Հայ բժշկության պատմության ընթացքում իսկական վերածնունդ է Անիի շրջանը։ Այս հարուստ փորձի ժառանգորդը հետագայում դարձավ Կիլիկիայի բժշկությունը։ Այստեղ մասնագետները մեծ հարգանք էին վայելում, հիվանդանոցներն էլ հայտնվել էին պետական հովանու ներքո։ Օրինակ` Սիս մայրաքաղաքում, Զապել թագուհու բացած հիվանդանոցում թագուհին անձամբ էր խնամում հիվանդներին։
Բժշկության ծաղկման այս կենտրոնում հայտնվեց 1–ին բժիշկ–գիտնական Մխիթար Հերացին։ Ծագումով Պարսկահայքի Հեր քաղաքից էր, այստեղից էլ եկել է Հերացի ազգանունը։ Պատանեկությունը նա անցկացրել է հայրենի քաղաքում, սովորել բնական գիտություններ։ Մխիթարը փորձարար էր, հետազոտող։ Հաճախ էր մեկնում արևելքի ու արևմուտքի երկրներ` նոր դեղաբույսեր հայտնաբերելու ակնկալիքով։
Վերջապես մշտական բնակություն հաստատելով Կիլիկիո Ռոմկլա ամրոցում, որ այն ժամանակ կաթողիկոսանիստ էր` Մխիթարը կրթություն ստացավ։ Ավարտվեց թափառաշրջիկ կյանքը, ժամանակն էր կիրառել կուտակած փորձը։
Մխիթարը յուրացնում էր տեղի բժիշկների փորձն ու կիրառում սեփականը։ Նա մեծ քայլերով առաջ էր տանում հայ բժշկությունը։
Նա 1184 թ.–ին գրված իր «Ջերմանց մխիթարություն» աշխատության մեջ մի շարք կարևոր բացահայտումներ է արել։
Հերացին դարձավ միջնադարյան հայ բժշկության հիմնադիրը` նույն դերը խաղալով ինչ Հիպոկրատը հունական, Գալիանոսը` հռոմեական բժշկության մեջ։
Մխիթար Հերացին միջազգային մակարդակի բարձրացրեց հայ բժշկությունը` գտնելով, որ բժշկությունը մասնագիտություն չէ, այլ կոչում, որին պետք է արժանանալ։
