Հասկանալի է, որ հեղինակին ոչ ոք իրավունք չի տվել խոսել «բոլորի անունից»: Ճիշտ նույնպես, ինչպես և հեղինակը չի խոստացել աչք փակել ակնհայտ իրողության վրա: Եվ այսպես, խոսենք այն մասին, ինչը տեսնում և հասկանում են բոլորը, բայց միևնույն ժամանակ ասում. «Այս ինչ կեղտոտ պատմության մեջ են ներքաշել մեր Արմենին» կամ «Ում էր այս ամենը պետք»:
Այս ամենն անհրաժեշտ էր Անդրեյ Մալախովին: Բարձրացնելու համար այն ալիքի վարկանիշը, որը վերջերս է նրան իր թևի տակ է առել:
Երկրորդ: Ոչ ոք Ջիգարխանյանին որևէ կեղտոտ պատմության մեջ չի ներքաշել` նա ինքն է ներքաշվել այդ պատմության մեջ, բացառապես կամավոր հիմունքներով:
Նրանք, ովքեր երբևէ դիտել կամ կարդացել են Ջիգարխանյանի հարցազրույցները, չէին կարող ուշադրություն չդարձնել ժողովրդական արտիստի ֆիրմային արտահայտությանը. «Քո գործը չէ…»: Ահա նման ոչ կոռեկտ ձևով էր դերասանը տեղը դնում հանրայինի և մասնավորի շեմը հատած լրագրողներին: Բովանդակային առումով ճիշտ է, ձևի առումով` ոչ այնքան: Սակայն բուն էությունն է կարևոր:
Իր գլխին թափվող կեղտի այդ հոսքը կանգնեցնելու համար նա կարող էր պարզապես մեկ ակնթարթում այնպես անել, որ ոչ մի Մալախով չէր հանդգնի միջամտել իր, իր նախկին կնոջ, ընկերների և մտերիմների կյանքին: Ջիգարխանյանը չարեց դա: Եթե չէր կարող, ապա հարց է առաջանում՝ ինչու, եթե չէր ցանկանում՝ ավելի վատ նրա, նրա ընկերների և հարազատների համար, ովքեր նրան սիրում և մեծարում են: Իսկ նրանք բազմաթիվ են, և այսօր նրանք ափսոսում և ամաչում են: Սակայն ուրիշի կյանքին խառնվել սիրողների թիվն ավելի մեծ է: Տհաճ է, բայց այդպես է: Նրանց վրա է պահվում հեռուստատեսությունը, դեղին մամուլը և այլ զրդուզիբիլը, որը չգիտես ինչու մամուլ են անվանում:
Այնպիսի զգացողություն է, կարծես արտիստը դերի մեջ է մտել, սակայն այդ դերը լավագույնը չէ նրա խաղացանկում: Հիմա մի երկու խոսք դերերի մասին:
Մի անգամ կինոռեժիսոր Ներսես Հովհաննիսյանը («Հարսնացուն հյուսիսից» և այլն), որը դեռ Երևանի թատերական ինստիտուտում սովորելու տարիներից Ջիգարխանյանի և իմ ընկերն էր կանչեց դիտելու Ջիգարխանյանի թատրոնի մասին նկարահանած իր վավերագրական ֆիլմը: Խնդրեց՝ կասես, ինչն է դուր գալիս, ինչը` ոչ: Ասացի այն, ինչը հայտնի էր բոլորին. թատրոնը պահվում է Ջիգարխանյանի անվամբ, ոչ Ջիգարխանյանի ռեժիսորական տաղանդով: Ինչպես, օրինակ, Զախարովի, Վոլչեկի, Լյուբիմովի, Եֆրեմովի թատրոնները… Ջիգարխանյանի թատրոնն այդ առումով չի ստացվել, պարզապես կա թատրոն, որ գոյատևում է նրա անվան շնորհիվ: Ջիգարխանյանը հեռանա, թատրոնն էլ կվերանա:
Ներսիկ Հովհաննիսյանի ֆիլմում Ջիգարխանյանը ռեժիսորի դեր էր խաղում: Հետաքրքրված, վարպետորեն, սակայն պարզապես պատկերում էր այն, ինչն իրականում իրենը չէր: Ամեն դեպքում այդպիսի տեսք ուներ նա ֆիլմում: Դերակատար էր: Ինչպես միշտ` հիանալի դերակատար:
Ինձ չի լքում այն զգացողությունը, որ այսօրվա հեռուստաշոուում նա նույնպես դեր է խաղում. աչքերը բացած իմաստուն ծերունին և իմաստուն ծերունու խորամանկ կինը: Հարց. նրա ինչի՞ն է պետք այդ ամենը:
Ջիգարխանյանը անուն է, որին սիրում և ճանաչում են բոլորը: Եվ սպասում ամենուր:
Մոսկվա, ՌԴ-ում Հայաստանի դեսպանատուն: Ներսես Հովհաննիսյանին Հայաստանի ժողովրդական արտիստի դիպլոմ շնորհելու հանդիսավոր արարողություն: Բոլորը ներկա են: Բոլորը սպասում են: Ներսիկը զանգահարում է Ջիգարխանյանի բջջայինին՝ Ջիգո, ո՞ւր ես: Ջիգարխանյանը պատասխանում է՝ խցանման մեջ: Սկսեք, ես կհասնեմ: Դեսպանը չի համաձայնում, կսպասենք, ինչպես առանց նրա…
Երևան: Ջիգարխանյանի 60-ամյա հոբելյան: Նշվում է Հայաստանի ֆիլհարմոնիայի մեծ դահլիճում: Օթյակ, որտեղ նստած է հանդիսատեսի կողմից անուշադրության մատնված Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, մտնում է Արմեն Ջիգարխանյանը: Դահլիճը ոտքի է կանգնում, ծափահարությունները չեն դադարում:
Ֆրանկֆուրտ: Ամերիկայի չվերթերի գրանցման սեղան: Ջիգարխանյանը հիջաբ հագած աղջկան մեկնում է իր անձնագիրը: Արաբուհին լայն ժպտում է, խնդրում ինքնագիր տալ:
Մոսկվա: Երկրի գլխավոր հեռուստաալիքների ստուդիա: Շոումենները կատաղի հրճվանքով քննարկում են դերասանի անձնական կյանքը: Ջիգարխանյանը չի դիմակայում, լռում է: Հայերը` նույնպես: Որովհետև ամաչում են:
