Համաձայնեք, հիմա արդեն դժվար է պատկերացնել, որ Եվրոպայի կենտրոնում տարիներ շարունակ գոյություն է ունեցել մի պարիսպ, որը երկու մասի էր բաժանում նույն քաղաքը, այսինքն սահման էր գծված քաղաքի կենտրոնով՝ իսկական սահման, որը վերահսկվում էր զինված սահմանապահներով և ուներ անցակետեր։
Օգոստոսի 13-ի առավոտյան բեռլինցիներն արթնացան և զարմանքով հայտնաբերեցին, որ 3,5 մետր բարձրության պատը բաժանել է Արևմտյան Բեռլինը Արևելյանից։ Եվ քաղաքի սոցիալիստական մասից մյուս մաս անցնելը դարձավ գրեթե անհնար՝ ճիշտ այնպես, ինչպես գրեթե անհնար էր Խորհրդային միությունից մեկնել որևէ կապիտալիստական երկիր։ Արևմտյան Գերմանիայի ղեկավարներից մեկը՝ Վիլլի Բրանդտը Բեռլինյան պարիսպն անվանեց «Ամոթի պատ»։
Իհարկե, միանգամից էլ սկսվեցին պատը այս կամ այն կերպ հաղթահարելու փորձերը։ Արևելյան մասից պատի տակով թունելներ էին փորվում։ Ընդհանուր առմամբ հայտնաբերվել է 75 թունել, բայց դրանցից ընդամենը 19-ով է հաջողվել մոտ 400 մարդու տեղափոխել Արևելյան Բեռլինից դեպի քաղաքի արևմտյան մասը։ Եվս 800 մարդ անցել է կոյուղով, մոտ 10 հազար մարդ՝ կեղծված անձնագրերի միջոցով։ Բնականաբար, ոչ բոլոր փորձերն էին հաջողությամբ պսակվում։ 1961-ից մինչև 1989 թվականը փախուստի փորձ կատարելիս զոհվել է առնվազն 140 բնակիչ։ Ոմանց բռնում և նստեցնում էին ու դա շահավետ բիզնես էր դառնում։ Տարբեր աղբյուրներ վկայում են, որ այն ժամանակ երկու Բեռլինների իշխանությունների միջև գաղտնի համաձայնություն կար։ Փախուստի փորձի ժամանակ բռնվածը նստում էր երկու տարի, ինչից հետո նրան ազատ էին արձակում և ամեն մի այդպիսի մարդու համար Արևմտյան Բեռլինը վճարում էր Արևելյան Բեռլինին մոտ 100 հազար գերմանական մարկ։ Դա պատկառելի գումար էր։ Որպեսզի պատկերացնեք, թե ինչ էր այն ժամանակ 100 հազարը, ասեմ, որ նոր մոդելի Մերսեդեսն արժեր 20 հազար մարկ։
Ոչ պաշտոնական տվյալներով՝ քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելու դիմաց Արևմտյան Գերմանիան ընդհանուր առմամբ վճարել է հսկայական մի գումար՝ գրեթե 3 միլիարդ դոլար։
Իսկ եղե՞լ են արդյոք Արևմտյան Բեռլինից Արևելյան Բեռլին անցնելու փորձեր։ Առնվազն մեկ այդպիսի դեպք արձանագրվել է, երբ 1976 թվականի ամռանը 25-ամյա բանվոր Ուդո Կյուրսգենը բարձրացավ պատի վրա և թռավ դեպի արևելյան մասը։ Սկզբում նա ասում էր՝ պարզապես ուզում եմ ապրել սոցիալիստական երկրում։Բայց հետագայում պարզվեց, որ նրա արարքի պատճառը բոլորովին այլ էր՝ պարզապես նրա սիրած աղջիկը ապրում էր Արևելյան Բեռլինում։ Տեղեկանալով այս հուզիչ պատմության մասին, սոցալիստական իշխանությունները քիչ հետո թույլատրեցին զույգին տեղափոխվել քաղաքի արևմտյան մասը։
1987 թվականին Ամերիկայի այն ժամանակավա նախագահը՝ Ռոնալդ Ռեյգանը եկավ պատի մոտ և հրապարակավ դիմեց Խորհրդային Միության ղեկավարին՝
«Պարո՛ն Գորբաչով, քանդեք այս պատը»։
Այն ժամանակ արդեն պարզ էր, որ ինչ-որ փոփոխություններ են տեղի ունենում ոչ միայն Խորհրդային Միությունում, այլև ողջ, այսպես կոչված, սոցիալիստական ճամբարում՝ Լեհաստանում, Չեխոսլովակիայում։ Սակայն բոլորը նաև հասկանում էին՝ Բեռլինյան պատի փլուզումը փաստացի նշանակելու էր՝ երկու Գերմանիաների միջև սահմանի վերացում, այսինքն՝ վերականգնում այն միասնական պետության, որը երկու մասի էր բաժանվել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո՝ 1949 թվականին։
Ի վերջո այդպես էլ եղավ։ 1989 թվականի նոյեմբերի 9-ին սոցիալիստական Գերմանիայի ներկայացուցիչ Գյունտեր Շաբովսկին մամուլի ասուլիսում հայտարարեց՝
«Արևելյան Գերմանիայի բոլոր բնակիչները կարող են վիզա ստանալ Արևմտյան Գերմանիա այցելելու համար»։ Լրագրողները հարց ուղղեցին՝ «Ե՞րբ կարող են վիզա ստանալ»։ Շաբովսկին պատասխանեց մի բառով՝ «Անմիջապես»։
Բոլորը հասկացան, որ սա մի բան է նշանակում՝ Բեռլինյան պատ այլևս գոյություն չունի։
