ԵՐԵՎԱՆ, 11 փետրվարի — Sputnik. Հայ առաքելական եկեղեցին նշում է իր ամենաուրախ տոներից մեկը՝ Բուն բարեկենդանը, որը բառացի թարգմանելով՝ նշանակում է «կենդանություն», «բարի կյանք»: Այն Մեծ պահքի առաջին կիրակին է և ունի արարչության առաջին օրվա ու այս կյանքի առաջին դարի խորհուրդը:
Հնում մեր նախնիներն անհամբերությամբ էին սպասում Բարեկենդանի տոնին ու երկար նախապատրաստվում էին դրան, սեղանը զարդարում առատ հյուրասիրությամբ: Աղքատները, որոնց մասին այդ օրն առանձնահատուկ հոգածություն էին ցուցաբերում, օգտվում էին իրենց համար նախատեսված ընդհանուր սեղաններից ու հյուրասիրությունից: Բարեկենդանի տոնակատարությունից հետո կիրակի գիշերը մածուն էին ուտում և կաթնով:
Բարեկենդանին թույլատրվում են չափավոր վայելքներ, խրախճանքներ, խաղեր և ուտեստներ` ի հետևություն Եղիային ուղղված հրեշտակի խոսքի. «Ելիր, կեր, որովհետև երկար ճանապարհ ես գնալու»:
Մեծ պահքի բարեկենդանը կոչվում է Բուն Բարեկենդան, քանի որ նախորդում է ամենաերկար պահքին: Բարեկենդանը մարդու երջանկության հիշատակն է, որը դրախտում վայելում էին Ադամն ու Եվան: Այն նաև դրախտային կյանքի օրինակն է, որտեղ մարդուն արտոնված էր ճաշակել բոլոր պտուղները, բացառությամբ բարու և չարի գիտության ծառի պտղից, որը պահքի խորհրդանիշն է: Բարեկենդանն առաքինությունների արտահայտություն է: Այդ օրը մարդիկ սգից անցնում են ուրախության, չարչարանքից` խաղաղության: Այս ընկալմամբ է, որ յուրաքանչյուր քրիստոնյա հոգու խոնարհումով, ապաշխարությամբ, պահքով և ողորմության հույսով սկսում է Մեծ պահքի ճանապարհը: Այն տևում է 48 օր՝ Բուն Բարեկենդանից մինչև Ս. Հարության՝ Զատիկի տոնը:
Բուն բարեկենդանի նախորդ օրը՝ երեկոյան ժամերգությանը, վարագույրով ծածկում են եկեղեցու բեմը, որը խորհրդանշում է Ադամի արտաքսումը Դրախտից, և այնուհետև մինչև Ծաղկազարդ, Ավետարանը չի համբուրվում:
Մեծ Պահքն ունի յոթ կիրակի՝ Բուն բարեկենդան, Արտաքսում, Անառակի, Տնտեսի, Դատավորի, Գալստյան և Ծաղկազարդ: Ժողովրդական սովորության համաձայն՝ Մեծ պահքի կիսվելու` Միջինքի օրը, բաղարջից պահոց գաթա են պատրաստում, որի մեջ մետաղադրամ են դնում: Սովորության համաձայն՝ բաժին հասնող մետաղադրամը հաջողություն է բերում: Մեծ պահքի շրջանում արգելված է պսակադրությունները և մատաղը: Սակայն Վազգեն Ա կաթողիկոսի շրջաբերականով թույլատրվեց պսակադրություն կատարել Մեծ Պահքի օրերին, բացառությամբ Ավագ շաբաթվա:
Բայց տևական պահքից առաջ կիրակի Բարեկենդանի առիթով Սուրբ Սարգիս եկեղեցում իսկական դիմակահանդես կանցկացվի՝ տիկնիկներով, գունագեղ հանդերձներով, երգ ու պարով, ուրախությամբ: Ուրախ միջոցառման մասնակիցները դիմակավորված շքերթով կքայլեն դեպի Ազատության հրապարակ, որտեղ էլ գեղեցիկ արարողություն տեղի կունենա: Միջոցառումները կազմակերպվել են Արարատյան Հայրապետական Թեմի երիտասարդաց կազմակերպության, Երևանի քաղաքապետարանի և մշակույթի նախարարության աջակցությամբ:
Բարեկենդանի տոնը իր հեքիաթում անմահացրել է հայ մեծ բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանը: Հեքիաթն այսպես է սկսվում. «Ժամանակով մի մարդ ու մի կնիկ են լինում։ Էս մարդ ու կնիկը իրար հավանելիս չեն լինում։ Մարդը կնկանն է ասում հիմար, կնիկը մարդուն, ու միշտ կռվելիս են լինում»։ Հետո հեքիաթում հեղինակը պատմում է խորամանկ մշակի մասին, ով կարողանոմ է հիմարացնել ամուսիններին և վերցնելով նրանց մի փութ եղն ու բրինձը, որը ամուսնները պահել էին Բարեկենդանի համար, հեռանալ:
Այդ հեքիաթն էկրանավորել է հայտնի մուլտիպլիկատոր Ռոբերտ Սահակյանցը՝ իր «Բարեկենդանը» մուլտֆիլմում, որը դարձել է խորհրդային և հայկական անիմացիայի դասականներից մեկը:
