսաստանի Դաշնության որոշման կապակցությամբ: Ընդ որում, այդ աղմուկի բնույթը և դրան ուղեկցող կեղծիքները, որոնք հնչում են բարձրաստիճան անձանց շուրթերից, ինքնին ողբերգության իրական պատճառները պարզելու վերաբերյալ Արևմուտքի մտադրությունների կեղծ լինելու խոսուն ապացույց են։
Ինչ արժե միայն Նիդեռլանդների արտաքին գործերի նախարար Սթեֆ Բլոքի պաշտոնական հայտարարության ձևակերպումը․ «Այսօր Ռուսաստանի Դաշնությունը հայտարարել է MH17 չվերթի ոչնչացման համար իր պատասխանատվության մասին բանակցությունները դադարեցնելու միակողմանի որոշման մասին»: Ահա թե ինչ։ Պարզվում է՝ ինչ-որ տեղ բանակցություններ էին ընթանում «Ռուսաստանի պատասխանատվության մասին», իսկ մենք պատկերացում էլ չունեինք։
Հիշեցնենք, որ 2014-ի հուլիսին կործանված մալազիական «Բոինգի» կործանման հանգամանքների շուրջ առաջին խորհրդակցությունները տեղի են ունեցել անցյալ տարվա սկզբին։ Եվ ռուսական կողմն անմիջապես հստակեցրել է․
«Իր ուշադրության կենտրոնում կլինի ոչ թե «աղետի համար Ռուսաստանի իրավական պատասխանատվության ճանաչումը», այլ այդ միջադեպի հետ կապված և իրական պատճառների հաստատման համար սկզբունքային նշանակություն ունեցող հարցերի ամբողջ համալիրը»։
Ընդ որում, Մոսկվան հատուկ ընդգծել է, որ առանցքային հարցերից մեկը, որը պետք է դիտարկել, Ուկրաինայի պատասխանատվությունն է այն բանի համար, որ նա չի փակել իր օդային տարածքը ռազմական գործողությունների գոտում։ Եվ Բլոքը, իհարկե, հիանալի գիտի դա։ Բայց գիտակցաբար աղավաղում է ճշմարտությունը։ Ինչպես և իր հպանցիկ խոսքում այն մասին, թե անպտուղ խորհրդակցություններից Ռուսաստանի հրաժարվելը «հատկապես ցավագին է զոհերի հարազատների համար»։
Արևմտյան գործիչներից շատերը, որոնք նետվել են Մոսկվային դատապարտելու այդ որոշման համար, նույնպես փորձում են շահարկել տուժածների թեման։ Այսպես, Նիդեռլանդներում ԱՄՆ դեսպան Փիթ Հուքստրան խորհրդակցություններից Ռուսաստանի դուրս գալը որակել է «հերթական հարված զոհերի հարազատներին և արդարության ձգտմանը»:
Զարմանալի չէ, որ որոշ հոլանդացիների արձագանքը, որոնք նման նորություններն ընկալում են հենց այն տեսքով, որով դրանք մատուցում են պաշտոնական անձինք, ավելի քան կտրուկ է։ Օրինակ՝ Բլոքի ընթերցողներից մեկն իսկույն Ռուսաստանի մասին վրդովված խորհուրդներ է տվել․ «Անմիջապես արտաքսեք Նիդեռլանդներից բոլոր ռուսներին, փակեք դեսպանատունը, իսկույն դադարեցրեք Ռուսաստանի հետ արտաքին առևտուրը, այլևս ռուսական գազ մի գնեք։ Եվ մեր նավատորմն ուղարկեք Ղրիմ»։
Եվ մեկնաբանողներից գործնականում ոչ ոք հիասթափված հոլանդացի հասարակությանը չի հայտնում Մոսկվայի կողմից նման քայլի հստակ և միանշանակ պատճառները։
Չէ՞ որ Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն պարզաբանել էր, որ հաճույքով կշարունակեր խորհրդակցությունները (որոնց հետ, ի դեպ, այնտեղ մեծ հույսեր էին կապում), եթե հոլանդացիներն արդյունքում այլ ճանապարհ չընտրեին և Ռուսաստանի դեմ հայց չներկայացնեին Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարան(ՄԻԵԴ)։ ԱԳՆ հայտարարության մեջ ասված է․
«Նիդեռլանդների կողմից նման ոչ բարեկամական գործողությունները իմաստազրկում են եռակողմ խորհրդակցությունների շարունակությունը և մեր մասնակցությունը դրանց։ Եռակողմ խորհրդակցությունների ձախողման պատասխանատվությունը, այսպիսով, լիովին ընկնում է պաշտոնական Հաագայի վրա»։
Այս անհարմար պահն էլ հենց արևմտյան մամուլը փորձում է առանձնապես չցուցադրել կամ էլ ընդհանրապես չի հիշատակում այն։ Ինչպես, ի դեպ, և այն, որ ՄԻԵԴ դիմելով Հաագան՝ ի հակառակ բոլոր «կոկորդիլոսի արցունքների», վնասել է հենց զոհերի հարազատներին։
Բանն այն է, որ վերջիններիս անունից արդեն իսկ բաղմաթիվ անհատական հայցեր են ներկայացվել ՄԻԵԴ։ Առաջին նման հայտարարությունը քննվում է դեռ 2016թ․-ից և հետագայում լրացվել է նոր հայցով։ Այսինքն՝ MH17-ի գործը ամենաբուռն փուլում էր։ Եվ ահա, այս տարվա հուլիսի 10-ին Նիդեռլանդների կառավարությունն ավելի լավ բան չի գտնում, քան միջպետական հայց ներկայացնել այդ նույն դատարան (որը սովորաբար անհատական դեպքեր է քննում), միաժամանակ կեղծավոր կերպով հայտարարելով, թե հայցը ներկայացվել է այնտեղ արդեն քննվող գործերին աջակցելու համար։
Եվ սա հոլանդական կողմի բացահայտ սուտն է։ Դժվար է պատկերացնել, որ Հաագայում՝ գլոբալ իրավաբանական մայրաքաղաքում, տեղյակ չեն, որ միջկառավարական հայցով ՄԻԵԴ դիմելու դեպքում նույն դեպքի վերաբերյալ քննվող բոլոր անհատական հայցերը իսկույն կասեցվում են՝ մինչև երկրների միջև վեճի ավարտը։ Դա հստակ ամրագրված է Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետությունների կողմից 2018 թվականին միաձայն ընդունված Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի համակարգի բարեփոխման մասին Կոպենհագենի հռչակագրի 45-րդ կետով։
Ինչպես կավարտվեն Թուրքիային ՆԱՏՕ–ից հեռացնելու գործողությունները
Այսինքն՝ Հաագան թաքնվում է MH17-ի զոհերի հարազատների թիկունքում, բայց հենց ինքն էլ մի քանի տարով ձգձգում է նրանց հացերով դատարանի որոշումը (իսկ միջպետական գործերի քննությունը ՄԻԵԴ-ում կարող է շատ երկար ձգձգվել)։ Հոլանդական մամուլը, իհարկե, այդ մասին չի գրի։
Չի կարելի մոռանալ նաև, որ Նիդեռլանդների հայցը ՄԻԵԴ շահերի հավանական բախում է ստեղծում մեկ այլ իրավաբանական կառույցի՝ ՄԱԿ-ի միջազգային դատարանի հետ, որտեղ արդեն քննվում է Ուկրաինայի հայցն ընդդեմ Ռուսաստանի, որում նույնպես առկա է MH17-ի համար պատասխանատվության հարցը։
Իսկ Եվրոպական դատարանը(ԵՄ բարձրագույն դատական մարմինը) դեռևս 2014թ․-ին էր հայտնել իր կարծիքն այն մասին, որ ՄԻԵԴ-ում քննվող միջպետատական գործերը չպետք է ոտնձգություն կատարեն այլ միջազգային դատական մարմինների իրավասության նկատմամբ։
Այսինքն՝ Նիդեռլանդների կառավարությունը ոչ միայն ձգձգում է անհատական գործերի քննությունը, այլև շահերի բախում է ստեղծում տարբեր մարմինների միջև, ինչը նույնպես կարող է խոչընդոտներ ստեղծել գործի համար։
Օրինաչափ հարց է առաջանում՝ ինչու Հաագային պետք եղավ միաժամանակ տապալել ՄԻԵԴ-ում ընթացող դատավարությունները և Ռուսաստանի հետ խորհրդակցությունները՝ հենց հիմա ներկայացնելով իր սկանդալային հայցը։ Հոլանդական մամուլը, քննարկելով Մոսկվայի որոշումը, չգիտես ինչու, իր վարչապետ Մարկ Ռյուտեից չի պահանջում այս հարցի պատասխանը: Նա ընդամենը ասել է, որ «ընտրել է լավագույն ժամանակը», բայց հրաժարվել է պարզաբանել, թե ինչու է այդպես կարծում։
Իսկ պատասխանն ակնհայտ է։ Սկզբում հոլանդական կառավարությունը շարունակ պատասխանում էր, որ սպասում է Միջազգային քննչական խմբի հետաքննության ավարտին և հայցը դատարան փոխանցելուն։ Եվ ահա, այս տարվա մարտին այնտեղ այդքան սպասված դատական գործընթացը սկսվել է Սխիպհոլ օդանավակայանի տարածքում՝ աղմուկով, հանդիսավորությամբ, աշխարհի գրեթե բոլոր հեռուստաընկերությունների տեսախցիկների առաջ։ Եվ միանգամից պարզ դարձավ, որ այդ գործընթացի կազմակերպիչների համար ինչ-որ բան սխալ է գնացել։
Նախ, չորս նշանակված «մեղադրյալները» ոչ մի կապ չունեն MH17-ի ոչնչացման հետ (և որքան այս գործընթացը զարգանում է, այնքան ավելի ակնհայտ է դառնում դա բոլորի համար): Երկրորդ՝ ռուսական հատուկ ծառայությունների սպային (այսինքն՝ ՌԴ-ին) այդ գործի հետ կապելու նույնքան աղմկոտ փորձը ձախողվեց։
Հիշեք, թե ինչպես 2018-ի գարնանը աշխարհի բոլոր լրատվամիջոցները բազմիցս վարկաբեկված Bellincgat հակառուսական կառույցի մատուցմամբ թմբկահարում էին. ահա՜ դեպի Կրեմլ տանող պակասող օղակը։ Եվ մատնանշում էին ոմն Օլեգ Իվաննիկովի ազգանունը: Չգիտես ինչու, երբ Հաագայի դատարանում MH17-ի հետ կապված առաջին նիստում դատախազները համեստորեն հայտարարեցին, որ Իվաննիկովը չի դիտարկվում որպես կասկածյալ և որևէ կապ չունի գործի հետ, այդ փաստը գրեթե ամբողջությամբ անտեսվեց նույն ԶԼՄ-ների կողմից: Կեղծիքների համար, իհարկե, ոչ ոք ներողություն չխնդրեց։
Հայ-ադրբեջանական պատերազմ. Ռուսաստանի երեք տարբերակները
«Բոինգի» ոչնչացման հերթական տարելիցի մոտենալուն զուգահեռ զոհերի հարազատներին պարզ դարձավ, որ գործը փլուզվում է։ Ինչի մասին էլ նրանք փաստացի ուղղակիորեն նշեցին իրենց համար իբր այդքան մտահոգվող նույն այն ամերիկացի դեսպան Հուկստրային ուղղված նամակում։ Նրանք ԱՄՆ-ին կոչ արեցին այնուամենայնիվ դատարանին տրամադրել միջադեպի այն արբանյակային լուսանկարները, որոնց մասին 2014 թվականին խոսում էր պետքարտուղար Ջոն Քերին: Ինչպես հասկանում եք, ոչ մի լուսանկար չի տրամադրվել։ Փոխարենը Հուկստրան այժմ անհանգստանում է զոհերի հարազատների համար և ինչ-որ բանում մեղադրում Ռուսաստանին։
Եվ ահա, հասկանալով, որ գործը դատարանում փլուզվում է, իսկ Հաագան MH17-ի ոչնչացման վեցերորդ տարելիցի կապակցությամբ ոչինչ չի կարողանում տրամադրել հանրությանը, նա դիմեց ՄԻԵԴ-ին հայց ներկայացնելու մարտահրավեր նետող քայլին: Բացառապես ամսաթվին հարմարեցնելով՝ գործի վերաբերյալ անհարմար հարցերից ուշադրությունը շեղելու և այն նոր հայցին, հետևաբար՝ գործընթացի նոր ձգձգմանն ուղղելու նպատակով։
Եվ ինչպես պետք է վարվեր Ռուսաստանը, որն իսկապես հույս ուներ գոնե ինչ-որ երկխոսություն սկսել Նիդեռլանդների հետ, թեկուզ և ոչ պաշտոնական խմբի շրջանակներում։ Ի՞նչ երկխոսության մասին կարող է խոսք լինել, եթե մյուս կողմն արդեն ամեն ինչ իր համար որոշել է։
Եվ այստեղ տեղին է հիշել Սերգեյ Լավրովի՝ վերջերս ասած խոսքերը․ «Այն մարդիկ, ովքեր պատասխանատու են Արևմուտքում արտաքին քաղաքականության համար, չեն հասկանում փոխհարգալից խոսակցության անհրաժեշտությունը։ Երևի մենք պետք է որոշ ժամանակով դադարենք շփվել նրանց հետ»։
Կարելի է ասել, որ MH17-ի մասին խորհրդակցություններից դուրս գալու Ռուսաստանի որոշումը նախարարի խոսքերի իրականացման առաջին քայլն է։ Առաջին, բայց բնավ ոչ վերջին։ Համարեք՝ եվրոպացիներին փոխհարգալից երկխոսության պարտադրելու Ռուսաստանի ուղին սկսված է։ Եվ այն երկար է լինելու։
