ԵՐԵՎԱՆ, 16 հոկտեմբերի — Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Առողջապահության նախարարության ռեֆերենս-լաբորատոր կենտրոնում կենսաբանական զենք ստեղծելու լուրերը ոչ միայն չափազանցված են, այլ ծիծաղելի, Sputnik Արմենիային ասաց ՀՀ առողջապահության նախարարության «Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի գլխավոր տնօրեն Արտավազդ Վանյանը։
Երևանի աշխարհաքաղաքական ակումբի ղեկավար Արման Բոշյանն ավելի վաղ Հայաստանում գործող երեք լաբորատորիաները նկարագրել էր որպես Հայաստանին ուղղված «դանդաղ ներգործության ռումբ»: Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում Բոշյանն ասել էր` չի բացառվում, որ լաբորատորիայի հիման վրա կարող է կենսաբանական զենք ստեղծվել:
«Լաբորատորիայի հիման վրա զենք ստեղծելու շուրջ բոլոր շահարկումները պարզապես ծիծաղելի են: Լաբորատորիան կենսաբանական ու քիմիական հետազոտություններ է անցկացնում և համագործակցում է ինչպես ԱՄՆ-ի, այնպես էլ Ռուսաստանի հետ: Նորմալ է, որ մեր համակարգը փակ է, քանի որ մենք գործ ունենք պաթոգենների հետ», — ասաց Վանյանը:
Նա Sputnik Արմենիայի նկարահանող խմբին հրավիրեց այցելել ռեֆերենս-լաբորատորիաներից մեկը և տեղում տեսնել, թե ինչով են զբաղվում մասնագետները:
Լաբորատորիայի քառահարկ շենքն արդիականացվել է երկու տարի առաջ` 1965 թ-ից գործող Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի բազայի վրա: Ըստ Վանյանի` կենտրոնը միշտ էլ իրականացրել է նույն գործունեությունը, բայց 2016 թ-ի հուլիսից` նոր պայմաններում և արդիականացված տեխնիկայով:
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/904/97/9049746_0:0:1599:1005_600x0_80_0_0_2e35649042aabc2f0e13fae2ed2a3b91.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/904/96/9049687_0:0:1599:1005_600x0_80_0_0_760869f8058fafd53c54e27d039d0b1f.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/904/98/9049823_1:0:1599:1065_600x0_80_0_0_3f66036b134c92231c2970cf8d7e94cc.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/904/95/9049566_0:0:1600:1005_600x0_80_0_0_7f22fe1a58b5540d90688ea748e476ba.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/905/00/9050017_0:63:1599:1068_600x0_80_0_0_f30f4a404741401bd3e16b6865a0203b.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/905/01/9050193_0:0:1600:1004_600x0_80_0_0_3fed530265d39f128369e5ab6df54215.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/905/04/9050489_1:0:1600:1004_600x0_80_0_0_513ca1199be9118d73f00b87d0865ada.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/905/04/9050430_0:63:1599:1068_600x0_80_0_0_468e16c41d1b4fbe46c6f44839426ca4.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/905/03/9050373_0:1:1600:1068_600x0_80_0_0_23a18f90c0146db078614a0f9ad85902.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/905/03/9050314_0:0:1600:1067_600x0_80_0_0_0ac18a2bbfe9c7144bdb0e59a2d0d542.jpg)
![Ռեֆերենս-լաբորատորիայում Ռեֆերենս-լաբորատորիայում - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/905/06/9050660_0:63:1600:1068_600x0_80_0_0_367e71a7801d1670c503ddbef08e3607.jpg)
Սպառնալիքի համատեղ կրճատման ծրագրի (Cooperative Threat Reduction) շրջանակում ԱՄՆ պաշտպանության դեպարտամենտը մոտ 10 մլն դոլար է տրամադրել կենտրոնի արդիականացման և դրա բազայի վրա ռեֆերենս-լաբորատորիան ստեղծելու համար:
«Սակայն դա առիթ չի տալիս լուրեր տարածելու, որ մեր լաբորատորիան երկակի նշանակություն ունի: Նույն հաջողությամբ մենք համագործակցում ենք նաև Ռոսպոտրեբնադզորի հետ, որը լիովին ֆինանսավորել է քիմիական լաբորատորիայի բացումը, արագ արձագանքման երկու ավտոմեքենա է տրամադրել, որոնք հագեցած են նորագույն սարքավորումներով», — ասաց Վանյանը:
Այս կապակցությամբ Sputnik Արմենիան դիմել էր նաև Ռոսպոտրեբնադզորին` պարզելու համար Հայաստանում կենսաբանական լաբորատորիաների ֆինանսավորման հարցում Մոսկվայի մասնակցության մանրամասները:
Sputnik Արմենիայի այցելած ռեֆերենս- լաբորատորիայում աշխատում է շուրջ 140 մարդ, ներառյալ`ադմինիստրատիվ կազմը: Յուրաքանչյուր հարկում գործում են տարբեր նշանակություն ունեցող ենթալաբորատորիաներ: Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի տվյալով, դրանցից յուրաքանչյուրի նպատակն է ուսումնասիրել վիրուսային հիվանդությունների բռնկման օջախները, ժամանակին տեղայնացնել, արագ արձագանքել, ուսումնասիրել օջախը և կիրառել հետագա տարածումը կանխող մեխանիզմներ:
![Референс-лаборатория в Ереване. Артавазд Ванян Референс-лаборатория в Ереване. Артавазд Ванян - Sputnik Արմենիա](https://cdn.am.sputniknews.ru/img/904/99/9049956_0:0:1600:1025_600x0_80_0_0_a1e9f480f853dd3a7d5b4fab3e72bd9f.jpg)
Ըստ Վանյանի` լաբորատորիայում օտարերկրյա մասնագետներ չկան: Հայ մասնագետները պարբերաբար մեկնում են Ռուսաստան և Միացյալ Նահանգներ` իրենց հմտությունները զարգացնելու: Երբեմն օտարերկրյա մասնագետներ են գալիս և դասընթացներ անցկացնում: Վերջին երկու ամսվա ընթացքում այդ առաքելությունն իրականացրել են Ստավրոպոլի հատուկ վտանգավոր վարակների կենտրոնի ներկայացուցիչները», — ասաց Վանյանը:
Ռեֆերենս-լաբորատորիայի առաջին հարկում կրթական կենտրոն է, որտեղ մասնագետները վերապատրաստվում են, դասախոսություններ են կարդում ուսանողների համար: Երկրորդ հարկում քիմիական լաբորատորիան է, որը հագեցած է նորագույն սարքավորումներով:
«Լաբորատորիան հագեցած է այն սարքավորումներով, որոնք մենք ստացել ենք Ռուսաստանի դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակում, և դրա հիման վրա իրականացնում է օրգանական և անօրգանական նյութերի քիմիական վերլուծություն», — ասաց Վանյանը:
Մյուս հարկերում տեղակայված են միկրոկենսաբանական լաբորատորիան, գրիպի հարուցիչների և իդենտիֆիկացման ուսումնասիրությունների տարածքը, ինչպես նաև գործում է թանգարան-լաբորատորիա, որտեղ պահվում են վտանգավոր հարուցիչների նմուշներ:
«Դա մեզ համար չափազանց կարևոր է, քանի որ Հայաստանը համարվում է էնդեմիկ գոտի: Մեզ կարևոր է իմանալ, թե ինչ տիպի գրիպ է, որպեսզի ժամանակին և ճիշտ չեզոքացվի համաճարակի տարածումը», — ասաց Վանյանը:
Նրա խոսքով, այս լաբորատորիայում բացառված է վտանգավոր վիրուսների նմուշների արտահոսքը: Շենքը կարող է դիմակայել 11 բալանոց երկրաշարժի: Յուրաքանչյուր սենյակ ունի հեռախոսներ, որոնք ներքին կապ են ապահովում բոլոր պայմաններում, նաև կա տասը օրվա ջրի պաշար և շուրջօրյա էլեկտրաէներգիա:
Երևանյան ռեֆերենս-լաբորատորիան համագործակցում է Վրաստանի, Ղազախստանի, Ուզբեկստանի դուստր լաբորատորիաների հետ: