Հայերի հետ ամուսնացած օտարերկրացի կանանց մասին հոդված գրելու մտադրությանս մասին մի օր պատմեցի մտերիմ ընկերուհուս։
«Լիլ, դու գիտես, չէ՞, որ մեր տղաները օտարերկրացի կանանց հետ կարող են իրենց պահել բոլորովին այլ կերպ, քան հայերի», – ասաց նա։
Ընկերուհիս լիովին ճիշտ էր նկատել։ Բայց պիտի ասեմ, որ մի նրբություն կա. մեծ նշանակություն ունի, թե որտեղ է մեծացել մարդը։
Ֆրանսուհի Կարոլին Կոստենը, որը երկար տարիներ ապրում ու աշխատում է Երևանում, իմ հարցին ի պատասխան գրեց. «Հայ տղամարդկանց ես կբաժանեի երկու տեսակի. նրանք, ովքեր մեծացել են Հայաստանում, և նրանք, ովքեր ծնվել ու դաստիարակվել են արտասահմանում, իսկ պատմական հայրենիք արդեն ավելի ուշ են տեղափոխվել։ Նրանց միջև հսկայական տարբերություն կա»։
Այս մտքի հետ ևս չհամաձայնել չի կարելի։ Իսկ այժմ ներկայացնենք մեր հերոսուհիների փորձը...
Միակն ու անկրկնելին
Նատալյա Կոլոմազովան ռուսաստանցի է։ Ամուսնու` վիրաբույժ Մեսրոպ Շատախյանի հետ ծանոթացել է Ռուսաստանում, ուր տղամարդը մեկնել է դոկտորականը պաշտպանելու։ Մեսրոպը ծնվել ու մեծացել է Երևանում։ Նրանք երեք երեխա ունեն։
Արդեն տասներորդ տարին է` միասին ենք։ Նա միակն է ու անկրկնելի։ Հենց սկզբից էլ նա ինձ գերեց իր նուրբ ճաշակով ու լավ կրթությամբ։ Իսկ ամուսնությունից հետո երիտասարդ ու տաքարյուն տղան պատասխանատու ամուսին դարձավ։ Ի դեպ, հետաքրքիր է, որ հայկական ընտանիքներից շատերում ամուսինը ստանձնում է ընտանիքի ղեկավարի դերը, բայց միևնույն ժամանակ կնոջ հետ մնում է հավասար դիրքերում։ Ես ինքս բազմիցս եմ նման երևույթի ականատես եղել։
Երեխայի ծնունդը տղամարդկանց շատերի համար խթան է դառնում մի քանի անգամ ավելի քրտնաջան աշխատելու համար, որպեսզի երեխաները որևէ բանի կարիք չունենան։ Տղամարդու զբաղվածության պատճառով երեխաների խնամքի մեծ մասն ավանդաբար ընկնում է կնոջ ուսերին։ Սակայն գնալով ավելի շատ եմ տեսնում հայրիկների, որոնք երեխաների հետ զբոսնում են հանգստյան օրերին, նրանց խմբակներ են տանում, հանդեսների և ծնողական ժողովների մասնակցում, երեխաների հետ մնում են տանը, երբ կնոջը պետք է լինում որևէ տեղ գնալ։
Ընդհանուր առմամբ կարող եմ ասել, որ հայ տղամարդիկ շատ լուրջ են վերաբերվում ամուսնությանը։ Եթե նրանք ամուսնանում են, ապա այդ քայլը մտածված են անում, ոչ թե «փորձենք, չստացվի` կբաժանվենք» տարբերակով։
Յուրաքանչյուր օրը պայքար է
Նաիրի Գրեյս Բերդակջյանն ամերիկահայ է։ Ծնվել ու մեծացել է ԱՄՆ–ում, իսկ 1990-ականներին ընտանիքով տեղափոխվել է պատմական հայրենիք ու այստեղ հանդիպել ապագա ամուսնուն։ Արդեն երեք երեխա ունեն։ Գրեյսի ամուսինը դերասան է ու գործարար։ Իսկ Գրեյսն անգլերեն է դասավանդում, թարգմանություններ անում ու միջոցառումներ վարում։
Նախքան որևէ բան ասելը, պետք է նշեմ, որ ոչ հայկական մտածելակերպ ունեցողների համար բարդ կլինի Հայաստանում ծնված ու մեծացած տղաների հետ։ Ամեն օրը պայքար է։ Բայց դա կոնկրետ այս կամ այն մարդու խնդիրը չէ, այլ հայ ժողովրդի մշակույթի մի մասը։
Օրինակ` տան մաքրության և երեխաների հետ կապված հարցերի մեծ մասը հիմնականում կնոջ ուսերին է։ Ընդ որում` դա ընկալվում է որպես նորմ, այսինքն` քո աշխատանքը ոչ ոք նույնիսկ չի գնահատի։Միաժամանակ ինձ համար անընդունելի է, երբ մայրն անընդհատ խառնվում է որդու ընտանեկան գործերին։ Էլ չասեմ, որ շատերը նաև միասին են ապրում։ Հաճախ հենց այդ պատճառով են ընտանիքներ կործանվում։
Ճիշտ է, մեր տանն այդ խնդիրը չկա, որովհետև ես հիանալի սկեսուր ունեմ, բայց այդ կործանարար երևույթը տեսնում եմ իմ բազմաթիվ ծանոթների և ընկերուհիների ընտանիքներում։
Նույնքան կործանարար է նաև «ընկերների մշակույթը»։ Ամերիկայում ոչ ոք ամուսնացած տղամարդուն միջոցառման չի հրավիրի առանց կնոջ, այնտեղ նման բան պարզապես չկա։ Իսկ այստեղ ընդունված է առանց կանանց, ընկերների հետ հավաքույթներ կազմակերպել։... Փառք Աստծո, իմ ընտանիքում նման բան չկա, սակայն եթե խոսենք ընդհանուր առմամբ հայ ամուսինների մասին, ապա արդիական է նաև դավաճանության խնդիրը։ Ամուսնու անհավատարմությունն էլ, չգիտես ինչու, որպես սարսափելի բան չի դիտվում... Գենդերային խտրականության խնդիրը դեռ շատ սուր է հայ հասարակության մեջ։
Հայ տղան «ԱԱԾ»-ի օգնությամբ ամուսնության առաջարկ է արել սիրեցյալին. տեսանյութ
Սակայն այստեղի տղամարդիկ նաև դրական կողմեր ունեն։ Անձամբ ինձ գրավում է նրանց քաջությունն ու առնականությունը, այն ինչ անվանում ենք «դուխով»։ Բացի այդ, օտարերկրացիների համեմատ, հայերն ավելի առատաձեռն են, ինչը չի կարող դուր չգալ։
Գրեթե կատարյալ է
Դեբորա Մեյ Հովհաննիսյանը պերուական արմատներով անգլուհի է։ Արդեն 3.5 տարի է` ամուսնացած է ամերիկահայ Սուրեն Հովհաննիսյանի հետ, որը միշտ սերտ կապ է պահպանել պատմական հայրենիքի հետ։ Սուրենը գրող է։ Նրանց որդին 1.5 տարեկան է։
Ամուսինս գրեթե կատարյալ է։ Նա մոլի ճանապարհորդ է, միշտ պատրաստ արկածների, բայց նաև շատ հոգատար է։
Ամուսնուս ընտանիքի պատմության շնորհիվ ցանկացա պահպանել հայկական մշակութային ժառանգությունը, ավանդույթները և դրանք փոխանցել որդուս։ Իսկապես կարծում եմ, որ մշակույթը, պատմությունն ու լեզուն ավելի կարևոր են, քան արյունը։ Միևնույն ժամանակ ամուսնուս շատ է գրավում Անգլիայի, ինչպես նաև Պերուի մշակույթը։ Նա սիրում է անընդհատ նոր բան իմանալ։
Պատմության ազդեցությունն ու աշխատանքի հանդեպ կիրքը
Մաուրին Գումուսմակասն իռլանդական արմատներով ամերիկուհի է, որն այսօր նաև Հայաստանի քաղաքացի է։ Նրա ամուսինը` Նուրհանը, ծնվել է Ստամբուլում, բայց վաղ տարիքում ընտանիքով տեղափոխվել է Միացյալ Նահանգներ։ Նա ոսկերիչ է և գործարար։ Երիտասարդներին ծանոթացրել է աղջկա եղբայրը։ Երեք տարի միասին ապրելուց հետո 2011 թվականին պսակադրվել են Թբիլիսիի հայկական եկեղեցում։ Մեկ դուստր ունեն, անունը` Մարիամ։
Ամուսնուս մեջ ոչինչ չէի փոխի։ Նա խելացի է, նպատակասլաց, բարոյական արժեքների կրող և սիրում է այն ամենը, ինչ կապված է Հայաստանի հետ։
Հայ ժողովրդի ամենաուժեղ գծերից մեկը` տոկունությունը, բնորոշ է նաև իմ ամուսնուն... Ընդհանրապես կարծում եմ, որ Ցեղասպանության վերքերը հետք են թողել յուրաքանչյուր հայի վրա։
Նուրհանը միշտ ձգտում է հասնել հաջողության։ Հիանում եմ նրա ջանասիրությամբ, աշխատանքով։ Բայց այդ վերքը կարող է նաև կործանարար ազդեցություն ունենալ։ Օրինակ` երբեմն նա ընկճախտի մեջ է ընկնում։
Մենք երեք երկրի բնակիչ ենք` ԱՄՆ-ի, Հայաստանի, Թուրքիայի, և պետք է յուրաքանչյուրում կարողանաս հարմարվել իր կյանքին։ Միացյալ Նահանգներում ամուսինս բավականին հայտնի է իր տաղանդի և ընկերասիրության շնորհիվ։ Ստամբուլում ավելի դժվար է, ես մտերիմ եմ տեղի ամերիկացի և հայ կանանց հետ, իսկ նա քիչ ընկերներ ունի, ու ես եմ դառնում նրա հիմնական հենարանն ու աջակցությունը։ Երբեմն դժվար է լինում, բայց նա այդ ուշադրության կարիքն ունի` գեներացնելու և իրականացնելու համար գաղափարները։
Հայաստանում Նուրհանը կարծես իր տարերքի մեջ լինի, վերադառնում է իր արմատներին, շատ է շփվում։ Պատրաստվում ենք տուն գնել Հայաստանում։ Ես էլ ուզում եմ հայերեն սովորել։
Մի բարձի ծերանաք, կամ երբ խելահեղ սիրավեպն ավարտվում է հայի հետ ամուսնությամբ
