Վզի հատվածում մուգ շագանակագույն և կեղտից իրարից առանձնացված փետուրներով, կեղտոտ տոտիկներով, կտուցը լայն բացած արագիլը փորձում է թռչել, թևերը թափահարում է, թափահարում ու պատի վրայից կարճ ցատկ կատարում գետնին։ Թռչելու փոխարեն սկսում է քայլել։
Արմավիրի մարզի Ակնաշեն համայնքում ենք` գյուղապետարանի ու դպրոցի միջնամասի դատարկ հատվածում։ Դիմացի մայթից 9-10 տարեկան տղա է գալիս հոր հետ ու, տեսնելով աղտոտված արագիլին ուղղված մեր զարմացած հայացքները, ասում է, որ մի քանի օր է` արագիլն այս տարածքում քայլում է, թռչելիս միայն 2-3 մետր բարձրություն է հաղթահարում ու կանգնում դպրոցի պատի վրա։
Մեր գլխավերևում արագիլների բույն կա, որում նույնպես 2 աղտոտված արագիլ կա, նրանք, սակայն, ինչպես պատմում են տեղի բնակիչները, կարողանում են թռչել: Ակնաշենցիներն ասում են, որ արագիլները չեն վախենում մարդկանցից, իրենք հաճախ են կերակրում թռչուններին:
Համայնքի ղեկավարը՝ Միսակ Միսակյանը, մեզ հետ զրույցում նշում է՝ արագիլները հիվանդ չեն:
«Մեզ մոտ մի տարածք կա, Սև ջուր է կոչվում, հիմա բավական շատ տիղմ կա այնտեղ, իսկ արագիլները հենց այդ ջրերից են սնունդ հայթայթում: Ես ինքս շատ եմ տեսել նրանց այդ տարածքում, տեղ կա՝ անգամ նրանց ոտքերի հետքերն են տեսանելի»,-ասաց Միսակյանը:
Համայնքի ղեկավարի նշած հատվածը` Սև ջուրը, Ակնաշենից այդքան էլ հեռու չէ. տեղում համոզվում ենք, որ գետը, ճիշտ է, աղտոտված է, մամուռով պատված, որի վրա ճնճղուկներ են պտտվում, բայց արագիլներ այդպես էլ չենք տեսնում այդ տարածքում։Ակնաշենն Արմավիրում միակ համայնքը չէ, որտեղ աղտոտված արագիլներ կան: Մարզի Գայ, Հովտաշատ, Երասխահուն համայնքներում նույնպես կան սևացած փետուրներով թռչուններ:
Նշենք, որ օրերս սոցցանցերի օգտատերերն ահազանգել էին, թե ինչպես նախորդ տարի, այս տարի ևս աղտոտված արագիլներ են հայտնվել Արմավիրի համայնքներում, սակայն Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմինը հայտարարություն էր տարածել, թե ստուգայցեր են կատարել և աղտոտված արագիլներ չեն հայտնաբերել։ Այնինչ համայնքներ մտնելիս պարզապես անհնար է նրանց չնկատել:
Հովտաշատում, ճիշտ է, աղտոտված արագիլները շատ քիչ են` 4-5 նման արագիլ կգտնես, որոնց կողքին տասնյակ սպիտակները կան։ Տեղի բնակիչներից մի կին պատմում է` աղտոտված արագիլները կարողանում են թռչել, ձագերին կեր բերել։
Հովտաշատում արագիլներին կերակրելու կարիք չկա. նրանք ինքնուրույն են սննդի հարցը լուծում։
Հովտաշատցիներն ասում են, որ արագիլների աղտոտման պատճառը գուցե տեղում գործող ձկնաբուծարաններն են, որոնց ճարպոտ թափոններն աղտոտում են գետերը, որտեղից ձուկ, գորտ են որսում թռչունները։
Երասխահուն համայնքում արդեն 1-1.5 ամիս է, ինչ մաքուր արագիլների կողքին աղտոտվածներն են հայտնվել։ Համայնքի ղեկավար Արմեն Ավետիսյանն ասում է` հետևում են արագիլներին, որ եթե տեսնեն` չեն կարողանում թռչել, առանց սննդի չմնան հանկարծ։ Երասխահունի աղտոտված արագիլները, սակայն, ինչպես և մյուս համայնքներինը, կարողանում են թռչել։
«Մոտակայքում գտնվող ձկնաբուծարանների ջրերը մաքուր են։ Կարծում եմ` եթե այսպես աղտոտվում են, ուրեմն կերի վայրը հեռու է։ Սևացած փետուրներով արագիլները հիմնականում մեծերն են` հին արագիլները»,–նշում է Ավետիսյանը։
Մինչ Երասխահունում նկարում ենք աղտոտված արագիլներին, մի մեքենա է անցնում փողոցով։ Սովետական «Ժիգուլու» միջից վարորդն ասում է, որ մաքուր արագիլներին էլ նկարենք` միայն վատը ցույց չտանք։ Որոշ ժամանակ հետևելով մեր աշխատանքին, տեսնելով, որ մաքուրներին էլ ենք նկարում` տղամարդն անկեղծանում է, թե մեղք են աղտոտվածները, բոլորի խղճի վրա ազդում են։
«Կգրեք, որ օգնեն էս խեղճերին»,–ասում է տղամարդն ու հեռանում։
Երասխահունի բնակիչներից հետաքրքրվում ենք` տեսչական մարմնի աշխատակիցներն ինչպե՞ս չեն նկատել աղտոտված արագիլներին։ Ասում են` շատերն են գալիս, նկարում արագիլներին, իրենք չգիտեն էլ` ով ով է։
Հիշեցնենք, որ նախորդ տարի, երբ հարևան Արարատի մարզի Հովտաշենում մեծ թվով աղտոտված արագիլներ էին հայտնվել, Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմինը հայտնել էր, որ աղտոտման հավանական աղբյուրը Հրազդան գետի աղտոտված հատվածն է: Իսկ գետն աղտոտել էին մարզի ձկնաբուծարանները: Հրազդան գետի տվյալ հատվածը բացահայտումից հետո մաքրվեց, ավելի քան 30 տոննա աղբ հեռացվեց, ու խնդիրը հարթվեց:
Հաշվի առնելով, որ տեսչական մարմին խոստացել է պարբերաբար ստուգայցեր անցկացնել, հուսանք, որ կեղտոտված արագիլների խնդիրն այս տարի էլ շուտափույթ կլուծվի։
«Դե, գնա, գնա». Կարմիր գրքում գրանցված սև արագիլին բնություն են վերադարձրել
