ԵՐԵՎԱՆ, 16 հոկտեմբերի — Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Առողջապահության նախարարության ռեֆերենս-լաբորատոր կենտրոնում կենսաբանական զենք ստեղծելու լուրերը ոչ միայն չափազանցված են, այլ ծիծաղելի, Sputnik Արմենիային ասաց ՀՀ առողջապահության նախարարության «Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի գլխավոր տնօրեն Արտավազդ Վանյանը։
Երևանի աշխարհաքաղաքական ակումբի ղեկավար Արման Բոշյանն ավելի վաղ Հայաստանում գործող երեք լաբորատորիաները նկարագրել էր որպես Հայաստանին ուղղված «դանդաղ ներգործության ռումբ»: Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում Բոշյանն ասել էր` չի բացառվում, որ լաբորատորիայի հիման վրա կարող է կենսաբանական զենք ստեղծվել:
«Լաբորատորիայի հիման վրա զենք ստեղծելու շուրջ բոլոր շահարկումները պարզապես ծիծաղելի են: Լաբորատորիան կենսաբանական ու քիմիական հետազոտություններ է անցկացնում և համագործակցում է ինչպես ԱՄՆ-ի, այնպես էլ Ռուսաստանի հետ: Նորմալ է, որ մեր համակարգը փակ է, քանի որ մենք գործ ունենք պաթոգենների հետ», — ասաց Վանյանը:
Նա Sputnik Արմենիայի նկարահանող խմբին հրավիրեց այցելել ռեֆերենս-լաբորատորիաներից մեկը և տեղում տեսնել, թե ինչով են զբաղվում մասնագետները:
Լաբորատորիայի քառահարկ շենքն արդիականացվել է երկու տարի առաջ` 1965 թ-ից գործող Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի բազայի վրա: Ըստ Վանյանի` կենտրոնը միշտ էլ իրականացրել է նույն գործունեությունը, բայց 2016 թ-ի հուլիսից` նոր պայմաններում և արդիականացված տեխնիկայով:
Սպառնալիքի համատեղ կրճատման ծրագրի (Cooperative Threat Reduction) շրջանակում ԱՄՆ պաշտպանության դեպարտամենտը մոտ 10 մլն դոլար է տրամադրել կենտրոնի արդիականացման և դրա բազայի վրա ռեֆերենս-լաբորատորիան ստեղծելու համար:
«Սակայն դա առիթ չի տալիս լուրեր տարածելու, որ մեր լաբորատորիան երկակի նշանակություն ունի: Նույն հաջողությամբ մենք համագործակցում ենք նաև Ռոսպոտրեբնադզորի հետ, որը լիովին ֆինանսավորել է քիմիական լաբորատորիայի բացումը, արագ արձագանքման երկու ավտոմեքենա է տրամադրել, որոնք հագեցած են նորագույն սարքավորումներով», — ասաց Վանյանը:
Այս կապակցությամբ Sputnik Արմենիան դիմել էր նաև Ռոսպոտրեբնադզորին` պարզելու համար Հայաստանում կենսաբանական լաբորատորիաների ֆինանսավորման հարցում Մոսկվայի մասնակցության մանրամասները:
Sputnik Արմենիայի այցելած ռեֆերենս- լաբորատորիայում աշխատում է շուրջ 140 մարդ, ներառյալ`ադմինիստրատիվ կազմը: Յուրաքանչյուր հարկում գործում են տարբեր նշանակություն ունեցող ենթալաբորատորիաներ: Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի տվյալով, դրանցից յուրաքանչյուրի նպատակն է ուսումնասիրել վիրուսային հիվանդությունների բռնկման օջախները, ժամանակին տեղայնացնել, արագ արձագանքել, ուսումնասիրել օջախը և կիրառել հետագա տարածումը կանխող մեխանիզմներ:
Ըստ Վանյանի` լաբորատորիայում օտարերկրյա մասնագետներ չկան: Հայ մասնագետները պարբերաբար մեկնում են Ռուսաստան և Միացյալ Նահանգներ` իրենց հմտությունները զարգացնելու: Երբեմն օտարերկրյա մասնագետներ են գալիս և դասընթացներ անցկացնում: Վերջին երկու ամսվա ընթացքում այդ առաքելությունն իրականացրել են Ստավրոպոլի հատուկ վտանգավոր վարակների կենտրոնի ներկայացուցիչները», — ասաց Վանյանը:
Ռեֆերենս-լաբորատորիայի առաջին հարկում կրթական կենտրոն է, որտեղ մասնագետները վերապատրաստվում են, դասախոսություններ են կարդում ուսանողների համար: Երկրորդ հարկում քիմիական լաբորատորիան է, որը հագեցած է նորագույն սարքավորումներով:
«Լաբորատորիան հագեցած է այն սարքավորումներով, որոնք մենք ստացել ենք Ռուսաստանի դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակում, և դրա հիման վրա իրականացնում է օրգանական և անօրգանական նյութերի քիմիական վերլուծություն», — ասաց Վանյանը:
Մյուս հարկերում տեղակայված են միկրոկենսաբանական լաբորատորիան, գրիպի հարուցիչների և իդենտիֆիկացման ուսումնասիրությունների տարածքը, ինչպես նաև գործում է թանգարան-լաբորատորիա, որտեղ պահվում են վտանգավոր հարուցիչների նմուշներ:
«Դա մեզ համար չափազանց կարևոր է, քանի որ Հայաստանը համարվում է էնդեմիկ գոտի: Մեզ կարևոր է իմանալ, թե ինչ տիպի գրիպ է, որպեսզի ժամանակին և ճիշտ չեզոքացվի համաճարակի տարածումը», — ասաց Վանյանը:
Նրա խոսքով, այս լաբորատորիայում բացառված է վտանգավոր վիրուսների նմուշների արտահոսքը: Շենքը կարող է դիմակայել 11 բալանոց երկրաշարժի: Յուրաքանչյուր սենյակ ունի հեռախոսներ, որոնք ներքին կապ են ապահովում բոլոր պայմաններում, նաև կա տասը օրվա ջրի պաշար և շուրջօրյա էլեկտրաէներգիա:
Երևանյան ռեֆերենս-լաբորատորիան համագործակցում է Վրաստանի, Ղազախստանի, Ուզբեկստանի դուստր լաբորատորիաների հետ:
