Լաուրա Սարգսյան, Sputnik Արմենիա
Հանրակացարանում, որտեղ փախստականներ են ապրում, կարելի է հանդիպել տարբեր ազգությունների ներկայացուցիչների. նրանք այստեղ ճակատագրի բերումով են հայտնվել: Հենց այդ հանրակացարանում էլ մենք հանդիպեցինք մի կնոջ, որն Ադրբեջանից է հասել Հայաստան։
Ե. Գ.-ին տեսնելիս դժվար թե գլխի ընկնեք, որ ադրբեջանցի է: Հայերեն է խոսում, բայց յուրահատուկ առոգանությամբ, ժամանակ առ ժամանակ ռուսերենի անցնելով:
— Վաղու՞ց եք այստեղ, — հարցնում եմ ես:
— Ես լրագրողների հետ չեմ խոսում, — կտրուկ պատասխանում է կինը՝ շարժվելով դեպի իր սենյակ։
Գնում եմ նրա հետևից և պատմում, որ ինքս Վրաստանից եմ և ադրբեջանցի ընկերներ ունեմ: Կինը կանգ է առնում:
— Քեզ հավատում եմ, — ասում է նա և հրավիրում իր սենյակ: Բարձրանում ենք շենքի հինգերորդ հարկ, նեղ միջանցքները տանում են փայտյա դռան մոտ, որի հետևում լուսավոր սենյակն է` 14 քառակուսի մետր բնակելի մակերեսով: Արդեն երեք տարի է`կինն ապրում է այստեղ:
Նա տեղն է դնում պոլիէթիլենային տոպրակից ընկած իրերը, որոնք ուրիշներն են օգնություն են բերել։
«Եվ ի՞նչ անեմ սրա հետ: Ինձ պետք չեն, իսկ այ աշխատանք պետք է, որ կարողանամ ինքս ինձ պահել: Ասթմա ունեմ, ամեն գործ չեմ կարող անել», — ասում է կինը: Հետո ցույց է տալիս անձնագիրը, որը հաստատում է՝ նա ծնվել է 1964թ-ին Ադրբեջանի Մինգեչաուր քաղաքում:
«17 տարեկան էի, երբ ամուսնուս հետ փախանք: Նա ազգությամբ հայ է: Ծնողներս, եղբայրներս, բոլորը դեմ էին: Պատահում էր, որ հայ աղջիկներն էին ամուսնանում մերոնց հետ, բայց որ ադրբեջանուհին գնար հայկական ընտանիք, հազվադեպ էր պատահում», — պատմում է կինը:
Բարձրահասակ, սև աչքերով Արթուրը (անունը փոխված է) իսկույն գրավել է ադրբեջանցի աղջկան: Զույգն ամուսնացել է 1981թ-ին Ադրբեջանում՝ անտեսելով Ե. Գ.-ի հարազատների բողոքներն ու վեճերը:
«Ես նրան տիեզերքից շատ էի սիրում, ինձանից չորս տարով էր մեծ: Չորս երեխա ունեցանք` երկու տղա և երկու աղջիկ», — պատմում է կինը:
Երբ սկսվել է արցախյան հակամարտությունը նա ամուսնու հետ եկել է Հայաստան: Եկել են երեք երեխայի հետ. կրտսեր դուստրը ծնվել է Հայաստանում:
«Նրանք իրենց հայ են համարում, բայց չեն մոռանում, որ երակներում ադրբեջանցու արյուն է հոսում»,- ասում է Ե. Գ.-ն:
Ադրբեջանցի կինը սիրել է Հայաստանը, բայց շատ է ուզում գոնե մեկ անգամ էլ տեսնել հայրենի Մինգեչաուրին:
«Ես ու ամուսինս արդեն միասին չենք, այդպես ես հայտնվեցի այստեղ (հանրակացարանում՝ խմբ.): Հիմա մենակ եմ ապրում՝ հանուն երեխաներիս ու թոռներիս: Հարազատներս համոզում էին չմեկնել Հայաստան, եղբայրներս երես թեքեցին ինձանից: Ես չեմ զղջում, որ այստեղ եմ, այն ամենը, ինչ արել եմ, ճիշտ է եղել», — ասում է նա:
Միակ բանը, որի համար զղջում է, այն է, որ չի կարողացել ներկա լինել մոր թաղմանը: «Ղարաբաղյան հակամարտությունից հետո ո՛չ հայերը, ո՛չ էլ ադրբեջանցիները չեն կարող միմյանց հյուր գնալ»,- կարծես արդարանում է կինը:
Նա արդեն 28 տարի Հայաստանում է: Չնայած դժվարություններին՝ նա ընտանիքի հետ ոչ մի տեղ չի մեկնել, թեև եղել են տարբեր առաջարկներ:
«Ես ինձ այստեղ միշտ լավ եմ զգացել, ոչ ոք ոչ մի անգամ մատով ցույց չի տվել ինձ ու չի մատնանշել իմ ազգությունը», — ասում է ադրբեջանուհին:
Հարևան Անահիտ տատը նրա համար երկրորդ մայր է դարձել, միասին են կարճում ձմեռային երեկոները, միմյանց սուրճի կամ թեյի հրավիրում: Ամռանը բակը մարդաշատ է, կարելի է շատերի հետ շփվել:
Ե. Գ.-ն Հայաստանի իշխանություններից մի աշխատանք է խնդրում, որն ի զորու կլինի կատարել: Հիվանդության պատճառով շատ բան չի կարող անել, իսկ առանց աշխատանքի չի կարող ապրել, կենսաթոշակ ստանալու համար էլ դեռ մի քանի տարի կա:
Եթե դա էլ ստացվի, կինը երջանիկ կլինի: Նա երազում է գոնե մեկ անգամ տեսնել հայրենիքը, բայց կասկածում է, որ հայկական անձնագրով ադրբեջանուհուն կընդունեն Ադրբեջանում:
