Լև Ռիժկով, Sputnik.
Առանց քաղաքականության
Ձմռան սկզբում եղանակը Մոսկվայում այդքան էլ լավը չէ։ Ձյունը եկավ ու միանգամից հալչեց։ Մոսկովյան Հաղթանակի այգու սալահատակը դժվարանցանելի դարձավ։ Սառույց, ջրաափոսեր։ Հավաքարարներն, իհարկե, հնարավորին ամեն բան անում էին, սակայն տարածքը չափազաց մեծ էր։ Ու դժվար էր պատկերացնել՝ ինչպես են 90-ամյա տարեց վետերանները տոնակատարությանը հասնելու։
Սակայն, ինչպես նաև 76 տարի առաջ, պարզվեց, որ եղանակային պայմմաները ոչ ոքին չվախեցրերցին։ Բոլոր վետերարններին ապահով տեղ հասցրեցին։
Այս տարի տոնակատարությանը ավելի քան երեք հարյուր վետերան էր եկել՝ աշխարհի հիսուն երկրից։ Ներկայացված էին Բալթյան երկրները, Հայաստանը, Ադրբեջանը, Բելառուսը, Ղրղըզստանը, Մոլդովան, Վրաստանը, Տաջիկստանը, Ղազախստանը։
Կարելի էր այնպիսի տեսարանների ականատես դառնալ, որից շատ հետխորհրդային երկների քաղաքական գործիչներ կվրդովեին։ Ահա միմյանց ձեռք են սեղմում ադրբեջանցի ու հայ վետերանները։
Ահա լուսանկարվում է Լուգանսկի ժողովրդական հանրապետության վետերանների պատվիրակությունը, իսկ կողքին նստած է ուկրաինական զինվորական համազգեստով պապիկը։
Ինչու՞ պետք է ատեն միմյանց։ Նրանք կողք կողքի մեկ երկրի համար են կռվել։ Նրանք եկել են հանդիպելու, շփվելու ու երիտասարդ տարիները հիշելու։ Հնարավոր է՝ շատերը՝ վերջին անգամ։ Տարեցտարի մարդկության պատմության մեջ ամենասարսափելի պատերազմի ականատեսների թիվը կրճատվում է։ Ի՞նչ նշանակություն ունեն ներկայիս քաղաքական վեճերը։
Կյանքը տասներոդ տասնամյակում
Ամենատարեց վետերանին եմ գտնում։ Նա 96-ամյա Այրատ Ռաբոջով է Տաջիկստանից։ Պատերազմ է գնացել տասնութ տարեկանում։ Ծերուկն արդեն հստակորեն չի հիշում իր ծննդյան տարեթիվը։ Բայց պատերազմը նրա հիշողության մեջ է մնացել։
Ղրղըզստանի պատվիրակության ղեկավարն ասաց, որ 96 տարեկանը ռեկորդ չէ։ Հանրապետությունում ապրում է պատերազմի ամենածեր վետերանը, որը վերջերս 108 տարեկան է դարձել։ Նա նույնպես ուզում էր գալ, բայց որոշեցին խնայել։
3D-ից ավելի հզոր
Տոնակատարությունը սկսվեց ծավալուն տեսաինստալիացիայից, որը ցույց տվեցին Փառքի Սրահի գմբեթի վրա։ Պատկերացրեք, սրահի հսկայակա գմբեթը, որի պատերի վրա գունավոր շարժվող պատկերներ են։ Դա ցանկացած 3D-ից ավելի հզոր է։
Երկու վետերանների խոսակցություն լսեցի լսեցի։ Մեկն ասում էր, որ երիտասարդ ժամանակ նույնիսկ երևակայել չէր կարող, որ այսպիսի կինո կարող է լինել։ Իսկ նրա զրուցակիցը պատասխանում էր, որ հաջորդ անգամ հոլոգրամմաներ է լինելու։ «Պետք է ապրենք՝ տեսնենք», — ասում էին վետերանները։
Տոնակատարությանը ձգձգված պաշտոնական մաս չկար։ Ֆիլմից անմիջապես հետո Փառքի Սրահում ծաղիկների խոնարհման արարողություն տեղի ունեցավ։ Իսկ հետո հայրենիքի պաշտպանենրին սեղանների մոտ հրավիրեցին։
Տոնակատարությունը լուսավոր էր, բայց, իհարկե, արցունքոտ աչքերով։ Չէ որ հաջորդ տարի ավելի քիչ վետերաններ կլինեն։ Իսկ ոմանց համար սա վերջին տոնն էր։ Բայց նրանք ուրախ էին հանդիպումներից ու մարտական ընկերների ժպիտներից։ Ու կար երախտագիտություն, որն ընդունում էին այս խիզախ ծերունիները, որոնք կյանքի տասներորդ տասնյակին ընդունակ են հազարավոր կիլոմտետրեր հաղթահարել։
