ԵՐԵՎԱՆ, 25 սեպտեմբերի — Sputnik. Հայաստանում կորոնավիրուսային համավարակի ամենաթեժ հատվածում՝ ապրիլից օգոստոս ամիսներին, տնտեսական գործունեության շատ տեսակներ պարզապես «մեռած» վիճակում էին, ինչը կապված էր ոչ այդքան սահմանված արգելքների, որքան քաղաքացիների վճարունակության սարսափելի անկման հետ։
Պետական եկամուտների կոմիտեի տվյալների համաձայն՝ ամենամեծ կորուստներն ունեցել են մանրածախ ու մեծածախ վաճառքի ոլորտներն ու ավտոսերվիսի ոլորտը (ավտոլվացման, մեքենաների ու մոտոցիկլետների նորոգման կետերը)։ Ընդհանուր առմամբ երկրում փակվել է 1213 օբյեկտ, 5058-ը ժամանակավոր դադարեցրել են գործունեությունը, 874-ը՝ վերսկսել։
Հյուրանոցային ծառայությունների ու հանրային սննդի ոլորտում էլ անմխիթար վիճակ է։ Այստեղ 118 օբյեկտ փակվել է, 974-ը դադարեցրել է գործունեությունը ու ընդամենը 217-ն են վերաբացվել։
Մշակույթի, ժամանցի ու հանգստի ոլորտում 34 ընկերություն փակվել է, 201-ը ժամանակավոր դադարեցրել են գործունեությունը, իսկ 29-ը՝ վերսկսել են այն։ Այսպիսով՝ զբոսաշրջության ոլորտում պարապուրդը անդրադարձ հարված է հասցրել նաև հարակից ոլորտներին, թեև պետությունը միանվագ վճարումների տեսքով աջակցություն է տրամադրել։
Փակվող տնտեսվարողների մասին են վկայում նաև Երևանի փողոցների բազմաթիվ հայտարարությունները վարձով տրվող տարածքների մասին։
Երևանի կենտրոնում գործող, այժմ վաճառվող հրուշակարանի սեփականատերը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց, որ այն դեկտեմբերին է բացել, վարկով։ Մարտին, երբ արտակարգ դրության ռեժիմ հայտարարվեց, բիզնեսը լուրջ կորուստներ ունեցավ, ու այժմ վարկային պարտքերը ստիպում են ծայրահեղ քայլերի դիմել։
«Խոսող» ծաղիկներ Գյումրիից, կամ ինչպես 17-ամյա Անին բիզնես հիմնեց պանդեմիայի օրերին
Տարածքը գնելու բազում ցանկացողներ կան, բայց դրանք հիմնականում խոշոր ցանցային ընկերություններ են, որոնք արտակարգ դրության ժամանակ շարունակել են առաքումներով աշխատել ու լուրջ կորուստներ չեն կրել։
Երևանի ամենամոդայիկ գինու ռեստորաններից մեկը նույնպես չկարողացավ վերաբացվել սահմանափակումները վերացնելուց հետո՝ խիստ կարանտինի ժամանակ առաջացած խնդիրների պատճառով
Իսկ ահա կոսմետիկայի խանութի սեփականատերը, որի խանութի վաճառքի մասին սոցցանցերում հայտարարություններ էին տարածվում, միտքը փոխել է։ Այս դեպքում սահմանափակումները վերացնելուց հետո բիզնեսն արագ տեմպերով սկսել է վերականգնվել ու նորից եկամտաբեր դառնալ։ Հավանականություն կա, որ կհաջողվի կորուստները փոխհատուցել ու նորից սկսել եկամուտ ստանալ։
Մեզ հետ զրույցում խանութի տերն ասաց, որ կառավարությունից օգնություն է ստացել, բայց կարծում է, որ այն անիմաստ է ու չի կարող ոչ մի խնդիր լուծել։
«Ավելի լավ է հարկերի վճարելու ժամկետը երկարացնեին կամ ազատեին դրանցից։ Իմ ստացած 67 հազար դրամը կամ իմ աշխատակցի ստացած 19 հազար դրամը չեն կարող ծածկել մեր ծախսերը։ Դա անհեթեթություն է»․ - ասաց տղամարդը։
Տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը կարծում է, որ կառավարությունը պետք է կարողանա կանխատեսե ու կանխել խնդիրները, ոչ թե սպասել, մինչև դանակը ոսկորին հասնի ու սկսել բոլորովին անարդյունավետ ծրագրեր իրականացնել։ Նա վստահ է, որ օգնությունը ոչ թե թիրախային էր, այլ զուտ «օգնություն օգնության համար» սկզբունքով էր։
Պետք էր սահմանել առաջնահերթությունները, ռեալ գնահատել իրավիճակն ու փուլ առ փուլ գնահատել կորոնավիրուսի հետևանքները մեղմելու նպատակով իրականացվող միջոցառումների արդյունավետությունը։
«Շեշտը պետք է դրվի աշխատատեղերը պահպանելու վրա։ Պետությունը պետք է կիսի գործատուների բեռը, ոչ թե վարկեր առաջարկի ու սպասի, որ գործատուն կհամաձայնի իր պայմաններին», - ասաց տնտեսագետը։
Բժիշկները կհանգստանան, հյուրանոցային բիզնեսն էլ չի տուժի. Թանդիլյանը դիմել է վարչապետին
Ավետիսյանը կարծում է, որ կառավարությունը պետք է սթափ գնահատի իրավիճակը, կարգի բերի պաշտոնական վիճակագրությունը, արձանագրի բոլոր խնդիրներն ու ձախողումները, պատժի նրանց, ով իր գործը լավ չի արել, ճիշտ գնահատի առաջնահերթություններն ու սկսի արդյունավետ ծրագրեր իրականացնել։
Առաջնահերթ պետք է լինեն այն ոլորտները, որոնք մյուսներից ավելի շատ են տուժել, նաև նրանք, որոնք կարող են տնտեսության մեջ լոկոմոտիվի դեր խաղալ։
Իսկ ահա տնտեսագետ Բագրատ Ասատրյանը կարծում է, որ պետությունը պետք է ուշադրություն դարձնի շինարարական ոլորտին։ Այստեղ, ի դեպ, ապրիլից օգոստոս փակվել է 23 ընկերություն, 231-ը ժամանակավոր դադարեցրել է գործունեությունն ու ընդամենը 49՝ վերաբացվել։ Տնտեսության վերականգնման տեսակետից նա հենց այդ ոլորտն է առաջնահերթային համարում։ Սակայն դրան պատշաճ ուշադրություն չեն դարձնում, չնայած հենց այստեղ է կարելի զգալի աճ ակնկալել՝ ի տարբերություն անկանխատեսելի ու այս պահին «մեռած» զբոսաշրջությանը։
«Ընդհանուր առմամբ դեռ վաղ է խոսել տնտեսության ու տուժած ոլորտների վերականգման մասին, քանի որ շատ բան կախված է արտաքին ցուցանիշներից։ Զբոսաշրջության դեպքում՝ Ռուսաստանից ու այնտեղից եկող զբոսաշրջիկների հոսքից։ Նույնիսկ եթե համավարակը վաղը հրաշքով ավարտվի, ապա եկամուտները անմիջապես չեն վերականգնվի», - ասաց նա։
Անշարժ գույքի հետ կապված գործունեություն իրականացնող 5 ընկերություն լուծարվել է, 205-ը՝ ժամանակավորապես դադարեցրել գործունեությունը և ընդամենը 32-ը՝ վերաբացվել։
«Սպասարկման այլ ծառայություններ» ոլորտում լուծարվել են 234 ընկերություններ, ժամանակավոր կասեցվել են 1057-ը, վերաբացվել են ընդամենը 154-ը։ Մասնագիտական, գիտական և տեխնիկական գործունեությամբ զբաղվող 67 ընկերություն է լուծարվել, գործունեությունը ժամանակավորապես դադարեցրել է 493-ը, վերաբացվել՝ 70-ը։
Հիշեցնենք, որ խոսքը այս տարվա ապրիլի 1-ից մինչեւ օգոստոսի 31-ն ընկած ժամանակաշրջանի մասին է։ Այս շրջանում, ՊԵԿ-ի ներկայացմամբ, վարչարարական եւ օժանդակ գործունեություն իրականացնող 39 ընկերություն է հաշվառումից հանվել կամ լուծարվել, ժամանակավոր փակվել է 449-ը, վերաբացվել է 56-ը։ Իսկ կրթության ոլորտում լուծարվել է 21 ընկերություն, ժամանակավոր դադարեցվել՝ 136-ը, վերաբացվել՝ 25-ը։ Առողջապահություն, բնակչության սոցիալական սպասարկման ոլորտում 10 ընկերություն լուծարվել է, գործունեությունը ժամանակավոր դադարեցրել նույն ոլորտից 120 ընկերություն, վերաբացվել է ընդամենը 50-ը։
Ի՞նչ կարելի է նկարել մեր շապիկների վրա. կին ձեռներեցները մեզ հաճելիորեն կզարմացնեն
Կառավարությունը համավարակի հետևանքները մեղմացնելուն ուղղված 24 միջոցառում է իրականացրել ու տարատեսակ օգնություն է ցուցաբերել՝ սկսած դրամաշնորհներից ու վարկերից վերջացրած անհատներին ու բիզնեսին տրամադրվող միանվագ վճարումներով։
