Ժաննա Պողոսյան, Sputnik Արմենիա
Գևորգ Հովհաննիսյանը ծնվել է Հայաստանի հյուսիսում` Արթիկում, և մանկուց զգացել է արևի ջերմության պակասը։ Երբ հանրապետության մյուս մարզերում մարդիկ գումար էին վաստակում գյուղատնտեսությամբ, մասնավորապես բուսաբուծությամբ զբաղվելով, Շիրակի բնակիչները կարող էին հույս դնել լավագույն դեպքում ջերմոցների վրա։ Ու այսպես ծնվեց Գևորգ Հովհաննիսյանի` սեփական արև ստեղծելու երազանքը։
Նա ավելի քան չորս տարի աշխատել է իր հայտնագործության վրա, և ահա նոր սարքը պատրաստ է։ Լամպը կոչել են «Ֆիտոլայթ»` հին հունարեն «ֆիտո» բառից, որը թարգմանաբար նշանակում է «բույս»։
«Մեր լամպերի տակ բույսերն ավելի արագ կաճեն ոչ միայն ջերմոցներում, այլև մութ տարածքներում։ Ֆիտոլայթի մեջ տեղադրված են հատուկ չիպեր` լուսադիոդներ, որոնք 12 տարբեր գույն են արտացոլում։ Բույսը լամպից «վերցնում» է այն գույները, որոնք հարկավոր են աճի համար, այսինքն ֆոտոսինթեզ է տեղի ունենում», — ասում է գյուտարարը։
Տասներկու գույների միաձուլումը վերածվում է վառ մանուշակագույն երանգի, որը, սակայն, որևէ կապ չունի ուլտրամանուշակագույնի հետ։
29 տարեկան Գևորգն իսկական գիտնական է, նա խոսում է փաստերի ու եզրույթների լեզվով, բայց նրա խոսքում, միևնույնն է, հայտնվում են բառեր, որոնք բացահայտում են նրա «ծնողական» սերը Ֆիտոլայթի հանդեպ։
Սարքը հայտնագործելուց առաջ Գևորգը հիմնականում զբաղվել է սովորական լամպերով. հավաքել է, նորոգել դրանք։ Մինչև հիմա էլ աշխատում է Երևանի Ֆիզիկայի ինստիտուտում։
«Դեռ վաղ է ասել` Ֆիտոլայթը փոխեց կյանքս, թե ոչ, բայց ես ու իմ թիմը հույս ունենք, որ լամպերը շատ մարդկանց կյանք կփոխի», — ժպիտով ասում է նա։
Գևորգն ամենաառաջին փորձերն արել է սովորական սամիթի վրա, հետո տեխնոլոգիան ստուգել է այլ բույսերի ու բանջարեղենի վրա։ Վերջնական նպատակին հասել է 2016 թվականին, երբ կարտոֆիլը լույսի ազդեցության տակ սկսել է գրեթե 40%-ով արագ աճել։
Գևորգը սարքի ապագայի հետ կապված բազում նախագծեր ունի։ Փորձերը դեռ շարունակվում են. նա ուզում է հզորացնել լամպը։ Գևորգի թիմը մտածում է դիոդներ արտադրելու մասին, որովհետև Հայաստանում ոչ ոք չի արտադրում, ու նրանք ստիպված պատվիրում են Չինաստանից։
«Եթե կարողանայինք սեփական դիոդները ստեղծել, մեր կյանքը շատ կհեշտանար», — կարծում է երիտասարդ գիտնականը։
«Ֆիտոլայթ» լամպը դեռ հստակ գին չունի։ Տեխնիկական հարցերի վերջնական լուծումից հետո լուսակալը կհայտնվի շուկայում, ընդ որում` ոչ միայն հայկական, այլև համաշխարհային։
