Չի կարելի ասել, որ ներկայիս Կաթողիկոսը հաճախ է նախաձեռնություններով հանդես գալիս, ավելին, երբեմն, երբ մարդիկ սպասում են նրա հայտարարություններին և խոսքին, նա գերադասում է լռել կամ արտահայտվել, երբ դրա կարիքն արդեն չի լինում։ Անցյալը չփորփրենք, մեզնից յուրաքանչյուրը հեշտությամբ կարող է հիշել նման իրավիճակներ. թեև, հանուն արդարության պետք է նշենք, որ ժամանակ էին ձգձգում և լռում նաև նախկին արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանն ու Սերժ Սարգսյանը։ Հիշում եք, սոցցանցերում նրանց նկատմամբ նույնիսկ «հետախուզում էր» հայտարարվել...
Բայց, այնուամենայնիվ. Գարեգին Բ–ն հայրապետական ուղերձով Սուրբ ծննդյան պատարագին ելույթ ունենալիս նշեց, որ ընտանիքը լուրջ դերակատարում ունի ուժեղ պետության կառուցման, հայ ժողովրդի ապագայի ապահովման հարցում և կարևոր առաքելություն է իրականացնում երկրի ազգային և հասարակական կյանքում։
«Ընտանիքի օրինակով մարդու մեջ սեր, վստահություն և հոգատարություն է սերմանվում մտերիմի հանդեպ։ Պահպանենք բարեպաշտ ընտանիքի հասկացությունը, նրա սրբությունը, ազգային արժեքները», – կոչ է արել Կաթողիկոսը։
Ճիշտ խոսքեր են, սակայն այնքան են ասվել, որ դրանք կարելի է քրքրվելու չափ մաշված կարգախոսներ համարել, որոնք նման են տոնից տոն` յուրաքանչյուր մարտի 8-ին և Ամանորին կրկնվող խորհրդային լոզունգների։ Դրանց հազիվ թե որևէ մեկը ուշադրություն դարձներ, եթե բավական անսպասելի շարունակություն չունենար այդ ամենը։
Կաթողիկոսը կարծիք հայտնեց (ի դեպ, բացարձակ արդար), որ ատելությունը, անարդարությունն ու սուտը փակուղային իրավիճակի են հանգեցնում ինչպես ընտանիքի ներսում, այնպես էլ պետության ներսում, և դա հաղթահարելը շատ դժվար է լինում։
«Փակուղի են տանում նաև կեղծ ազատականության աստվածամարտ ընթացքները՝ հեռացնելով տերունապատվեր կյանքից, հոգևորից, խաթարելով հիմքերն առողջ հասարակության և ամուր ընտանիքի», – ասել է Կաթողիկոսը։
Իսկապես, մի փոքր անսովոր է լսել այս խոսքերը նման իրավիճակներում սակավախոս Կաթողիկոսի շուրթերից. հատկապես «երկրի ներսում փակուղային իրավիճակի» և «կեղծ ազատականության աստվածամարտ ընթացքների» մասին։ Ճիշտ է Գարեգինն այդպես էլ մինչև վերջ անկեղծ չէր, չգիտես ինչու օգտագործելով վերոնշյալ բառը բացարձակ անպետք բառակապակցության մեջ` «կեղծ ազատականություն»։ Ամենևին էլ «կեղծ» չէ, ամենաիսկական, ոչ կեղծ ազատականությունն է։
Քանի որ «ազատականությունը հարձակում չէ գոյություն ունեցող իրերի կարգի վրա, այլ հարձակում է մեր իրերի բուն էության վրա»,- վաղուց ասել է Ֆյոդոր Դոստոևսկին։ Ահա և ականատես ենք դառնում ընտանիքի, հավատքի, եկեղեցու, ինչպես նաև ազգի գոյության համար ամենակարևոր մնացած ամեն ինչի էության վրա հարձակման։
Կարծես թե նեղն էր ընկել Կաթողիկոսը, քանի որ դավաճանեց իր` «ոչինչ չեմ տեսնում, ոչինչ չեմ ասում» սկզբունքին։ Բացի այդ, ինչպես կարելի էր չտեսնել և չզգալ ֆիզիկապես, երբ հենց նրա վրա էին վերջերս իրենց ագրեսիան թափում նրանք, ովքեր իբրև «դեմ էին Կաթողիկոսին», իսկ իրականում դեմ են բուն Հայ Առաքելական Եկեղեցի հասկացությանը, նրա բուն էությանը։
Ահա և, հանկարծակի պարզվեց, որ Գարեգին Երկրորդին բնորոշ են սթափ դատողությունները, պարզապես մենք այդ մասին չգիտեինք։ Բայց մի՞թե պետք էր սեփական փորձի վրա զգալ լիբերալ օբստրուկցիայի ողջ համեստ գրավչությունը, որպեսզի սկսել խոսել։ Մինչ օրս եկեղեցին, եթե նույնիսկ նման թեմաների անդրադարձել էր, ապա ոչ հասկանալի, խուսափողական և ավելի ցածրաստիճան եկեղեցական պաշտոնյաների շուրթերով։
Մեր մեջ (ով տեսել և լսել է նրան) դեռ վառ է իսկապես մեծ Կաթողիկոս Վազգեն Առաջինի մասին հիշողությունը։ Եվ մենք ակամայից, յուրաքանչյուր հաջորդին հավասարեցնում ենք Վազգենի Կաթողիկոսի սահմանած նշաձողին։ Գուցե, դա սխալ է, այդ նշաձողն անհաս է։ Սակայն ակնհայտ բաները Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ամեն դեպքում պետք է բարձրաձայնի` արտահայտելով իր վերաբերմունքը, իսկ դա նշանակում է նաև Հայ Առաքելական Եկեղեցու դիրքորոշումը։
Սկզբունքային հարցերի վերաբերյալ եկեղեցու լռությունը այն ժամանակ, երբ հանրությունը նրանից միանշանակ դիրքորոշում և հստակ գնահատական է սպասում, շահավետ է նրանց, ովքեր այդ եկեղեցու համար փոս են փորում։ Իսկ նման փորձեր դեռ շատ կլինեն, դրանում կարելի է չկասկածել։
