ԵՐԵՎԱՆ, 23 նոյեմբերի — Sputnik. Վենետիկյան քաղաքային կայքերից մեկը հոդված է գրել Ստալինի` այն ժամանակ երիտասարդ Կոբայի, Սուրբ Ղազար կատարած ճանապարհորդության մասին։
1907թ.–ի հունվարին երիտասարդ վրացին օդեսական նավից իջնում է Անկոնի նավահանգիստ։ Կապույտ աչքեր, մուգ մազեր, անխնամ մորուք։ Իտալերեն նա չգիտեր, տիրապետում էր անգլերեն, ռուսերեն, վրացերեն և հայերեն լեզուներին։ Նա Կոբան էր` Իոսիֆ Ջուղաշվիլին։ «Ստալին» դարձավ ավելի ուշ` 1913–ից։
Այցելեց Կոբան «Ռոմա է Պաչե» հյուրանոց, որը նայում էր Ադրիատիկ ծովին։ Այստեղ նա զբաղեցրեց հյուրանոցի դռնապանի «պաշտոնը»։ Պատմում են, որ տարիներ անց Ստալինի «գլխավերևի» սենյակում է հանգրվանել Մուսոլինին` Անժելիկա Բալաբանովայի հետ։
Բայց այստեղ Կոբան երկար չմնաց։ Նա մեկնեց Վենետիկ։
Սուրբ Ղազար կզղու Մխիթարյան միաբանության հայ միաբաններն արդեն սպասում էին նրան։ Իոսիֆը նրանց մոր «վերանվանվեց» Բեպպե (Ջուզեպպեի անվանումից), իսկ Ջուղաշվիլին դարձավ «Ջիասսո»։ Գուցե և չիմանալով` միաբանները տեղին անվանակոչություն են արել. տեղի բարբառով ջիասսո նշանակում է սառույց։ Հոգևորականներ Իգնատիոս Ջուրեկյանն ու նրա եղբայրը Ստալինին ճանաչում էին որպես պոետ և խմբերգիչ։
Ապաստան տալու համար որպես երախտագիտություն Կոբան ժամհար ու սպասավոր դարձավ, նա եկեղեցում մաքրություն էր անում։ Բայց հոգին բանաստեղծությամբ էր լցված. նա գիշերն էր գրում, սիրում էր նաև գիշերային զբոսանքները։
Սակայն շուտով «սառցե Իոսիֆի» մոտ ցանկություն առաջացավ չենթարկվել ոչ ոքի։ Նա իր ձևով էր զանգերը հնչեցնում` ուշադրություն չդարձնելով եղբայրության հաստատած կարգին։ Վանականները ինքնագլուխ Ստալինին չհանդուրժեցին ու ապագա «ժողովուրդների հայրը» վանքից դուրս շպրտվեց։ Այնտեղից նա Բեռլին մեկնեց։
Սակայն «ստալինյան հետքը» Անկոնում տասնյակ տարիներ մնաց։ Երբ լրագրող Ռաֆաելե Սալինարին մինչ այժմ գործող «Ռոմա է Պաչե» հյուրանոցի ճեմասրահում էր, տեղական թերթի 1957 թվականի համար տեսավ, որտեղ գրված էր մեծ առաջնորդի հերթապահությունը։
Վենետիկցիներին շատ հետաքրքրեց այս թեման, նրանք չեն պատրաստվում կանգ առնել։ «Մենք կգնանք Թիֆլիսի բանկի կողոպուտի, 1907 թվականի Էրիվանի հրապարակում տեղի ունեցած պայթյունի հետքերով։ Չի բացառվում, որ հաջորդ պատմության մեջ մենք կտեսնենք Ստալինին Կապրիում, Գորկու տանը… Կամ կրկին հայերի մոտ` Վենետիկում, որտեղ նա փորձում էր գտնել գողացված թղթադրամները», – գրում է հոդվածի հեղինակ Ֆրանկո Կորեն։
Շարունակելի` խոստանում է նա։
