ԵՐԵՎԱՆ, 21 ապրիլի — Sputnik, Նելլի Դանիելյան. Նավթի համաշխարհային գներն ապրիլի 20-ին համաշխարհային շուկայում հասան պատմական նվազագույնի: Ամերիկյան արտադրողները նյույորքյան շուկայում անգամ պատրաստ էին իրենք վճարել իրենց նավթը գնել ցանկացողներին, միայն թե կարողանան ազատվել ավելցուկային ծավալից: Հայաստանում համաշխարհային շուկայի վայրիվերումները որևէ կերպ առայժմ նկատելի չեն: Բենզինի գինն այսօր գրեթե նույնն է, ինչ մարտի վերջին էր:
Այսպես՝ բենզինի տարբեր տեսակներն այսօր՝ ապրիլի 21-ին, երևանյան բենզալցակայաններում վաճառվում են 1 լիտրը 310-ից (ռեգուլյար) 440 (սուպեր) ՀՀ դրամի սահմաններում:
Համեմատության համար նշենք, որ համաձայն ՀՀ ՏՄՊՊՀ դիտարկումների, մարտի 30-ին բենզինը Հայաստանում վաճառվում էր 310-500 դրամով:
Թե ինչն է պատճառը, որ համաշխարհային նավթամթերքի շուկայում տեղի ունեցող փոփոխությունները Հայաստանի շուկայի վրա չեն ազդում, Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում պարզաբանեց Էներգետիկ անվտանգության ինստիտուտի տնօրեն Վահե Դավթյանը:
Նա նախ հիշեցրեց, որ Հայաստանը նավթամթերք ներկրող պետություն է, հետևաբար նաև բենզինն ու այլ նավթամթերքները ևս Հայաստան են գալիս դրսից, հիմնականում՝ Ռուսաստանից:
«Այ եթե մենք ունենայինք նավթավերամշակման հզորություններ, ապա էժան նավթ ներկրելով` մենք կկարողանայինք վերամշակելով, ստանալ ավելի էժան բենզին ու առհասարակ նավթամթերք»,- ասաց նա:
Նավթային համերաշխություն․ ի՞նչ է լինելու հետո
Բայց քանի որ նման գործարան Հայաստանում չկա, 2013թ-ին ռուսական «Ռոսնեֆտ»-ի հետ կնքված պայմանագրով Հայաստան մտնող բենզինի առյուծի բաժինը ներկրվում է Ռուսաստանից: Ուստի բոլոր այն տատանումները, որ առկա են Հայաստանի շուկայում, Դավթյանը խորհուրդ է տալիս գնահատել ռուսաստանյան շուկայում առկա իրողությունների ֆոնին:
«Ռուսաստանի կառավարությունը վերջին տարիներին ձևավորել է մեխանիզմներ, որոնք թույլ են տալիս անգամ նավթամթերքի միջազգային շուկայում կտրուկ անկման պարագայում պահպանել նավթամթերքի գնի կայունությունը»,- ասում է Դավթյանը:
Բացի այդ, նրա խոսքով, բենզինի վերջնական գնի հաշվարկում նավթի գիննն ընդամենը 12-13% է կազմում: Հետևաբար, նավթի գնի անգամ կտրուկ անկումը բենզինի գնի վրա էական ազդեցություն, ըստ էության, չի ունենում:
Դե, իսկ երրորդ ու թերևս ամենակարևոր գործոնը, որը պայմանավորում է Հայաստանում բենզինի մանրածախ գինը, Դավթյանի դիտարկմամբ, Հայաստանի ներքին շուկայի առանձնահատկությունն է:
«Հայաստանի բենզինի շուկան մի միավոր է, որ գործում է առավելապես կարտելային համաձայնությունների սկզբունքների վրա: Այսինքն՝ առկա են մի քանի կազմակերպություններ, որոնք գործում են պայմանավորված գներով: Շուկան մեծ հաշվով մոնոպոլիզացված է, չկա մրցակցություն, որպեսզի միջազգային շուկայի ինչ-ինչ տատանումներն արտացոլվեն նաև ներքին շուկայի վրա»,- ասում է մասնագետը:
Հիշեցնենք, մարտ-ապրիլ ամիսներին բենզինի շուկայով հետաքրքրվել էր նաև ՀՀ ՏՄՊՊՀ-ն: Հանձնաժողովի նախագահ Գեղամ Գևորգյանը Sputnik Արմենիայի հետ հարցազրույցում հայտնել էր, որ բենզինի ու դիզվառելիքի շուկայում իրականացված ուսումնասիրությունների արդյունքում հակամրցակցային գործողությունների կասկածներ էին ի հայտ եկել, որոնք վարույթի ավարտին առաջիկայում կներկայացվեն նաև հանրությանը:
Կտրուկ անկումից հետո WTI տեսակի նավթի գինը նորից բարձրացել է
Դե, իսկ մինչ այդ մնում է հետևել համաշխարհային շուկայի իրողություններին ու սպասել դրանց արձագանքներին Հայաստանում:
Հիշեցնենք՝ մարտի 20-ին պատմության մեջ առաջին անգամ ամերիկյան WTI տեսակի նավթի գինը 0-ից ցածր էր իջել՝ հասնելով -37.63 դոլարի՝ 1 բարելի դիմաց:
Այս գինն ի դեպ, սահմանվել էր մայիսյան ֆյուչերսների համար, մինչդեռ հունիսի համար գինը դարձյալ բարձրացել էր՝ հասնելով մարտ-ապրիլի մակարդակին՝ 20- 25 դոլար մեկ բարելի դիմաց: Վահե Դավթյանի համոզմամբ, նման անկման պատճառը համաշխարհային տնտեսության մեջ նավթի պահանջարկի կտրուկ անկումն էր: Ըստ նրա, մարտին, երբ նավթի գինն աննախադեպ էժանացել էր, որոշ խոշոր ընկերություններ, օգտվելով այդ իրավիճակից, ձեռք էին բերել մեծ քանակությամբ էժան նավթ ու դրանով լցրել իրենց պահուսատարանները: Այս պահի դրությամբ, նրա խոսքով, աշխարհի նավթի պահուստարանների մեծ մասը լիքն է, և առկա է ավելցուկ, ինչն էլ ազդել է գների վրա:
«ՌԴ–ն անուղղակիորեն ստիպեց ԱՄՆ–ին միանալ նավթի կարտելային համաձայնությանը». Դավթյան
Բայց հունիսյան գներն արդեն ձևավորվում են այն կանխատեսումներով, որ ամռանը համաշխարհային տնտեսությունն աստիճանաբար կսկսի վերականգնվել: Ըստ կանխատեսումների` ամռանը ևս նավթի գինը չի գերազանցի 1 բարելի դիմաց 35 դոլարը:
