Հուլիսից Հայաստանում գազը թանկանում է: Ճիշտ է, միայն բիզնեսի համար, բայց այսպես թե այնպես բիզնեսն իր ապրանքը մեզ է վաճառում, այսինքն՝ գազի թանկացումը մեզ վրա էլ «կնստի»։ Կամ էլ գին չբարձրացնելու համար բիզնեսը կսկսի գումար տնտեսել. գուցե շահույթից, գուցեև աշխատողների աշխատավարձերից։
Ձեռնարկությունների համար գազը կթանկանա 5-6%–ով (մանրամասն` այստեղ)։ Եվ եթե պանիրը կամ հավն այսօր նույնիսկ 30-50 դրամով թանկանան, գնորդները դա ավելի սուր կզգան, քան նախկինում։ Չէ՞ որ հիմա շատերը կամ անգործ են մնացել, կամ էլ նախկինից քիչ են աշխատում (օրինակ` ռեստորաններում)։
Արտադրողներին էլ գները բարձրացնելը հեշտ չէ։ Մրցակցությունը հիմա ավելի սուր է, քան հեղափոխությունից առաջ, ուստի բիզնեսի շահութները նվազել են։
«Եթե ինչ–որ մեկը փորձի բարձրացնել գինը, անմիջապես շուկայից դուրս կմնա։ Խիստ մրցակցություն է գնում գնորդի համար, հատկապես այսօր։ Դա վերաբերում է և՛ պանրին, և՛ կաթին, և՛ կաթնամթերքին», – Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Հայաստանի պանրագործների միության նախագահ Արմեն Գիգոյանը։
Տարբեր մթերքի դեպքում տարբեր է, բայց միջինում գազը մեր կաթնամթերքի ինքնարժեքում ոչ պակաս, քան 5% է։ Իսկ կաթի կամ թթվասերի գինը նույնիսկ 10 դրամով բարձրացնելը բիզնեսի համար մեծ ռիսկ կլինի։
Ճիշտ է, ռիսկեր կան նաև գյուղացիների համար. գործարանները կարող են փորձել խնդիրը լուծել գյուղացու հաշվին և կաթը ավելի էժան մթերել: Մանավանդ որ կաթն այս տարի պիտի ավելի թանկ վաճառվեր, քանի որ դրա ծավալները համեմատաբար մեծ չէին։
Հացը շա՞տ կթանկանա
«Մանանա Գրեյն» ալյուր արտադրող ձեռնարկության (հանրապետության 2 խոշոր ընկերություններից մեկը) ղեկավար Գուրգեն Նիկողոսյանը կարծում է, որ գազի գինը ալյուրի վրա չի անդրադառնա, բայց հացը հաստատ կթանկանա։
«Ալրաղացները հիմնականում հոսանքով են աշխատում, իսկ հացի գործարանի վառարանները՝ գրեթե ամբողջությամբ գազով, այնպես որ թանկացման վտանգ այնտեղ կա», – նշեց Նիկողոսյանը։
Հացի գործարանի ներկայացուցիչներն անհասանելի էին զրույցի համար, այդ պատճառով մենք փորձեցինք մոտավոր հաշվարկ ստանալ պետական ստանդարտների հիման վրա (մեր ձեռքի տակ ռուսական ГОСТ-երն էին, սակայն հետխորհրդային պետություններում դրանք գրեթե նույնական են)։
Ըստ այդ ГОСТ-երի` կաղապարային հացի (այսինքն` հացի բոքոնի) մեկ տոննայի համար մոտ 600 հազար կիլոկալորիա ջերմություն է հարկավոր, այսինքն` մոտ 75 խմ գազ։ Թանկացումները հաշվի առնելով՝ այդ 75 խմ–ն կթանկանա 1 դոլար ու մի քիչ։ Իսկ եթե հաշվի առնենք, որ մեկ «բուխանկան» Հայաստանում 400 գրամից շատ հազվադեպ է լինում, ապա այն կարող է թանկանալ առավելագույնը 1-2 դրամով:
Նոր գլխացավանք՝ թռչնաբույծների համար
Եթե խոսենք հավի մսի և ձվի մասին, թռչնաբույծներն առանց գազի էլ գլխացավանք ունեին: Դեռ մարտին կառավարության ներկայացուցիչները կոչ արեցին նրանց մթերքի պահուստ հավաքել և պահպանել, որ արտակարգ դրության պատճառով երկիրը սննդի պակաս չզգա: «Սակայն վերջին ամիսներին սկսել են Հայաստան ներմուծել էժան հավի միս, ընդ որում՝ ոչ միշտ է, որ այն բավարարում է սանիտարական պայմաններին»,– նշում է հանրապետության թռչնաբույծների միության նախագահ Սերգեյ Ստեփանյանը:
Այդ պատճառով թռչնաբույծները չեն կարողանում իրացնել իրենց պահուստները, այդ պատճառով և՛ ձվի, և՛ հավի միսն էժանացնում են: Բայց անգամ դրանով հանդերձ վաճառելը հեշտ չէ: Նվազել է նույնիսկ ձվի սպառումը, թեև սովորաբար լինում է ճիշտ հակառակը՝ երբ մարդկանց ձեռքին չկա գումար, նրանք ավելի շատ ձու են գնում (քանի որ ձուն կալորիաներով գրեթե հավասար է մսին, բայց կրկնակի էժան է):
«Սակայն նույնիսկ այդքանից հետո ձու սկսել են քիչ գնել: Կոտրած ձվերն էլ, որ վաճառում էինք հրուշակեղենի և այլ արտադրամասերին, այսօր ավելի քիչ են սպառվում: Պարզ է՝ ինչու. մարդիկ ավելի քիչ են մթերք գնում», –նշեց Ստեփանյանը:
Նրա խոսքով` այդ պատճառով թռչնաբուծարաններում արդեն կրճատումներ են սկսվել, ինչը խիստ մտահոգիչ է: Այս ձեռնարկություններում մոտ 2800 մարդ է աշխատում, և Հայաստանի համար դա այդքան էլ քիչ չէ:
«Այս ամենի պատճառով գործարաններում նույնիսկ «մի սանտիմետր» ազատ տեղ չկա`շահույթը նվազեցնելու և գները պահպանելու համար», –հավելեց Ստեփանյանը:
Գազի նոր սակագներն ուժի մեջ կմտնեն հուլիսի 19-ից: Սննդամթերքի գները գուցեև չաճեն. գնորդներն այսօր ոչ թե չեն ցանկանում, այլ պարզապես ի վիճակի չեն նույնիսկ 1-2% ավել վճարել: Այնպես որ արտադրողները ստիպված կլինեն տնտեսել. գուցե սեփական շահույթի հաշվին, գուցեև աշխատակիցների կրճատման:
