Արման Վանեսքեհյան, Sputnik
Երկու տարի Սվետլանա Կուլչիցկայան աշխատել է նախագծի վրա, որը պետք է միավորեր անցած տարիների աշխատանքի արդյունքը ներկա արցախյան իրականության հետ։ Էկրանին պետք է համեմատվեին 1990-ականների ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակաշրջանի կերպարները այն մարդկանց հետ, որոնք այսօր, ֆիլմի հեղինակի հետ միասին, հիշում են այդ ողբերգական, դրամատիկ օրերը. ահա աշխատանքն ավարտված է։ ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի Հանրային կապերի և տեղեկատվության կենտրոնի պատվերով նկարահանված ֆիլմը հանձնվել է հանդիսատեսի դատին Ստեփանակերտում և Երևանում։
Եվ հանկարծ ֆիլմի հեղինակն ասում է․ «Գիտե՞ք, զարմանալի է, որ այնտեղ՝ Ստեփանակերտում, ես չհանդիպեցի հիստերիկ-ազգայնական տրամադրվածություն ունեցող մարդու։ Պատերազմի ոչ մի կոչ։ Մարդիկ դիմացել են պատերազմին, պաշտպանել իրենց հողը, և հիմա աշխատում են այնտեղ, շենացնում, վերականգնում, մեծացնում երեխաներին։ Եվ ոչ մի հիստերիա, թշնամանքի ոչ մի կոչ»։ Համաձայնեք, որ դա թանկ արժե։
Հեղինակը, առհասարակ՝ ֆիլմի ամբողջ ստեղծագործական կազմը տիտանական աշխատանք է կատարել։ Գտել են Կուլչիցկայայի «Ապրեք» («Живите», 1992թ.), «Գնդակոծությունից հետո» («После обстрела», 1992թ.), «Խաղաղության գինը» («Цена покоя», 1994թ․) ֆիլմերի հերոսներին, որոնք նկարահանվել էին այդ սարսափելի տարիներին, երբ, թվում էր, «Գրադի» և հրետանու համազարկերի տակ երկինքը փլվում էր բնակելի տների, մանկապարտեզների, հոսպիտալների վրա։ Վավերագրական կադրերում մահացել են մարդիկ, լացել ծերունիներ և երեխաներ, մեջքի հետևում թաքուն խաչակնքել է որդուն մարտի դաշտ ուղարկող մայրը, ամուսնու հետևից զենքը ձեռքից պատերազմ է գնացել կինը․․․
Սվետլանա Կուլչիցկայան՝ պետերբուրգցի լրագրողն այդ տարիներին գործուղումների է մեկնել Արցախ, նկարել։ Հետո հետ է գնացել, մոնտաժել։ Եվ կրկին եկել է ու նկարել։ Հավանաբար ինչ-որ բան շատ է հուզել այդքան զգացմունքային և ազնիվ մարդուն։
Ինչպես են գոյատևել այդ մարդիկ։ Ինչպես են զենքը ձեռքերին ստիպված եղել պաշտպանել իրենց քաղաքները, գյուղերը և տները՝ չունենալով ո՛չ բանակ, ո՛չ նորմալ սպառազինություն։ Եվ ինչպես են նրանք այժմ կառուցում իրենց երեխաների, հաջորդ սերունդների ապագան։
Հենց դրա համար անչափ շնորհակալություն ընկերոջը, կնոջը, որն իր սիրտը թողել է մեր լեռներում։
