Ծանր ժամանակներում (պատերազմ, համավարակ, քաղաքական ու տնտեսական ճգնաժամեր) սարսափելի պատմություններ են ստեղծում։ Մեր օրերում կորոնավիրուսի տարածմանը զուգահեռ շրջանառության մեջ դրվեցին նոր պատմություններ։ Ասում են՝ քիմիական պաշտպանության համազգեստով մարդիկ այցելում են մարդկանց տներ, քնեցնում են բնակիչներին և թալանում նրանց։ Ժամանակակից հորինվածք է․․․ Իսկ մենք ստորև ներկայացնում ենք մի պատմություն անցյալից։
Հիշեցման կարգով. Հայաստանը ո՛չ Ռաֆայել Բաղդասարյանից (նույն ինքը` «Սվո Ռաֆ») առաջ, ո՛չ էլ հետո նման մակարդակի քրեական հեղինակություն չի ունեցել։ Որպեսզի հասկանալի լինի, թե ով էր նա կյանքի օրոք, հիշենք, թե ինչ եղավ նրա մահից հետո։
Թերթերը գրում էին, իսկ այս հոդվածի հեղինակն այդ ամենը տեսել է սեփական աչքերով։
«Օրենքով գողի» հուղարկավորությունը զարմացրել էր ոչ միայն սովորական մահկանացուներին, այլև քաղաքական էլիտային։ Երևանը, որտեղ տեղի ուենցավ Ռաֆայել Բաղդասարյանի հուղարկավորությունը, դժվար ժամանակներ էր ապրում․ երկար ժամանակ քաղաքը հոսանքազրկված էր, օրվա ընթացքում մարդիկ մեկ-երկու ժամ էին էլեկտրաէներգիա ունենում։
«Օրենքով գողերին» այսուհետ ասֆալտին կփռեն օրենքի տառին համապատասխան
Սակայն այն երեք օրերին, երբ դեռ Ռաֆայել Բաղդասարյանի դագաղը հանգուցյալի տանն էր, հոսանքի խափանումներ չեղան։ Այդ մասին հոգացել էին նրա՝ քրեական աշխարհի ընկերները․իրենց կապերի շնորհիվ նրանք Բաքվից մազութ հասցրին, Երևանի ՋԷԿ–ն էլ օգնեց հանգուցյալին ըստ արժանվույն ճանապարհել։ Ռաֆայել Բաղդասարյանի հուղարկավորությանը մասնակցում էին աշխարհի տարբեր երկրներից ժամանած ավելի քան 200 քրեական հեղինակություններ և «օրենքով գողեր»։ Հուղարկավորությունից հետո մազութը վերջացավ և քաղաքը կրկին ընկղմվեց մթության մեջ։
Սա ամենևին էլ չի նշանակում, որ «Սվո Ռաֆը» լուսավոր անձնավորություն էր, սակայն այն, որ նա խորամանկ հնարքների վարպետ էր և հանդուգն` փաստ է։
«Սվո Ռաֆի» ընկերներից էր նաև ոմն ուզբեկ Անվար Զինաֆուտդինովը, կոշկակար, որը Ռաֆայելին պատմել էր տաշքենդցի ոսկերիչ Նիկոլայ Զյուֆելդի մասին։ Ուզբեկ Անվարի պատմությունը Բաղդասարյանին շատ է դուր եկել, անգամ մտորումների մեջ է ընկել։
... Մի օր Նիկոլայ Զյուֆելդի դուռը թակեցին։ Դուռը բացելով` ոսկերիչը տեսավ պետական անվտանգության մարմինների համազգեստով մի մարդ տեսավ, փոխգնդապետի կողքին`ոստիկանության կրտսեր լեյտենանտ։ Թե կարող ես՝ ներս մի թող․․․Փոխգնդապետն ասաց, որ Զյուֆելդի տունը խուզարկելու հրահանգ ունեն։ Ինչպես և ենթադրվում էր, հրահանգն անհիմն չէր։
Ընթերակաները սկսեցին տակնուվրա անել տան անկյունները, անկողինը, դարակները․․․ Խաղն, ինչպես պարզվեց, արդարացված էր` արդյունքը գերազանցեց սպասումները (հայտնաբերվեց 800 հազար ռուբլի, այն ժամանակվա համար բավականին լուրջ գումար)։ Փոխգնդապետն առգրավվածը դասավորեց ճամպրուկի մեջ, իսկ վախից քարացած ոսկերչին չձերբակալեց, պարզապես խնդրեց հաջորդ օրը ներկայանալ ուզբեկական ԽՍՀ ՊԱԿ՝ զրուցելու։
– Ձեզ անցագիր կպատվիրեն,– հայտնեց փոխգնդապետը։
Նշված ժամին, րոպեների ճշգրտությամբ, վախից սփրթնած ոսկերիչը ներկայացավ անցագրերի բյուրո, նշեց իր ազգանունը։
– Ձեր անունով անցագիր չկա,– պատասխանեցին նրան անցակետից։
– Ինչպե՞ս թե չկա,– զարմացավ ոսկերիչը։ – Ինձ ասացին, որ լինելու է։
– Ո՞վ է ասել,– հարցրին,– ազգանունը նշեք։
– Ազգանունը չգիտեմ, սպա, փոխգնդապետ, ձերոնցից։
Պատուհանից այն կողմ գտնվող աշխատակիցը մանրամասներ հարցրեց և խնդրեց սպասել․․․
Այսպես անվտանգության աշխատակիցները տեղեկացան, որ քաղաքում ՊԱԿ աշխատակիցների համազգեստով թալանչիներ են գործում։ Սկսեցին փնտրել, բայց անօգուտ, մինչև բոլորովին այլ գործի շրջանակում ոստիկանությունը կալանավորեց ոմն Սուրկովի։ Երիտասարդը ոչ միայն «Սվո Ռաֆի» հանցակիցն էր, այլև թմրամոլ։ Հերթական «լոմկայի» ժամանակ «Սուրոկը» քննչական մեկուսարանի անվտանգության աշխատակցին խնդրեց գումարի դիմաց իրեն թմրանյութ բերել, սակայն մերժում ստացավ։
Այդ ժամանակ «Սուրոկը» խոստացավ պատմել մի գործի մասին, որի բացահայտման համար իրավապահները երկար ժամանակ ջանքեր էին գործադրում։
«Խնդրանքս կատարեք, խոշոր գործի մասին կպատմեմ, որի վրա գլուխ եք կոտրում, անուններ կնշեմ»,- ասաց նա։
Սուրկովին տարան քննիչի աշխատասենյակ։ Հարցաքննության ժամանակ նա տվեց Ռաֆայել Բաղդասարյանի անունը, սակայն արդյոք դրա դիմաց ստացավ իր դոզան՝ հայտնի չէ, բայց գրեթե 15 տարեկանից թագադրված «օրենքով գող» «Սվո Ռաֆին» շուտով կալանավորեցին և բանտարկեցին, ինչը նրա համար սովորական էր։
... Վերջերս ԶԼՄ–ները հրապարակեցին «օրենքով գողերի» ցանկը․ 432 ազգանուն են նշել։ Պարզվում է՝ նրանցից 318–ը ազատության մեջ են, 114-ը` բանտարկված, 31-ը՝ քննության փուլում են, 19-ը՝ գտնվում են հետախուզման մեջ։
Ըստ ազգային պատկանելության՝ առաջին տեղում են Վրաստանի քրեական հեղինակությունները` 242, երկրորդ տեղում Ռուսաստանն է, որտեղ կա 51 «օրենքով գող», եռյակը փակում են հայերը` 30 «օրենքով գողերով»։
Ցանկում ներառվել են նաև 26 եզդի, 16 ադրբեջանցի, 10 աբխազ, 8 չեչեն և 7 հրեա։
Նշվում է, որ բոլորն էլ բավական հեռու են աղքատ լինելուց․․․
