ԵՐԵՎԱՆ, 12 նոյեմբերի – Sputnik. Փրկվելով Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանությունից՝ ապագա մեծ շանսոնյե Շառլ Ազնավուրի ընտանիքը խոստացել է օգնել բոլորին, ովքեր տառապել են բռնաճնշումներից, գրում է Jewish.ru գլոբալ հրեական օնլայն կենտրոնը: Օրերս Իսրայելում ստանալով շքանշան՝ Ազնավուրը հայտարարել է. «Եթե ամբողջ աշխարհը ճանաչեր Հայոց ցեղասպանությունը, Հոլոքոսթ կարող էր չլինել», գրում է հրատարակությունը «Ազնավուրի հրեաները» հոդվածում:
Ոչ, նա հրեա չէ: Եվ հայտնվել է հրեական պատմության կենտրոնում բացառապես նրա շնորհիվ, որ իր ընտանիքը Փարիզի շրջափակման ժամանակ թաքցրել է հրեաներին իրենց տանը: Ի դեպ, ոչ միայն հրեաներին:
Հայ ժողովրդի ցեղասպանությունը մինչև հիմա ոչ միանշանակ է գնահատվում տարբեր երկրների քաղաքական գործիչների և քաղաքացիների կողմից: Բայց հենց այդ ողբերգական իրադարձությունն է հանգեցրել Ազնավուրի ընտանիքին Հոլոքոսթի ավելի խորը հասկացման և ռեժիմից տառապող մարդկանց իրենց տանը թաքցնելու ձգտմանը. Հրեաներին, հայերին, լեհերին և ռուսներին:
«Ես ծնվել եմ դժոխքով անցնող ճանապարհորդության եզրագծին, որտեղ սկսում էր արտագաղթ կոչվող դրախտը»,- գրել է Ազնավուրն իր ինքնակենսագրական գրքերից մեկում:
«Հիմա դուք ռու՞ս եք, հրեա՞, թե՞ արաբ», — Ազնավուրի հայրը շատ հաճախ է լսել այդ հարցը փոքրիկ պատուհանից, որի հետևում նստել է պրեֆեկտի գործադիր ներկայացուցիչը: Ազնավուրների հարևանների շարքում եղել են լեհեր, իտալացիներ, հրեաներ և հայեր:
1936թ-ին Ֆրանսիայի Կոմունիստական կուսակցությունը կազմակերպել է պիկնիկներ, որոնց մասնակցել է Ազնավուրների ընտանիքը: Հայրն այնտեղ երգել է, Շառլն իր քրոջ՝ Աիդայի հետ պարել է և ձայնակցել: Այնտեղ Ազնավուրները ծանոթացել են Ֆրանսիայի Հայկական երիտասարդական միության ակտիվ անդամ Միսաք Մանուշյանի հետ: Այդ ծանոթության հետևանքով էլ Շառլ Ազնավուրը հոկտեմբերի վերջին արժանացել է իսրայելական կառավարության պարգևին՝ հրեաներին օգնելու հարցում ունեցած ավանդի համար:
Ազնավուրի ընտանիքն իր մոտ թաքցրել է հրեաներին, որոնք փախել են Դիմադրության մասնակիցների հետապնդումներից, ռուսներին և հայերին, որոնց բռնի ուժով ներառել են գերմանական զինված ուժերում, իսկ նրանք փախուստի են դիմել:
Հնարավոր է՝ այս հիշողություններն այդպես էլ մնային Ազնավուրի հուշերի էջերին, եթե չլիներ Ռաուլ Վալենբերգի շքանշանը, որը նրան և նրա քույր Աիդային որոշել են հանձնել Իսրայելում այս տարվա հոկտեմբերի վերջին:
«Այս հեղինակավոր պարգևն Ազնավուր ընտանիքի ջանքերի ճանաչման խորհրդանիշն է. Քնար մոր, Միշա հոր, նրանց դստեր և որդու, որոնք Ֆրանսիայում նացիստական շրջափակման մռայլ օրերին օգնել են մարդկանց, ում հետապնդել են նացիստները», — ասվում է Ռաուլ Վալենբերգի միջազգային հիմնադրամի հաղորդագրությունում:
Ազնավուրը շնորհակալություն է հայտնել նախագահ Ռեուվեն Ռիվլինին, որն անձամբ հանձնել է շքանշանը շանսոնյեին, բայց չի կարողացել հարց չտալ. «Ինչու՞ դուք չեք ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը, երբ ինքներդ եք տառապել նացիստական ռեժիմից»:
Ռիվլինը պատասխանել է, որ դա քաղաքական հարց է, և չնայած նրան, որ նա ընդունում է հայ ժողովրդի ողբերգությունը, ստիպված է հարգել Իսրայելի խորհրդարանի որոշումը, որը չի կարողանում հստակ ձևակերպում գտնել 1915թ-ին Թուրքիայում տեղի ունեցած արյունահեղությունը բնութագրելու համար:
