Սոֆյա Մելնիչուկ, ՌԻԱ Նովոստի
Ոստիկանական կամայականությունները, որոնց մասին խոսում են ամերիկացի ակտիվիստներն ու գրում են ԶԼՄ–ները, առաջարկվում է կանխել տարբեր ձևերով. լայնածավալ բարեփոխումներ իրականացնել, ոստիկանությանը զրկել ֆինանսավորումից և նույնիսկ ընդհանրապես վերացնել ոստիկանությունը։ Արդյո՞ք այդ միջոցներն իրատեսական են։
Բարեփոխումների ժամանակը
Դեմոկրատները կոնգրես մի օրինագիծ են ներկայացրել, որը լայն հնարավորություն է տալիս իրավապահ մարմինների աշխատակիցների նկատմամբ դատական հետապնդում իրականացնելու համար։ Ըստ էության, այս օրենքը չեղարկում է ոստիկաններին դատավարությունից պաշտպանելու դրույթը, եթե նրանք ձերբակալության ժամանակ խախտում են մարդու իրավունքները։
Առաջարկվում է ոստիկանների վերահսկողության ազգային համակարգ ստեղծել։ Մասնավորապես, նրանց կպարտադրեն հաշվետվություն ներկայացնել ուժի կիրառման յուրաքանչյուր դեպքի մասին։ Ոստիկանների հետ թրեյնինգներ կանցկացվեն իրավախախտների նկատմամբ կանխակալ վերաբերմունքը կանխելու համար, այլապես` ոչ մի պետական ֆինանսավորում։
Չկա փող` չկա խնդիր
Իրավապահ մարմինների ֆինանսավորումը դադարեցնելու կոչեր հնչել են դեռևս 2014 թվականին Միսուրիում ոստիկանական բռնության դեմ ցույցերի ժամանակ։
Ռադիկալ այս միջոցի կողմնակիցները կարծում են, որ վերահսկողությունն ու վերապատրաստումները չեն օգնում, քանի որ սպանվածների թիվն աճում է։ Ճիշտ է, վիճակագրությունն այստեղ ամենաուժեղ փաստարկը չէ։ Որոշ տվյալների համաձայն` սպիտակ ամերիկացիները ոստիկանների հետ բախումներում ավելի հաճախ են մահանում։ Այլ տվյալներով` աֆրոամերիկացիների շարքում զոհերի թիվը կրկնակի ավել է։
Շատերը համոզված են, որ միակ բանը, որ թույլ կտա վերջ դնել արատավոր շղթային, ոստիկաններից փողերը խլելն է։ Այդ գումարները պետք է տալ կարիքավորներին, դպրոցներին և հիվանդանոցներին, նրանց, ովքեր զբաղվում են հոգեկան առողջության պահպանմամբ և ընտանեկան բռնության կանխարգելմամբ։
Կարգապահություն առանց իրավապահների
Ոմանք էլ ավելի հեռուն են գնում և առաջարկում պարզապես լուծարել ոստիկանությունը։ Մինեապոլիսում, որտեղ մահացել է Ջորջ Ֆլոյդը, նման նպատակ է իր առջև դրել MPD150 ՀԿ–ն։ Ոստիկանները «զինված օտարներ» են, իսկ «ճգնաժամային իրավիճակներում» պետք է աշխատեն հոգեբանները, սոցաշխատողները, փաստաբանները։
Նրանք կարծում են, որ եթե չունևորներին լավ կրթություն տալ, աշխատանքի տեղավորել, զբաղվել հոգեկան առողջության պրոֆիլակտիկայով, ապա իրավապահ մարմիններն ընդհանրապես պետք չեն լինի։
Աֆրոամերիկացի Ջորջ Ֆլոյդին ոսկեզօծ դագաղով են հողին հանձնել. տեսանյութ
Ի՞նչ անել զինված թալանչիների, մարդասպանների և այլ չարագործների հետ։ MPD150–ում կարծում են, որ հանցագործությունները կատարվում են այն ժամանակ, երբ մարդն այլ ձևերով չի կարողանում բավարարել իր հիմնական կարիքները։
Առաջին քայլերը
Մինեապոլիսում առանց իրավապահների ապրելու մասին սկսեցին մտածել ոչ միայն ակտիվիստները, այլև չինովնիկները։
«Մենք կվերացնենք ոստիկանության բաժինը։ Արմատապես կվերանայենք մեր մոտեցումը հասարակական անվտանգության և արտակարգ միջոցների նկատմամբ», –Twitter–ում գրել է քաղաքային խորհրդի անդամ Ջերեմայա Էլիսոնը։
Նրան են միացել ևս մի քանի գործընկերներ, այդ թվում քաղխորհրդի ղեկավար Լիզա Բենդերը։ Իսկ ահա քաղաքապետ Ջեյքոբ Ֆրեյը, որը մեկ ոտքի վրա կանգնած լալիս էր Ֆլոյդի դագաղի մոտ, այս գաղափարը չի ողջունել. «Ես դեմ եմ, որպեսզի լուծարվի ոստիկանական ողջ դեպարտամենտը, ազնիվ կլինեմ այդ առումով»։
Ոստիկանները համոզված են, որ նման միջոցները միայն կվատթարացնեն իրավիճակը։ Պետք չէ մոռանալ, որ նաև ոստիկաններ են տուժել բողոքի ակցիաների ժամանակ։ Նյու Յորքում վնասվածքներ են ստացել ոստիկանության 292 աշխատակից, Չիկագոյում` 130-ը, Լաս Վեգասում մեկը հիվանդանոց է տեղափոխվել ծայրահեղ ծանր վիճակում այն բանից հետո, երբ իր վրա է կրակել ցուցարարներից մեկը։
Ոստիկանության լուծարումը, համենայնդեպս առաջիկա տարիներին, անհնար է, քանի որ դա հասարակության կազմակերպման բոլորովին այլ մակարդակ է պահանջում։ Նման կարծիք է հայտնել ՌԳԱ Համաշխարհային տնտեսության և միջազգային հարաբերությունների ազգային հետազոտական ինստիտուտ հյուսիսամերիկյան կենտրոնի ղեկավար Վիկտորյա Ժուրավլյովան։ Փորձագետի խոսքով` բարեփոխումները ևս առաջիկայում կասկածի տակ են դրվում։
«Հավանականությունը, որ Հանրապետական և Դեմոկրատական կուսակցությունները դաշնային մակարդակով փոխզիջման կգան, այդքան էլ բարձր չէ։ Սա սուր թեմա է, որը կապված է արժեքային հարցերի հետ, մասնավորապես, անձնական զենք կրելու իրավունքի», – ասում է Ժուրավլյովան։
Քաղաքագետ–ամերիկագետ Դմիտրի Դրոբնիցկին նշում է, որ նույնիսկ դաշնային վերահսկողական համակարգ ստեղծելու առաջարկը հակասում է ԱՄՆ–ի սահմանադրությանը, քանի որ դրանով պետք է զբաղվեն նահանգները։
«Ստիպված կամ պետք է փոխեն Մայր օրենքը, կամ հանձնվեն հեղափոխականների գթասրտությանը, կամ այդ ամենն անտեսեն։ Եթե դատենք թվերով, այլ ոչ թե հույզերով, ապա ոստիկանների ձեռքով սպանվածների թիվը վերջին տասնամյակում նվազել է։ Այո, ոչ բոլոր խնդիրներն են լուծված, սակայն աշխարհում կա՞ արդյոք որևէ տեղ, որտեղ բոլոր խնդիրները լուծված են», – մտորում է նա։
Անկարգություններ ԱՄՆ-ում․ Սպիտակ տունը պարսպապատվել է
Անկախ բուռն քննարկումներից, հարցումները ցույց են տալիս, որ ամերիկացիների 50%–ից ավելին գոհ է ոստիկանության աշխատանքից (դժգոհողները միայն 16%–ն են)։ Այդ իսկ պատճառով քաղաքացիական հասարակության կոնսենսուսի հասնելու համար դեռ երկար ճանապարհ պետք է անցնել։ Սպիտակ տնից արդեն բավականին միանշանակ են արտահայտվել։ Դոնալդ Թրամփը նշել է, որ ոստիկանությունը երկրին խաղաղ ապրելու հնարավորություն է տալիս, իսկ «աշխատակիցների 99 տոկոսը հիանալի մարդիկ են»։ Այդ իսկ պատճառով ԱՄՆ նախագահը վստահեցրել է, որ ո՛չ ֆինանսների կրճատում, ո՛չ էլ առավել ևս լուծարում չի լինելու։
