Ռուսաստանյան արտադրողներն ու մատակարարները կառավարությանն առաջարկել են կարիքավոր քաղաքացիների համար պարենային քարտերի համակարգ սահմանել։ Այսպիսի տեղեկություն է հայտնվել ռուսական ԶԼՄ-ներում։ Ի՞նչ է պարենային քարտը, և «ինչո՞վ են այն ուտում»:
Չի բացառվում, որ այդ «նորարարությունը» հայտնվի նաև Հայաստանում, որտեղ ցածր եկամուտ ունեցող մարդիկ ավելի շատ են, իսկ կորոնավիրուսի տարածման ցուցանիշները` ոչ ցածր։ Ամեն դեպքում պետք է ամեն ինչի պատրաստ լինել, ուստի տեղին է հիշել 1930-ականները (մասամբ) և հետպատերազմական տարիները, երբ պարենային քարտերը նույնքան սովորական էին, որքան այսօր բանկային քարտերը։
Քաղաքացիները մտնում էին խանութ, ներկայացնում քարտը և ստանում ճիշտ այնքան մթերք, որքան նախատեսված էր կյանքից գոհ 1 անձի համար։ Գոհ, քանի որ որոշ մարդիկ ավելի քիչ էին ստանում, իսկ ոմանք էլ (այսպես կոչված «զրկվածները»)` ոչինչ։
Օրինակ` աշխատողի մթերաբաժինը ընտանիքի յուրաքանչյուր անդամի համար կազմված էր մթերքի հետևյալ տեսակներից` օրական 0,5 կգ հաց, 30 գրամ նպարեղեն, 35 գրամ կարտոֆիլ, 30-40 գրամ միս և ձուկ, 40 գրամ շաքար և քաղցրավենիք, ինչպես նաև շաբաթական մեկ բաժակ կաթ։
Ինչո՞ւ էին ուրախանում։ Որովհետև շատ էր, թե քիչ, բայց իրենց բաժինն անպայման ստանում էին։
Համե՞ղ էր, անհա՞մ։ Որպես պատերազմական և հետպատերազմական տարիների մթերաբաժինների սպառող` պիտի խոստովանեմ, որ համեղ էր։ Հատկապես լավն էր ամերիկյան պահածոյացված միսը, բայց տեղական, առանց հանքային պարարտանյութերի և կենսաբանական հավելումների աճեցրած ուտելիքն էլ (ով փորձել է այն ժամանակվա կաթնային իրիսները, երբեք դրանք չի մոռանա) շատ չէր զիջում Ամերիկայից բերածին։
Կշտանո՞ւմ էինք, չէի՞նք կշտանում։ Իհարկե չէինք կշտանում։ Կարող եք չստուգել․ այսօր ռեստորանից դուրս գալիս մենք սեղանին ավելի շատ չկերած, չխմած և անգամ ձեռք չտված ուտելիք ենք թողնում, քան մեր տատերն ու պապերը տուն էին բերում ամբողջ ընտանիքի համար (դրա համար էլ մեր տատերն ու պապերը համարում են, որ հացն աղբամանը գցելը մեղք է)։
… Երիտասարդ երևանցիները գուցե չգիտեն էլ, որ Պուշկին–Կողբացի փողոցների անկյունում գտնվող խանութն այն տարիներին կոչվում էր «շոֆերների խանութ», իսկ մեկ այլ խանութ, որը գտնվում էր Ալավերդյան փողոցում (այսօր` Հանրապետության), կոչվում էր «կաուչուկի տան խանութ», երրորդը գտնվում էր Նալբանդյան փողոցում՝ ներկայիս ԱԱԾ-ի շենքի դիմաց, և կոչվում էր «ՆԿՎԴ-ի խանութ»։ Ուրիշներն էլ կային՝ ըստ սոցիալական խավերի և խմբերի պատկանելության։ Համարվում էր, որ թիրախային նշանակությունը հեշտացնում է մթերքի ստացումն ու բաշխումը։
Մոսկվան այդպիսի բան չէր տեսել, կամ ինչպես 60 տարի առաջ 4 օրում կանխեցին համաճարակը
Կարիք չկա, չէ՞, ասելու, որ կուսակցական ու կառավարական վերնախավի անդամներն ապահովված էին կուշտ կյանքով։
Մոսկվայի հայտնի «Առափնյա տան» բնակիչների ամսական մթերաբաժինը ներառում էր 4 կգ միս և նույնքան էլ երշիկ, 1,5 կգ կարագ և 2 լիտր ձեթ, 6 կգ թարմ ձուկ և 2 կգ ծովատառեխ, 20 ձու, 2 կգ պանիր և, չեք հավատա, 1 կգ սև խավիար։ Էլ չենք խոսում հրուշակեղենի, բանջարեղենի և մրգերի մասին։
Բարձրագույն ղեկավարությունից բացի, հատուկ մթերաբաժիններ էին ստանում այսպես կոչված «նախկին քաղաքական տաժանակիրները», խոշոր գիտնականները, խորհրդային և հանրապետական նշանակության թոշակառուները։ Եվ ողջ Խորհրդային Միությունում միայն մեկ մարդ էր ապրում առանց պարենային քարտերի, կտրոնների և բնակարանային օրդերների՝ Ստալինը։
Հին ժամանակները կարո՞ղ են վերադառնալ։ Նման ստորացուցիչ և անճոռնի տեսքով՝ դժվար թե։ Բայց 90-ականներին, երբ Հայաստանում ուտելու բան չկար, հացի ու մի շարք այլ մթերատեսակների կտրոնային համակարգը օգնեց փրկվել սովից։
Ի՞նչ վտանգներ կարող են լինել մեր կորոնավիրուսային օրերին։ Որոշ փորձագետներ կարծում են, որ Հայաստանը պետք է պատրաստ լինի երկարաժամկետ դիմադրության, ու կառավարության ծրագրերը պետք է համապատասխանեն ստեղծված իրավիճակին։
Տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանն ասում է, որ իրավիճակը մի կողմից պահանջում է ձգել գոտիները, մյուս կողմից՝ ոչ ստանդարտ որոշումներ ընդունել։ Հնարավոր է, որ պետությունը ստիպված լինի գնալ պետական ծախսերի կրճատման ճանապարհով։ Բայց դա, Sputnik Արմենիայի զրուցակցի խոսքով, չպետք է կատարվի հաստիքների կրճատման կամ պետական որոշ կառույցների լուծարման միջոցով, քանի որ գործազուրկների նոր թիվը միայն կավելացնի սոցիալական բեռը։
Ֆինանսների նախարարության հաշվարկով՝ 2020 թվականին 169 մլրդ դրամով պակաս հարկային եկամուտ կգեներացվի, քան ի սկզբանե ծրագրավորված էր։ Իսկ ծախսերն էլ կաճեն։
Այսպիսով՝ բարդ ժամանակների հեռանկարը ամենևին էլ սարսափելի հեքիաթ չէ թույլ նյարդեր ունեցողների համար, այլ դրանց պատրաստվելու և հաղթելու ազդանշան։
«Կուլակաթափ» հայկական ձևով, կամ ինչու մեր երկրում հարուստներին չեն սիրում
