Արամ Գարեգինյան, Sputnik Արմենիա
–Բաստուրմա ուտո՞ւմ ես։
–Ոչ։
–Որովհետև ձեզ մոտ բաստուրմա կտրել չգիտեն։
«Միմինո» ֆիլմի ոճով այս երկխոսությամբ կարելի է բացատրել, թե ինչու Ռուսաստանում գիտեն ու նույնիսկ սիրում են հայկական բաստուրման, բայց սուպերմարկետներում դրանից գրեթե չես հանդիպի։ Հայկական բաստուրման ու սուջուխը լինում են հայերի խանութներում ու տարածաշրջանային մի քանի ցանցերում։ Դաշնային ցանցերում ոչինչ չկա։
Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում Export Armenia փորձագետների Facebook-հանրության հիմնադիր Էմիլ Ստեփանյանն ասաց, որ ռուսական շուկան միակն է, որտեղ հայկական մսային արդյունաբերությունը կարող է արտահանման հույս ունենալ։
Ինչ վերաբերում է երշիկներին ու կիսաֆաբրիկատներին, գրեթե հույս չկա։ Նախ դրանց պահպանման ժամկետը շատ կարճ է, հետո էլ այլ երկրներում սեփական որակյալ արտադրություն կա։
Եվրամիություն, Չինաստան կամ հարևան Իրան մուտք գործելը դժվար է․ բոլորը պաշտպանում են իրենց շուկաներն ու տեղական արտադրողներին։ Նշված ապրանքը Հայաստանից փոքր քանակությամբ արտահանվում է Վրաստան ու Ռուսաստան։ Բայց նույնիսկ այստեղ ամսական առնվազն 3-4 տոննա է արտահանվում, թեև մարդիկ պատրաստ են ավելի շատ գնել։ Ո՛չ համաճարակով պայմանավորված ճգնաժամը, ո՛չ էլ գնորդների կրճատված եկամուտները չեն խոչընդոտում դրան։
«Պատկերավոր ասած՝ նախկինում այդ շուկայում մեր չափանիշներով սպառման մի ամբողջ օվկիանոս էր, այժմ օվկիանոսը ծով է դարձել, բայց մեզ համար ծովն էլ է ավելի քան բավարար», - պարզաբանում է Ստեփանյանը։
Որոշ չափով շուկան ընդլայնվել է, քանի որ իտալական խոզապուխտն ու իսպանական համոնը պատժամիջոցների պատճառով Ռուսաստան չեն հասնում։ Բայց նույնիսկ այդ դեպքում էլ հայկական մթերքի համար միշտ էլ տեղ կա։
Ռոսսելխոզնադզորը խախտումների պատճառով արգելել է հայկական արտադրանքի ներկրումը
Ամեն դեպքում, որքան էլ ռուս մսակերներն ունևոր լինեն ու ամուր ատամներ ունենան, նորմալ մարդը մի ամբողջ կտոր բաստուրմա չի ծամի․ սկզբում այն կտրատել է պետք։
Չասեք` բացատրելու բան ես գտե՞լ, եղբա՛յր։ Երկար ժամանակ հայկական բաստուրման ու սուջուխը Ռուսաստանում մեծ կտորներով էին վաճառում, կտրատած տարբերակը վերջերս է հայտնվել։ Եվ միայն դրանից հետո են հայ արտադրողները հայտնվել ռուսական ցանցերում։ Հայաստանի խոշորագույն մսի գործարաններից մեկի կոմերցիոն տնօրեն Ստեփանյանը նշում է, որ ամեն ինչ տրամաբանական է․ լավ որակի հետ սկսել են նաև հարմար փաթեթավորում առաջարկել։
«Ռուսաստանում, Վրաստանում, Միջին Ասիայում ամեն տեղ հայեր կան, նրանք բաստուրմա են պատրաստում ու վաճառում։ Իսկ ռուսները չեն կարողանում բաստուրման կտրատել, նրանց համար դա անսովոր է։ Նույնիսկ բոլոր հայերը չէ, որ կարողանում են, այդ պատճառով շատերը խանութում խնդրում են դա սլայսերի վրա անել։ Իսկ Ռուսաստանում գնորդն ուզում է, որ ամեն ինչ պատրաստ ու կտրած լինի», - պարզաբանեց Ստեփանյանը։
Հայկական ձեռնարկությունները չեն ազատվել թերություններից. Ռոսսելխոզնադզորն ահազանգում է
Պետք չէ մոռանալ նաև ռուսների ճաշակի մասին․ նրանք հայերից քիչ են աղի ուտում (դա վերաբերում է և՛ պանրին, և՛ մսամթերքին)։ Այդ պատճառով էլ ռուսական շուկայի համար նախատեսված բաստուրմայի մեջ ավելի քիչ աղ են լցնում։
Արդյունքն ակնհայտ է։ Այժմ ընկերության մթերքը ներկայացված է ոչ միայն Մոսկվայում ու Մոկսվայի մարզում, այլև Ուրալից այն կողմ՝ Իրկուտսկում, Խաբարովսկում ու նույնիսկ Սախալինում։
«Այնտեղ ավելի հեշտ է վաճառել, քան Մոսկվայում, համենայն դեպս` հիմա։ Բոլորը կենտրոնացած են Մոսկվայում ու Եվրոպական Ռուսաստանում։ Ե՛վ Սիբիրում, և՛ Հեռավոր Արևելքում մարդիկ լավ աշխատավարձ են ստանում, բայց լավ ապրանքն այնտեղ այդքան էլ շատ չէ», - ավելացրեց Ստեփանյանը։
Մնում է ընդլայնել արտադրությունը։ Դա 4-5 տարի կպահանջի, քանի որ, նրա խոսքով, ավելի լավ է քիչ-քիչ առաջ շարժվել, որ քանակի հետևից ընկնելով որակը չկորչի։
Մնացել է մի հարց էլ լուծել՝ Ռոսսելխոզնադզորի թույլտվությունը։ 2016 թվականին Հայաստանում պճեղախտ էր հայտնաբերվել, որից հետո Ռուսաստանը փակել էր ջերմային մշակում չանցած կաթնամսային մթերքի մատակարարումները։ Այդ պատճառով բաստուրման ու սուջուխը սահմանափակման տակ էին ընկել։ Նշանակման կետի ճանապարհին (սովորաբար այն Կրասնոդարում է) պետք է ապրանքը ստուգման հանձնել, սանիտարական թույլտվություն ստանալ ու դրանից հետո միայն տանել։ Այսինքն՝ հարցը լուծվում է, բայց ավելորդ քաշքշուկ է լինում։ Ստեփանյանը պարզաբանեց, որ ժամանակ է կորչում, Կրասնոդարում պահեստ են վարձում, որ մինչև թույլտվություն ստանալն ապրանքը պահեն։
Այդ պատճառով նրա ընկերությունը դիմել է Հայաստանի Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմին ու խնդրել հրավիրել Ռոսսելխոզնադզորի տեսուչներին՝ Հայաստանը նորից ստուգելու համար։
Մի քաղաքականացրեք Հայաստանից Ռուսաստան լոլիկների մատակարարման հարցը. Ռոսսելխոզնադզոր
«Հուլիսի 1-ից մենք անցել են անասունները պարտադիր սպանդանոցներում մորթելուն։ Պետք է այդ փաստարկն էլ օգտագործենք՝ ցույց տալու, որ մեր երկրում սանիտարական ռիսկեր չկան», - ասաց Ստեփանյանը։
Մոտ ապագայում ընկերությունը կշարունակի քննարկումները պետական գերատեսչությունների հետ։
