00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
09:24
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
10:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Ուրիշ նորություններ
10:47
5 ր
Ուղիղ եթեր
Ուրիշ նորություններ
10:56
0 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
11:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
13:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
14:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
17:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
18:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
19:00
46 ր
ԵրեկԱյսօր
Եթեր
ք. Երևան106.0
ք. Երևան106.0
ք. Գյումրի90.1

Հայ աստղաֆիզիկոսի փայլուն նախագիծը Հարավային Ամերիկայում, կամ այստեղ նույնպես հնարավոր է

© Sputnik / Владимир Смирнов / Անցնել մեդիապահոցАстрофизический полигон ИГУ в Тункинской Долине
Астрофизический полигон ИГУ в Тункинской Долине - Sputnik Արմենիա
Բաժանորդագրվել
Եթե զրույցի բռնվես Ֆելիքս Ահարոնյանի հետ, ապա նա կսկսի անվերջ և ոգևորված պատմել տիեզերքի ու դրա առեղծվածների մասին։ Այնքան, որ ցանկացած զրուցակցի իր հետ ակամա խորհրդավոր և անկանխատեսելի զբոսանքի կտանի տիեզերքով։ Ճանապարհին տեղյակ կպահի տարբեր նախագծերի մասին, որոնց մասնակցել են հայ գիտնականները ու հենց ինքը։

Տասը տարի առաջ Ֆելիքս Ահարոնյանը դարձել է Հայաստանի ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ։ Արտասահմանյան, որովհետև նա ` Դուբլինի համալսարանի պրոֆեսորը, հիմա ղեկավարում է Հայդելբերգի (Գերմանիա) Մաքս Պլանկի անվան Միջուկային ֆիզիկայի ինստիտուտի բարձր էներգիաների աստղաֆիզիկայի աշխատանքային խումբը։

Բայց մինչ այդ Ահարոնյանն ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետ, և գրեթե միանգամից նրան առաջարկել են տեղափոխվել Մոսկվայի հեղինակավոր ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտ` հայտնի «ֆիզտեխ», այդ ժամանակ ընդունելություն են կազմակերպել «հատուկ ֆակուլտետում», և նա ընտրել է «միջուկի և տարրական մասնիկների ֆիզիկա» մասնագիտությունը։

Пузырьковая камера - Sputnik Արմենիա
Հրաշալի կյանք ու անհեթեթ մահ. ինչու էր հայ ֆիզիկոսը պահանջում ԱՄՆ–ից ուղարկել մի կնոջ կրծքերը

Նա իր դոկտորական աշխատանքը պատշտպանել է Երևանում, առավել ևս, որ դիպլոմային աշխատանքից սկսած` զբաղվել է գամմա–աստղագիտությամբ, որն այդ տարիներին նոր էր ծնվում, իսկ այսօր բարձր էներգիաների աստղաֆիզիկայի ամենազարգացած և հեռանկարային ուղղություններից է։ 2014թ–ին Ահարոնյանը դարձել է Վիկտոր Համբարձումյանի անվան միջազգային գիտական մրցանակի դափնեկիր «բարձր էներգիաների աստղաֆիզիկայի և տիեզերական արագացուցիչների ֆիզիկայի ոլորտում» և «Չերենկովյան» հեռադիտակների համակարգի զարգացման մեջ առաջատար դերի համար, ինչպես ասվում է պաշտոնական փաստաթղթում։

Ահարոնյանը դարձել է H.E.S.S. նախագծի ղեկավարներից մեկը։ H.E.S.S–ը` High Energy Stereoscopic Systems, բարձր էներգիաների ստերեոսկոպիկ համակարգեր են։ Այդ նախագծի շրջանակում առաջարկվել է տեղակայել «Չերենկովյան» հեռադիտակների համակարգը, որն ընդունակ է արտադրել տիեզերական գամմա–ճառագայթում, օգնել մուգ մատերիայի ուսումնասիրության մեջ։ Որոշվել է հեռադիտակները տեղակայել Նամիբիայի անապատային բարձունքներում։

Այս հեռադիտակները նման չեն նրանց, որոնք պատկերացնում է սովորական մարդը` ոչ մասնագետը։ Իրականում հեռադիտակի և H.E.S.S. սարքի միջև հսկայական սկզբունքային տարբերություն կա։ Չխորանալով տեխնիկական մանրուքների մեջ` ասենք, որ դրանց կարևորագույն «օրգանը» հատուկ հայելիներն են, որոնք զգայուն են լուսային հոսքի փոփոխությունների նկատմամբ։ Ստացված տեղեկատվությունը մշակվում է մաթեմատիկական մեթոդներով, որոնք թույլ են տալիս որոշել գամմա–ճառագայթման աղբյուրը և նրա էներգետիկ բնութագրերը։

член-корреспондент Академии наук СССР Сергей Мергелян - Sputnik Արմենիա
Ովքեր ընդհատեցին Մերգելյանի թռիչքը, կամ մարդկային նախանձին` գիտական պատասխան

Հայելիների մի մասը պատրաստվել է Հայաստանում, իսկ աշխատանքը պահանջել է ոչ թե ոսկերչական, այլ մաթեմատիկական ճշգրտություն։ Հայ վարպետները, որոնք աշխատել են սարքի վրա դեռ խորհրդային ժամանակներից, պատվերն այնքան որակյալ են կատարել, որ հատուկ նշվել են աշխարհահռչակ Carl Zeiss ընկերության և Մաքս Պլանկի ինստիտուտի ղեկավարության կողմից։ Ահարոնյանն այդ ժամանակ արտասահմանյան գործընկերներին չի պատմել` ինչպիսի հաստոցների վրա են հղկվել այդ հայելիները։ Ինչպես ասում է ֆիզիկոսը, նրանք, միևնույն է, չէին հավատա։

Հետո նա նման նախագիծ է իրականացրել Հարավային Ամերիկայում։ Չիլիում` Ատակամա անապատում, տեղադրել են մոտ 100 հեռադիտակ, որպեսզի Երկրի գիտնականները ևս մի քանի քայլով մոտենան տիեզերքի էներգետիկ հսկաներին։ Ֆելիքս Ահարոնյանը շարունակում է ձեռքը պահել նամիբիական զարկերակի վրա։

Մի ժամանակ նման նախագիծ էլ լրջորեն առաջարկել են իրագործել Հայաստանում։ Բնական պայմանները հարմար, գիտնականներ, այդ թվում` համաշխարհային անունով, կան։ Այո, նրանք բոլորը հիմա աշխատում են արտասահմանում, բայց եթե Հայաստանում մեկնարկեր նման մասշտաբի աշխատանք, ապա, անկասկած, բոլորն անխտիր կգային։ Ֆելիքս Ահարոնյանի նման։

Ահարոնյանը վստահ է, որ չնայած բոլոր բարդություններին, գիտության, աստղաֆիզիկայի ապագան կարող է փայլուն լինել։ Դրա համար պահանջվում է պետության նվազագույն ուշադրությունը և գիտակցումը, որ գիտությունը, նույնիսկ հիմնարար, կարող է նյութական շահույթ բերել։ Ուղղակի պետք է ժամանակ, համբերություն և աշխատանք։

Լրահոս
0