ԵՐԵՎԱՆ, 5 հունիսի – Sputnik. Հանրային վերահսկողության ակցիան, որը սկսել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, հասարակության մեջ հակասական արձագանք է առաջացրել։ Եվ չնայած վարչապետն այն սկսել է ազնիվ նպատակով՝ COVID-19-ի տարածման տեմպերը նվազեցնելու համար, բայց գործնականում ամեն ինչ ստացվել է ոչ այնպես, ինչպես նախատեսված էր։ Վարչապետի որոշ հրապարակումներ Facebook-ի իր պաշտոնական էջում լուրջ քննադատության են արժանացել իրավապաշտպանների և հանրության կողմից:
Ակցիան սկսվել է հունիսի 3-ին․ քաղաքացիները վարչապետին ուղարկում են հակահամաճարակային կանոնների խախտման մասին վկայող լուսանկարներ ու տեսագրություններ, իսկ նա դրանք հրապարակում է սոցիալական ցանցի իր էջում։
Այսօր առավոտյան Փաշինյանն իր էջում հրապարակել էր մետրոյի վագոնում արված լուսանկար, որում առանց դիմակի երիտասարդ աղջիկ էր։ Հետո նա ստիպված եղավ ջնջել այդ լուսանկարը։ Հրապարակմանն արձագանքեց Հայաստանում Մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը։
Պաշտպանիչ դիմակներ կվաճառվեն հանրային վայրերում. որտեղից հնարավոր կլինի դրանք ձեռք բերել
Նա վարչապետին հիշեցրեց մարդու իրավունքների մասին և կոչ արեց զերծ մնալ լուսանկարներ հրապարակելուց, եթե դրանցում երևում են մարդկանց դեմքերը։ Թաթոյանը հրապարակային գործիչներին կոչ արեց նյութեր տեղադրելիս չմոռանալ մարդու իրավունքների մասին և պահպանել գոյություն ունեցող կանոնները։
Ի՞նչն է սխալ, և ինչո՞վ է այդ ակցիան հղի՝ պարզել է Sputnik Արմենիայի թղթակիցը։
Ո՞րն է խնդիրը
Լուսանկարը մարդու անձնական տվյալների բաղկացուցիչ է, ուստի այն կարելի է տարածել միմիայն լուսանկարում պատկերված մարդու համաձայնությամբ։ Այդ մասին հայտարարեց «Կոնցեռն Դիալոգ» փաստաբանական գրասենյակի ավագ աշխատակից, փաստաբան Նարինե Բեգլարյանը։
Իրավաբանը Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում նշեց, որ հանրապետության ղեկավարի տարածած նյութերը կարելի է բաժանել երկու խմբի։ Առաջին խմբում բաց հասանելիություն ունեցող նյութերն են, որոնք ուղարկում են վարչապետին։ Երկրորդում այն հրապարակումներն են, որոնք հասանելի են միայն ընկերների համար, կամ այն նյութերը, որոնք օգտատերերն իրենք են տեսագրում իրենց հեռախոսով։
«Եթե մարդը բաց հասանելիությամբ հրապարակում է անում, ապա ինքնըստինքյան իր լուսանկարը կամ տեսագրությունը օգտագործելու թույլտվություն է տալիս»,-պարզաբանեց Բեգլարյանը։
Փաստաբանի խոսքով՝ բաց հրապարակման դեպքում օգտատերը պետք է պատրաստ լինի, որ իր նյութերը կարող են օգտագործել պատահական մարդիկ։
Այլ հարց է, եթե հրապարակումն արվել է սահմանափակ հասանելիությամբ, օրինակ՝ միայն ընկերների համար, կամ եթե մարդուն տեսանկարահանել են առանց նրա իմացության և համաձայնության։
Երկու դեպքում էլ լուսանկարների և տեսագրությունների օգտագործումը կամ դրանց փոխանցումը երրորդ անձանց թույլատրվում է միայն լուսանկարում կամ տեսագրության մեջ երևացող մարդու համաձայնությամբ։ Հակառակ դեպքում մենք գործ ունենք հակաիրավական գործողությունների հետ․ օրենքը խախտում է և՛ նա, ով առանց թույլտվության նկարում և ուղարկում է նման նյութերը, և՛ նա, ով դրանք հրապարակում ու տարածում է։
«Ընդ որում՝ հենց միայն հրապարակման թույլտվությունը բավարար չէ․ հարկ է նաև ճշտել, թե ինչ համատեքստում է օգտագործվելու այս կամ այն լուսանկարը կամ տեսագրությունը»,-պարզաբանեց Բեգլարյանը։
Իրավաբանն ընդգծեց, որ աղջկա լուսանկարի պարագայում, որը հրապարակել, իսկ հետո ջնջել էր Փաշինյանը, մենք գործ ունենք հենց աղջկա իրավունքների խախտման հետ։ Ըստ ամենայնի՝ լուսանկարն արվել և հրապարակվել է առանց նրա իմացության և համաձայնության, այլապես վարչապետի էջից այն չէին ջնջի։
Բեգլարյանը պարզաբանեց, որ քաղաքացին, որը հրապարակում է իրեն ուղարկվող նկարները, պետք է համոզվի, որ դրանք արվել են համաձայնություն ստանալուց հետո։ Իրավաբանի կարծիքով՝ հասարակությունը պետք է գիտակցի անձնական տվյալների պաշտպանության կարևորությունը։
Նրանք պետք է հասկանան, որ ոչ ոք մարդկանց լուսանկարելու կամ տեսանկարահանելու իրավունք չունի առանց նրանց համաձայնության, առավել ևս՝ տարածելու նրանց լուսանկարներն ու նրանց մասնակցությամբ տեսագրությունները։
Բեգլարյանը կարծում է, որ բարձրաստիճան անձինք պետք է ամեն ինչ անեն օրենքի պահպանման համար։
Ե՞րբ է արվել լուսանկարը
Բացառված չէ, որ լուսանկարներն ու տեսագրությունները, որոնք իր էջում հրապարակում է վարչապետը, կարող են հին լինել, այսինքն՝ նկարված լինել արտակարգ դրությունից և երկրում հակահամաճարակային խիստ կանոնների հաստատումից առաջ։ Իսկ եթե այդպես էլ կա՞՝ օգտատերն իր էջում արխիվային լուսանկար է տեղադրել, իսկ վարչապետին այն հասել է որպես արտակարգ դրության խախտման վկայություն։ Այս հարցն է տալիս բարձրացնում մեդիափորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանը։
«Եթե դու անձամբ ծանոթ չես լուսանկարում պատկերված կամ տեսագրության մեջ երևացող մարդկանց հետ, ապա ծանոթ չես համատեքստին։ Դու չես կարող իմանալ, թե հատկապես երբ է արվել տվյալ լուսանկարը, «դիմակային ռեժիմի» շրջանո՞ւմ, թե՞ ինչ–որ մեկը արխիվային լուսանկար է տեղադրել»,-ասաց Մարտիրոսյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում։
Փորձագետին առանձնապես դուր չի գալիս վարչապետի այս նախաձեռնությանը, բայց չի բացառում, որ նման միջոցները, հնարավոր է, ինչ-որ կերպ ազդեցություն ունենան այն քաղաքացիների վրա, որոնք չեն պահպանում դիմակների պարտադիր պահանջը։
Էժան, արագ և որակով. ինչպես դիմակ պատրաստել տանը կամ գրասենյակում. տեսանյութ
Վարչապետի հրապարակումներից պարզ է դառնում, որ որոշ դեպքերում լուսանկարում են արտակարգ դրության խախտման պատահական վկաները, որոնք այնուհետև այդ ապացույցներն ուղարկում են Փաշինյանին, որոշ դեպքերում էլ հրապարակումները վերցնում են արդեն սոցցանցից։
Մեդիափորձագետի կարծիքով՝ այս ակցիան յուրատեսակ դաս կդառնա մարդկանց համար, և ամեն անգամ իրենց էջում բաց հասանելիությամբ անձնական լուսանկար ու տեսագրություն հրապարակելուց առաջ նրանք կմտածեն հետևանքների մասին։
«Միշտ արժե մտածել` արժե՞ արդյոք հրապարակել այս կամ այն լուսանկարը, քանի որ այն կարող է ավելի բաց հասանելիություն ունենալ»,-պարզաբանեց Մարտիրոսյանը։
Ընդհանուր առմամբ նա այս ֆլեշմոբի մեջ ոչ մի լավ բան չի տեսնում․ քաղաքացիները թիրախավորվում են՝ չիմանալով, որ իրենց նկարահանում են, իսկ հետո ուղարկում վարչապետին։ Մարտիրոսյանը կարծում է, որ սա բնակչությանը ինչ-որ բան սովորեցնելու լավագույն ձևը չէ։
Մարտիրոսյանի տեսանկյունից՝ նման գործողությունները կարող են հայ հասարակության ներսում դիմակայության հանգեցնել։ Իսկ դիմակ դնելը, նրա կարծիքով, մարդկանց պետք էր ավելի շուտ սովորեցնել։
Նշենք, որ հունիսի 5-ի դրությամբ Հայաստանում կորոնավիրուսով վարակվածների թիվը հասել է 11 817–ի։ Մահացել է 183 մարդ։
Կորոնավիրուսի թեստին սպասել պետք չէ. ի՞նչ խորհուրդ է տալիս Covid 19-ով վարակված Համլետը
