Աբխազահայերը Ցկիբին (Շահումյանովկա) գյուղում նշել են «Համշեն» տոնը։ Ցեղասպանության տարիներին Աբխազիայում հայտնված հայերի մասին պատմում են Sputnik Աբխազիայի թղթակիցները, որոնք ներկա են եղել հայկական տոնակատարությանը։
Sputnik, Ամրա Ամիչբա
«Հայկական» լիխնաշտա
Ցկիբին գյուղի մեծ մարզադաշտն այնքան մարդաշատ էր, որքան Լիխնաշտա տոնի ժամանակ։ Տպավորությունը պատահական չէ։ Աբխազիայի հայկական գյուղերի բնակիչներն այստեղ են բերել իրենց ազգային ուտեստներն ու ազգային պարերի համույթները։
Արդեն երկրորդ տարին է` Աբխազիայի հայկական համայնքն ու «Համշեն» բարեգործական հիմնադրամը կազմակերպում են այս տոնը, որի ընթացքում ներկայացվում է համշենահայերի մշակույթը։
Օսմանյան կայսրությունում բնակվող հայերը, փրկվելով 1915 թվականի ցեղասպանությունից, տեղափոխվել են նաև Աբխազիա։ «Համշեն» տոնի ժամանակ նրանք ներկայացում են իրենց գործիքները, ազգային հագուստն ու հետաքրքիր իրեր։ Օրինակ` Լաբրա գյուղը ծխախոտ է ներկայացնում. ժամանակին հայկական գյուղերի բնակիչները ծխախոտագործությամբ են զբաղվել։
««Համշենին» գումարվում է նաև բերքի տոնը, մենք ուզում ենք ցույց տալ, որ մենք չենք մոռացել մեր պապերի երգերը, պարերը, երաժշտական գործիքները։ Կարելի է ասել, որ այս տոնը նույն աբխազական Լիխնաշատն է»,- ժպիտով պատմում է Գուլրիփշ շրջանի հայկական համայնքի նախագահ Ռաֆիկ Գրիգորյանը։
Հայաստանում բնակվող Անահիտ Ազիզյանի դուստրն ամուսնանալուց հետո արդեն 25 տարի է` բնակվում է Աբխազիայում ։
«Երբ ես պատրաստվում էի գալ այստեղ, աղջիկս ինձ ասաց, որ կտանի «Համշեն» տոնին։ Ինձ շատ է դուր եկել այստեղ։ Հայաստանում էլ այսպիսի տոն կա, հոկտեմբերի վերջին բերքի տոն ենք նշում»,- ասում է Անահիտը։
Թանապուր, գյուգյում և տուրշա
Առաջինն իրենց ուտեստները սեղանին են շարում Մերխեուլ գյուղի ներկայացուցիչները։ Ազգային հագուստներով ուսուցիչները ցանկացողներին պատմում են այդ ուտեստների բաղադրության մասին։ Աբխազների ականջի համար անհասկանալի բառեր են հնչում` թանապուր, տուրշա, տոլմա։ Բայց դրանք շատ հասկանալի են դառնում համտեսելուց հետո։
Այստեղ նաև կենցաղային իրեր են ցուցադրվում։ Պատմության ուսուցիչ Միսաք Ռոհանյանը ցույց է տալիս թեյնիկին նմանվող իրը և բացատրում, որ դրա անունը գյուգյում է, և ժամանակին դրանով ջուր են տաքացրել կրակի մոտ։
