ԵՐԵՎԱՆ, 20 հուլիսի — Sputnik. 2019-ի առաջին կիսամյակում Հայաստանի անշարժ գույքի առքուվաճառքի գործարքները 2018-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել են 11.1 տոկոսով: Այս վիճակագրության մասին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հուլիսի 19-ին գրել է facebook-ի իր էջում` հալվելով. «Անշարժ գույքի գները ՀՀ-ում շարունակում են աճել, ինչը վկայում է մեծ պահանջարկի մասին»:
Նիկոլ Փաշինյանի այս հայտարարությունը շուկայի հիմնական խաղացողներին` անշարժ գույքի առք ու վաճառքով զբաղվող գործակալներին, ուրախացնելու փոխարեն անհանգստացրել է։
Գործակալություններից մեկի ղեկավար Վահե Խանգելդյանը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց, որ Հայաստանում տների գներն այսօր արդեն ուռճացված են։ Նրա համոզմամբ` շուկան ամեն անգամ գները բարձրացնելով այդ կերպ է արձագանքում է ոչ թե տնտեսական իրողություններին, այլ վարչապետի հայտարարություններին։ «Վարչապետը հայտարարեց, որ 20-30 տոկոսով շարժը շատացել է, մարդիկ 20-30 տոկոսով դրեցին գները բարձրացրեցին։ Հիմա ասաց 11 տոկոսով է շարժն ավելացել, հիմա էլ 11 տոկոսով կավելացնեն»,– ասաց մեր զրուցակիցը։
Մեկ այլ գործակալության ղեկավար Ռուդիկ Հովհաննիսյանը նշեց, որ բնակարանների առք ու վաճառք հիմնականում տեղի է ունենում առաջնային շուկայում` նորակառույց շենքերում, մինչդեռ երկրորդային շուկայում գրեթե շարժ չկա։ Բայց նույնիսկ այդտեղ, չնայած ցածր պահանջարկին, գները, հակառակ շուկայական օրենքներին, ոչ միայն չեն նվազում, այլև նույնիսկ ավելանում են։
Ռուդիկ Հովհաննիսյանի հաշվարկով` վերջին 1 տարում բնակարանների գները Երևանում բարձրացել են 30-40 տոկոսով։
«Իրականում արհեստական գնաճ է տեղի ունեցել, որը ոչ մի բանով պայմանավորված չէ։ Միակը հեղափոխությունն է, որից անմիջապես հետո բնակարանների գները Երևանում բարձրացել են։ Բանկերում հիփոթեկային վարկավորման տոկոսները իջեցրել են 0.6 տոկոսով, բայց տների գները 30-40 տոկոսով աճել են։ Ավելի լավ էր բանկի տոկոսը չնվազեր, բնակարանների գներն էլ չաճեին»,– ասաց Հովհաննիսյանը։
Այս փաստը, նրա խոսքով, շուկայում մի իրավիճակ է ձևավորել, երբ պոտենցիալ գնորդները չեն կարողանում իրենց հարմար գնով բնակարան գտնել, վաճառողներն էլ, հերթական գնաճին սպասելով, հրաժարվում են գործարքից։ Արդյունքում` շուկան ոչ թե աշխուժանում, այլ լճանում է։
Տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը ևս անշարժ գույքի շուկայում որոշակի աշխուժացումը պայմանավորում է հոգեբանական գործոնով` որպես հետևանք 2018թ.–ին մեր երկրում տեղի ունեցած իրադարձությունների ու արտասահմանում բնակվող հայերի` հայրենիքում բնակարան ձեռք բերելու ձգտման։
«Երբ որ բարձրաստիճան պաշտոնյաներն այդ մասին ասում են ու դրական տրամադրություններ են ստեղծում, շուկայում սպասումներ են առաջացնում, դա կարող է մուլտիպլիկատիվ էֆեկտով ավելացնել գները։ Քանի որ սպասում կա, որ բնակարանների գները կարող են էլի ավելանալ, պոտենցիալ գնորդները շտապում են հնարավորինս արագ իրենց ձեռքբերումներն անել` հետագայում հնարավոր թանկացումներից խուսափելու համար»,– Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց Ավետիսյանը։
Բայց միայն այս գործոնը, նրա դիտարկմամբ, ոլորտի շարունակական աճն ապահովող չի կարող լինել։ Ավելին` եթե շուկայում պահանջարկի աճն իրական հիմքեր չունի, այն շատ արագ կարող է հանգեցնել հակառակ էֆեկտի։
«Շատ հաճախ, երբ նման զարգացումներ են լինում, գործող իշխանություններն առաջին հայացքից 1 դրական ցուցանիշ վերցնում են և շտապում բարձրաձայնել։ Եվ առանց հարցը բազմակողմանի ուսումնասիրելու` փորձում են հաճելի տպավորություններ առաջացնել»,– նկատում է տնտեսագետը։
Հայկ Մարությանը 83 ընտանիքի նոր բնակարանների բանալիներ է հանձնել. լուսանկարներ
Ինչ վերաբերում է վարչապետի ներկայացրած թվերին, դրանք 2019թ.–ի առաջին կիսամյակի մասին են, իսկ միայն հունիս ամսվա ընթացքում, պաշտոնական վիճակագրության համաձայն, անշարժ գույքի շուկայում ոչ թե աճ, այլ անկում է գրանցվել։
Այսպես` Անշարժ գույքի կադաստրի պաշտոնական կայքում հրապարկված վերլուծության համաձայն` այս տարվա հունիսին Հայաստանում եղել է անշարժ գույքի գրանցման 14 572 գործարք, ինչը 2019թ.–ի մայիսին գրանցված գործարքների թվից 8.7%–ով քիչ է, բայց 6 տոկոսով ավելի է 2018թ.–ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ։
Ընդ որում, 14 572–ից միայն 5 711–ը եղել են օտարման գործարքներ, որոնցից 4073–ն են առք ու վաճառքի մասին, 1 324–ը` նվիրատվության, 8-ը` փոխանակման, 306–ը` այլ։
Իսկ առք ու վաճառքի գործարքներից 1359–ը վերաբերում են բնակարաններին, 1 681–ը` հողերին։
Գործարքներից 155–ի դեպքում գնորդներն օտարերկրյա քաղաքացիներ են, 334–ի դեպքում` այլ երկրի քաղաքացիներ են վաճառողները, 25–ի դեպքում` և՛ գնորդները, և վաճառողները։
Օտարերկրացիները հիմնականում` գործարքների 42.8 տոկոսի դեպքում, գնել են բնակարաններ, 25.1 տոկոսի դեպքում` հող, 18.9 տոկոսում` բնակելի տներ, 21.1 տոկոսում` ավտոտնակներ, 6.3 հասարակական նշանակության շինություններ, իսկ արտադրական նշանակության շինությունների գործարքներ արտասահմանցիները հունիսին Հայաստանում չեն կատարել։
