Էլմիրա Թևանյան, Sputnik.
Կույր աչոք, բայց ոչ մտոք
Անդրանիկը չի տեսնում, բայց չի դադարում իր ուժերին հավատալ: «Տեսնող ձեռքեր» ստարտափում է ստեղծման օրվանից։ Հմտացել է մերսման գործում:
![Մերսում «տեսնող ձեռքերից». կանայք գոհ են, տղամարդիկ էլ չեն խանդում Մերսում «տեսնող ձեռքերից». կանայք գոհ են, տղամարդիկ էլ չեն խանդում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/1719/98/17199841_0:0:1365:2048_600x0_80_0_0_08b96683413e9277b70fedbc8be63c46.jpg)
Մինչև այդ էլ փորձում էր օգտակար գործ անել. հասարակական հիմունքներով Կույրերի միավորումում համակարգչային ծրագրեր էր սովորեցնում բախտակիցներին։ Ընտանիք կազմելուց հետո փնտրեց , գտավ աշխատանք, որով կպահի տունը։ Գրեթե 1 տարի ամեն օր սովորում, փորձում, հմտանում էր:Արդյունքը՝ բարձր որակավորում ունեցող մերսող: Անդրանիկի համար ամենակարևորը հաճախորդին իր սենյակից ճանապարհելն է ժպիտով (չի տեսնում, բայց զգում է) ու դրական էներգիայով, որն ինքը փոխանցում է մերսման միջոցով։ «Երբ տեսնում են ու խոսում մեր ձեռքերը՝ մարմինը լռում է, մկանները թուլանում. մեր ձեռքերը հեշտ են գտնում թե որտեղ է խնդիրը»,–ասում է Անդրանիկը: Բացի այդ, օրինակ, կանայք չեն ամաչում կույր մերսողից, դե տղամարդիկ էլ քիչ են խանդում»։
![Մերսում «տեսնող ձեռքերից». կանայք գոհ են, տղամարդիկ էլ չեն խանդում Մերսում «տեսնող ձեռքերից». կանայք գոհ են, տղամարդիկ էլ չեն խանդում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/200/97/2009705_0:0:1000:600_600x0_80_0_0_b1665481abb97b960744355bcd0891f2.jpg)
Մերսողներից մեկն էլ ավելացնում է.«օրինակ, կին հաճախորդները սկզբում մի փոքր կաշկանդված են լինում, հետո ավելի ազատ, ավելի շատ են վստահում և մարմնի ավելի շատ հատվածներ խնդրում մերսել»:
Ստարտափ
Ամեն ինչ սկսվեց աուդիոգրքերից:
Մասնագիտությամբ հոգեբան երիտասարդ գործարար Մարիամ Դիլբանդյանը աուդիոգրքեր էր պատրաստում, բաժանում տեսողության խնդիր ունեցողներին: «Ես չեմ կարող երջանիկ ապրել, եթե իմ կողքին կան մարդիկ, որոնք աջակցության կարիքն ունեն: Աուդիոգրքերից հետո անպայման մի կարևոր բան ուզում էի անել նրանց համար: Մայրս մերսող է և մեր քննարկումնների արդյունքում ծագեց այդ միտքը՝ սովորեցնել կույրերին մերսել. նրանց մոտ շոշափելիքները գերզարգացած են»,- ասում է Մարիամը:
Գաղափարով ոգևորված նա սկսեց իր ստարտափը: Առաջին փուլը հավաքագրումն էր: Հետո չինական մերսման հրավիրված մասնագետը սկսեց սովորեցնել: «Ես ամեն օր գնում էի բերում նրանց տնից կենտրոն, և ամեն մեկի հետ մի քանի ժամ աշխատում էինք: Նախ իրենց էր մերսում թրեյները, հետո իրենք թրեյներին: Եվ այսպես՝ ամիսներ շարունակ»:
![Մերսում «տեսնող ձեռքերից». կանայք գոհ են, տղամարդիկ էլ չեն խանդում Մերսում «տեսնող ձեռքերից». կանայք գոհ են, տղամարդիկ էլ չեն խանդում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/1719/97/17199769_0:0:1600:1066_600x0_80_0_0_69fce025230cdac7dcde0d14adcddb59.jpg)
Բացի կրթելը, սովորեցնելը, նաև հոգեբանորեն են պատրաստել սաներին: Ինտեգրումն էլ հասարակությանը և աշխատանքին երկար ժամանակ է պահանջել:
Կոտրելով կարծրատիպերը
Սոցիալական այս նախագիծը նաև կարծրատիպեր է կոտրել. հաշմանդամ մերսող, որը կարող է շուկայում մրցունակ լինել: Սկզբում, իհարկե, չեն ընդունել, չեն հավատացել ու վստահել: «Տեսնող ձեռքերը» մարտահրավեր էր և՛ կույրերին, որ կարող են աշխատել, լավ մասնագետ լինել, և՛ հասարակությանը, որ կարելի է վստահել։
Երիտասարդ գործարարը մտածում է սոցիալական բիզնեսի զարգացման նոր ուղղություններ: Դրանցից մեկը՝ մերսում աշխատավայրում կամ աթոռային մերսումն է:
15 րոպեանոց կանխարգելիչ մերսումը մասնագետն անում է գրասենյակում։ Ինչպես Մարիամն է ասում, շատ ժամանակ չի խլում՝ ընդամենը մեկ գավաթ սուրճ խմելու չափ, փոխարենը լուծում է շատ խնդիրներ: Արդեն աշխատում են բանկերից մի քանիսի և ՏՏ ոլորտի կազմակերպությունների հետ:
Պաշտոնական
Հայաստանում այսօր հաշվառված է տեսողության խնդիր ունեցող 1540 մարդ. ըստ Կույրերի միավորման տվյալների՝ նրանցից աշխատում է միայն 210-ը: Հիմնականում ներգրավված են հատուկ ձեռնարկությունների արտադրական գործում: Ըստ միավորման փոխնախագահ Մարտին Սարգսյանի՝ կարող են աշխատել ավելի մեծ ծավալով, եթե լուծվի շուկայի և իրացման խնդիրը։ Իրենց արտադրած վարդակները և մյուս իրերը մեր շուկայում լավ չեն սպառվում. չինական անորակ և էժան այլընտրանքն է պատճառը։ Իսկ արտահանելու համար տրանսպորտային ծախսերն են թանկ։
Ձեռնարկությունները, որտեղ ընդգրկված են տեսողության խնդիրներ ունեցողները, աշխատում են ընդամենը 10-ը տոկոսով։
50 տոկոսով աշխատում է միայն Էջմիածնի գործարանը, որն արտադրում է սեղմակավոր բլոկներ և արտահանում Ռուսաստան։
Թերի կամ անկատար օրենսդրություն
Մարիամը ստարտափը սկսել է իր խնայողություններով, պետական որևէ աջակցությունից չի օգտվել: Ըստ նրա, դրանք կամ անհասանելի են կամ անհեթեթ:
Բացի այդ, օրենքները մշակվել են առանց շահառուների կարծիքը հաշվի առնելու: Իսկ օրենսդրական արտոնություններից օգտվելու համար բավական ամուր նյարդեր են պետք. թղթաբանությունը շատ է, օրենքը խրթին: Նախորդ կառավարության ժամանակ դիմել է այս հարցով՝ չեն արձագանքել, իսկ նոր կառավարությանը՝դեռ չի հասցրել:
Կառավարության որոշմամբ յուրաքանչյուր հաշմանդամի համար գործատուին տրվում է փոխհատուցում՝ գործատուի կողմից uահմանված աշխատավարձի 50 տոկոuի չափով, որը չպետք է գերազանցի սահմանված նվազագույն ամuական աշխատավարձի չափը: Փոխհատուցման ծրագրում ընդգրկված անմրցունակ 1-ին և 2-րդ խմբի հաշմանդամների աշխատավարձերի փոխհատուցումը տրամադրվում է 2 տարի ժամկետով, իuկ անմրցունակ այլ անձանց՝ մեկ տարի ժամկետով: Յուրքանչյուր հաշմանդամ այս ծրագրում կարող է ընդգրկվել մեկ անգամ:
Իսկ աշխատատեղի հարմարեցման նպատակով տեխնիկական և էրգոնոմետրիկ հատուկ պահանջները ապահովելու համար պետությունը յուրաքանչյուր հաշմանդամի համար միանվագ հատկացնում է 500 հազար դրամ:
Գործարարը հուսահատվել է նաև մի շարք հասարակական կազմակերպություններից, որոնք զբաղվում են հաշմանդամների խնդիրներով. «Հասարակական կազմակերպությունները, որոնք կրթում են, պատրաստում հաշմանդամներին, իրականում ոչ մի գործ չեն անում: Միայն փաստաթուղթ են տալիս, բայց երբ գալիս է աշխատելու պահը, հասկանում ես, որ չեն կարող, այսինքն հ/կ –ները ընդամենը գրանտակերությամբ են զբաղված: Բացի այդ պատրաստում են մասնագետներ՝առանց շուկայի պահանջները հաշվի առնելու»,- ասում է ստարտափի հեղինակը:
Հատելով սահմանները
«Տեսնող ձեռքերի» համար շուտով նոր էտապ կսկսվի:
Այս փուլում վերապատրաստվում են նոր մասնագետներ: Հայ մերսողների ձեռքի ուժն ու հմտությունը կզգան նաև այլ երկրներում:
«Տեսնող ձեռքերը» շուտով կներկայանա միջազգային շուկայում: Առաջին կանգառը հարևան Վրաստանն է, ապա՝ Հունաստանը: