ԵՐԵՎԱՆ, 8 փետրվարի — Sputnik. ՌԻԱ Նովոստի լրատվական գործակալությունը Ռուսական գիտության օրվա կապակցությամբ թոփ տասնյակ է կազմել, որում ընդգրկվել են նաև հայ երկու գիտնականները։
Երկրի վերջին մամոնտները
1989թ-ին Սերգեյ Վարդանյանը` Լենինգրադի պետական համալսարանի կրտսեր աշխատակիցը, որն ուսումնասիրել է Արկտիկայի հին աշխարհագրությունը, մեկնել է Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսում մոռացության մատնված Վրանգելի կղզի։ Նա հավաքել է մամոնտների ոսկորները և ռադիոածխաջրածնային անալիզի օգնությամբ պարզել, որ դրանք ընդամենը մի քանի հազար տարեկան են։
Արդյունքում պարզվել է, որ բրդոտ մամոնտները ոչնչացել են 3730 տարի առաջ։ Կղզու մամոնտներն ավելի փոքր են եղել իրենց մայրցամաքային ցեղակիցներից, ունեցել են մինչև 2,5 մետր հասակ, ուստի դրանց անվանում են նաև գաճաճներ։ Վարդանյանի և նրա գործընկերների` Երկրի վերջին մամոնտների մասին հոդվածը լույս է տեսել Nature-ում 1993թ-ին, և նրանց հայտնագործության մասին իմացել է ամբողջ աշխարհը։
Վրանգելի կղզու մամոնտների գենոմը վերծանել են 2015թ-ին։ Այժմ Սերգեյ Վարդանյանը ռուս և արտասահմանցի գործընկերների հետ շարունակում է ուսումնասիրել այն` գաճաճ մամոնտների կյանքի բոլոր առանձնահատկությունները պարզելու և դրանց անհետացման առեղծվածը բացահայտելու համար։
Գերծանր ատոմներ
1960-ականներին ռուս ֆիզիկոսները կանխագուշակել են, որ գոյություն ունի «կայունության կղզի»` հատուկ ֆիզիկական վիճակ, որի սահմաններում պետք է գոյություն ունենան գերծանր ատոմները։ 2006-ին Դուբնայի միջուկային հետազոտությունների միավորված ինստիտուտի փորձարարներն այդ «կղզում» ցիկլոտրոնի օգնությամբ գտել են 114-րդ տարրը, որն ավելի ուշ անվանել են ֆլերովիում։
Հետո մեկը մյուսի հետևից բացահայտվել են 115-րդ, 117-րդ և 118-րդ տարրերը` մոսկովիումը, տենեսինը և օգանեսոնը (ի պատիվ ակադեմիկոս Յուրի Հովհաննիսյանի)։ Այդպես է համալրվել Մենդելեևի աղյուսակը։
