Եկեք անկեղծ լինենք։ Միանշանակ չեն մտավորականության հարաբերությունները իշխանությունների հետ։ Միշտ է այդպես եղել։
«Պատմությունը ցույց է տվել, որ եղել են բոլորովին ոչ այնքան վատ ավտորիտար ռեժիմներ՝ Դե Գոլ, Ադենաուեր, և դրա հետ մեկտեղ եղել են ծայրից ծայր կեղծ, շինծու պառլամենտական հանրապետություններ, եղել են համակրելի միապետություններ և զզվելի դեմոկրատիաներ»։
էռնստ Նեիզվեստնին որպես իսկական արվեստագետ պարզապես ուզում էր ստեղծագործել, զբաղվել իր սիրելի գործով, ուղղակի դրա համար անխուսափելիորեն պիտի այս կամ այն կերպ առնչվեր իշխանությունների հետ։ Էլի մեջբերեմ։
«Ես այլախոհ չէի, ես պատրաստ էի ծառայել նույնիսկ Խորհրդային իշխանությանը։ Ուղղակի չէին թողնում աշխատել։ Ես պիտի պատվերներ ստանայի իշխանության վերնախավից։ Բայց երբ բախվեցի այդ վերնախավի հետ, հասկացա, որ չեմ կարող ապրել նրանց միջավայրում։ Ես պետք է ծիծաղեի, երբ նրանք են ծիծաղում, պիտի խմեի նրանց հետ, խոսեի իրենց լեզվով։ Ես չէի կարող, ես կմեռնեի»։
1962 թվականն էր։ Այդ ժամանակաշրջանը, երբ արվեստագետները ստեղծագործելու ազատություն ստացան, անվանում են Խռուշչովյան հալոցք։ Հանկարծ պարզվեց, որ կարելի է անել այն, ինչը նախկինում անպատկերացնելի էր։ Մոսկվայի գխավոր ցուցասրահներից մեկում՝ Մանեժում բացվեց արդի արվեստի ցուցահանդեսը։
«էս ինչ դեգեներատիվ արվեստ է։ Ավանակն իր պոչով ավելի լավ կնկարեր։ Դուք պետության փողերն եք ուտում ու զիբիլ արտաթորում»։
Երկրորդ առճակատումը արվեստագետների ու երկրի ղեկավարի միջև տեղի ունեցավ Կրեմլի ընդունելությունների տանը, որտեղ ճաշկերույթի էին հրավիրել արվեստի և մշակույթի գործիչներին։ էռնստ Նեիզվեստնին էլ էր այնտեղ։ Նա նստած էր բանաստեղծ Եվգենի Եվտուշենկոյի կողքին և ասաց նրան.
«Լսիր, էս ինչո՞ւ են Կրեմլում բոլոր ուտելիքներն այսքան անհամ»։ Եվտուշենկոն էլ պատասխանեց՝ «Դե եթե մի տեղ գլխավոր խոհարարը ԿաԳեԲե-ի գեներալ լինի, էլ ինչ ես ուզում»։
Այս ճաշկերույթը, որն իրականում կոչվում էր գաղափարախոսական կոնֆերանս, շատ արագ վերածվեց Խռուշչովի ու Նեիզվեստնիի միջև լեզվակռվի։ Առաջնորդը բորբոքվեց. «Գնացեք Արևմուտք՝ ձեր հոգևոր հայրերի մոտ, ես ինքս ձեզ անձնագիր ու փող կտամ»։ Քանդակագործն էլ չդիմացավ ու շատ խիստ արձագանքեց.
«Նիկիտա Սերգևիչ, հիմարություններ մի՛ ասեք, Դուք չէ, որ իմ փոխարեն պիտի ընտրեք իմ Հայրենիքը։ Դրա համար չեմ կռվել ռազմաճակատում, որ հիմա լքեմ երկիրս»։
Ամիսներ անց Խռուշչովին հանեցին։ Նեիզվեստնին զանգահարեց նրա օգնականին ու ասաց.
«Հիշո՞ւմ եք՝ Դուք առաջ միշտ ինձ հորդորում էիք, որ ասեմ Խռուշչովին, թե հարգում եմ իրեն. այ հիմա, երբ նրան հանել են, կարող եմ դա անել։ Խնդրում եմ՝ փոխանցեք Նիկիտա Սերգեևիչին, որ ես իրոք խորապես հարգում եմ նրան՝ անձի պաշտապունքի բացահայտման և այն բանի համար, որ միլիոնավոր մարդկանց բաց է թողել բանտերից։ Այս ամենի համեմատ մեր էսթետիկական տարաձայնությունները անէական են։ Ես նրան երկար տարիների կյանք եմ մաղթում»։
Հայտնի է նաև, որ հետագայում Խռուշչովն էլ ընդհանուր ծանոթների միջոցով իր ներողությունն է փոխանցել քանդակագործին և երեք անգամ հրավիրել է նրան դաչա, որտեղ անցկացնում էր կյանքի վերջին տարիները, բայց Նեիզվեստնին չի գնացել։ Նա ազնիվ մնաց առաջնորդի հետ հարաբերություններում թե՛ այն ժամանակ, երբ Խռուշչովը հզոր տերություն էր ղեկավարում ու հայհոյում էր իրեն, թե՛ այն ժամանակ, երբ առաջնորդին զրկեցին պաշտոնից և այլևս չէին էլ հիշում։ Համաձայնեք՝ իսկական մտավորականի՝ հարգանքի արժանի պահվածք։
