Ամեն դեպքում, այդպես է կարծում լրագրող Կայա Գենչը, որի անվան տակ The New York Times–ում լույս է տեսել «Ո՞վ է թուրքը։ Ամեն ինչ բարդ է» անվանումով հոդվածը։ Հեղինակը ներկայացնում է այն ուժեղ ազդեցությունը, որը գործել են բացահայտված հանգամանքները։ Մարդկանց մի զանգված, որոնք իրենց մաքուր թուրքական ռասայի ներկայացուցիչ են համարել, պարզել են, որ իրականում նրանք ուրիշ ժողովուրդների հետնորդներն են, և ժամանակակից թուրքերի երակներում հոսում է տասնյակ ազգությունների արյուն։
Ինչ–որ մեկը Թուրքիայում հետաքրքրությամբ է ընդունել այդ բացահայտումները, ինչ-որ մեկն ապշել է, մյուսները` վրդովվել։ Մի խոսքով` որքան մարդ, այնքան կարծիք։ Թուրքիայի ձախերը նույնիսկ հայտարարել են, որ ծագել է քաղաքացիական պատերազմի վտանգ, բայց այդ ծայրահեղական արտահայտությունները խեղդվել են մյուսների ողջամտության մեջ։
Թուրքիայի բնակչության հիմնական զանգվածի աչքերը բացվել են բոլորի համար ակնհայտ փաստերի վրա։ Այդ բնակչությունը տասնյակ ժողովուրդների և մշակույթների խառնակույտ է, որոնց մի մասն անհետացել է, մյուսները գոյություն ունեն, անգամ ունեն իրենց սեփական պետական կազմավորումները։ Հույներ, վրացիներ, հայեր, քրդեր, Եվրոպայի և Ասիայի այլ ժողովուրդներ…
«Երկար ժամանակ ազգային ինքնությունը համարվել է Թուրքիայի անվտանգության հարցը։ Օսմանյան հայերի մեծամասնությունը մահացել է 1915թ–ի սպանությունների հետևանքով, մնացածն ընդունել է իսլամ, որպեսզի փրկվեն։ Այդ մասին խոսակցություններն ընտանեկան գաղտնիք են եղել. հայերի որոշ սերունդներ իմացել են իրենց տոհմածառի մասին հասուն տարիքում», – գրված է Կայա Գենչի հոդվածում։
Ի տարբերություն ձախերի, որոնք պատրաստ են խռովություններ անել, հայկական «Ակոս» շաբաթաթերթը, որը լույս է տեսնում է Կոստանդնուպոլիսում, ողջունել է այդ գրանցամատյանները։ Թերթը հրապարակել է հարցազրույց մարդաբանության պրոֆեսոր Սուավի Այդինի հետ, որն այդ քայլն անվանել է «հեղափոխական» և «կարգավորման լուրջ նախանշան»` թուրքական ազգայնամոլության երևակայական էթնիկ մաքրությունը դիմակազերծելու համար։
2012թ–ին Annals of Human Genetics ամսագրում հրապարակվել է հետազոտություն Թուրքիայի բնակիչների տոհմածառերի վերաբերյալ։ Այսպիսի թվեր են ներկայացվել. ժամանակակից Թուրքիայի բնակաչության 38 տոկոսն ունի եվրոպական արմատներ, 35 տոկոսը Մերձավոր Արևելքի տարբեր ժողովուրդների հետնորդ է, մնացածը Հարավային և Կենտրոնական Ասիայից է։
Իհարկե, դրա մեջ ոչ մի տարօրինակ բան չկա, ոչ. թեև նրանց զարմանքը, ովքեր դեռ երեկ հպարտանում էին իրենց ռասայական «կուսությամբ», կարելի է հասկանալ։ Այլ հարց է, թե ինչու են դա արել Թուրքիայի իշխանությունները։ Ինչի՞ համար է պետք եղել արմատապես կոտրել մինչև հիմա գոյություն ունեցող և բոլորին ձեռնտու կարծրատիպերը։
Այստեղ քաղաքական հաշվարկն այն է, որ բաց ցուցակները կտրուկ փոխում են քաղաքացիների պատկերացնումները թուրքական պետականության հիմքերի մասին և մեկընդմիշտ մի կողմ նետում ռասայական մաքրության մասին առասպելը։ Աֆրինում Թուրքիայի ռազմական գործողությունից հետո, որը հանգեցրել է գավառի սպասելի բռնազավթմանը, առջևում ունենալով 2019թ–ի նախագահական ընտրությունները, գաղափարախոսները ձեռնամուխ են եղել ռասայականի փոխարեն մահմեդական ազգայնականության հաստատմանը` որպես թուրքական ինքնության հիմք։
Հիմա մարդկանց ակնհայտորեն ցույց տվեցին, թե ինչով է Էրդողանի մահմեդական ազգայնականությունը տարբերվում Քեմալի հանրապետական ազգայնականությունից։ Պետությունը, որը որպես ընդհանուր գաղափարախոսություն ընտրել է իսլամը, թույլ է տալիս քաղաքացիներին իմանալ իրենց ազգային արմատների մասին։ Դրա հիման վրա հիմա կկառուցվեն թուրքական ղեկավարության արտաքին քաղաքական քայլերը։
Հիմա Թուրքիայի քաղաքացիների մոտ մի ակնթարթում շատ բան է փոխվել։ Նրանք, ովքեր թաքցրել են ծագումը, կարող են արդեն հպարտանալ իրենց նախնիների բազմազան ազգային արմատներով, բնականաբար, այն պայմանով, որ ամբողջությամբ աջակցում են և կիսում մահմեդական ազգայնականության ուսմունքը։ Դե, իհարկե, այդպիսով` պատահմամբ հիշեցնում են Օսմանյան կայսրության նախկին տարածքների մասին, որը մի ժամանակ փռվել է երեք մայրցամաքում։
Իսկ «մերժվածների» համար, որոնք չեն ցանկանա ամբողջությամբ աջակցել և կիսել այդ գաղափարները, կան թուրքական դատարաններ և բանտեր։ Ծայրահեղ դեպքում կարելի է ևս մեկ «հեղաշրջում» կազմակերպել. շատ հարմար միջոց է հակառակորդների հետ միանգամից հաշվեհարդար տեսնելու համար։
