ԵՐԵՎԱՆ, 11 մարտի — Sputnik. Փորձում էին պատժել Ռուսաստանին, բայց ամենաշատը տուժեց Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները։ Այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանը, վերլուծելով շաբաթվա սկզբում նավթի գների շուրջ ստեղծված համաշխարհային իրավիճակը, նման տեսակետ հայտնեց տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը։
Մարտի 6-ին, երբ Ռուսաստանի և Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության՝ OPEC-ի միջև բանակցությունները ձախողվեցին, և ռուսական կողմը մերժեց նավթի արտահանման ծավալների նվազեցման առաջարկը, Սաուդյան Արաբիան, Պարսյանի ձևակերպմամբ, որոշեց «պատժել ՌԴ–ին» և ավելացրեց իր նավթի արդյունահանման ծավալները` գնանկում առաջացնելով նավթի համաշխարհային շուկայում։
«Այս նավթային պատերազմում, սակայն, ամենամեծ վնասները կրեց ԱՄՆ–ն։ ՌԴ տնտեսության համար 31 դոլարը, բնականաբար, մեծ վնաս է, քանի որ իր բյուջեի 50 տոկոսն այդ երկիրը համալրում է նավթի ու գազի հաշվին։ Բայց ՌԴ–ի դեպքում նավթի արդյունահանման ինքնարժեքը շատ ցածր է, և այդ երկիրը կարող է իրեն թույլ տալ, օրինակ, 31 դոլարով նավթ արդյունահանել։ Ինչը շատ այլ երկրներ չեն կարող իրենց թույլ տալ, քանի որ ավելի քիչ ծավալով ու ավելի ծախսատար տեխնոլոգիաներով են արտահանում։
Ինչ վերաբերում է ԱՄՆ–ին , որն աշխարհի ամենամեծ նավթարդյունահանող պետությունն է`օրական 17.6 բարել արդյունահանման հնարավորությամբ, տնտեսագետի խոսքով` նավթային գների պատերազմում տուժեց ոչ միայն նավթի գնանկումից տնտեսությանը հասցված վնասից, այլև ֆոնդային բորսաներում խոշոր կորպորացիաների բաժնետոմսերի գների կտրուկ անկումից։
Բայց նավթի գնանկումն աշխարհում երկար չտևեց։ Մարտի 9-ին գրանցված նվազագույն արժեքն արդեն հաջորդ օրը`մարտի 10-ին, բարձրացավ 2-3 դոլարով։
«Սա դրական ազդակ է նավթ արդյունահանող երկրներին, որ այս խուճապի հետևից պետք չէ ընկնել, պետք է ավելի հանգիստ վերաբերվել այս պրոցեսներին։ Կարծում եմ` սրան նպաստեց նաև այն տեղեկատվական հոսքերը, որ ռուսական կողմը կարող է ևս մեկ անգամ քննարկել այս հարցը Սաուդյան Արաբիայի հետ»,– ասաց Պարսյանը։
Ի դեպ, նավթի գների անկումից, տնտեսագետի դիտարկմամբ, տուժել է անգամ նավթ չունեցող Հայաստանի տնտեսությունը։ Բանն այն է, որ նավթի գների անկումն իր բացասական ազդեցությունը թողեց նաև այլ ապրանքային շուկաների վրա։
«Օրինակ` պղնձի շուկայի դեպքում մենք երկուշաբթի օրն ունեցանք 150 դոլարի չափով անկում։ 1 տոննա պղինձը վաճառվում էր 5400 դոլարով։ Սա մեզ համար մեծ նշանակություն ունի, քանի որ մեր արտահանման 24 տոկոսը պղնձի խտանյութն է`սև պղինձը»,– ասաց Պարսյանը` հավելելով, որ պղնձի գների անկումը առաջիկայում հարված կհասցնի ՀՀ տնտեսության արտարժութային հոսքերին։
Բացի այդ, հանքարդյունաբերության այս ճյուղի վնասներն իրենց արձագանքը կստանան նաև սոցիալական ոլորտում` պայմանավորված առաջին հերթին ոլորտում ներգրավված քաղաքացիների եկամուտներին, ապա նաև` հանքարդյունաբերող ընկերությունների կողմից իրականացվող սոցիալական ծրագրերին սպառնացող վտանգներով։
Հիշեցնենք` մարտի 9-ին Brent տեսակի նավթի գինը համաշխարհային շուկայում նվազել էր 30 տոկոսով և հասել 1 բարելի դիմաց 31 դոլարի: Սա վերջին 30 տարվա ընթացքում (1991 թվականից ի վեր) գրանցված ամենամեծ անկումն է:
Ռուսաստանի էներգետիկայի նախարար Ալեքսանդր Նովակը, որին փորձագետները մեղադրում են OPEC-ի հետ բանակցությունները տապալելու մեջ, մարտի 10-ին հանդես էր եկել հայտարարությամբ` չբացառելով OPEC-ի երկրների հետ նոր համաձայնագրերի կնքումը։
Ռուսաստանցի փորձագետները համաշխարհային նավթի շուկայում ստեղծված իրավիճակն անվանել են «գնային պատերազմ»։
