Արմենուհի Մխոյան, Sputnik.
Ցավոք, ոչ բոլորը գիտեն, որ այսօր էլ Գյումրիում կան վայրեր, որոնք անքակտելիորեն կապված են հայազգի մտավորական, միստիկ, հոգևոր ուսուցիչ, կոմպոզիտոր, պարուսույց և փիլիսոփա Գեորգի Գյուրջիևի հետ, թեև դրա մասին հուշող ոչինչ չկա Գյումրիում: Հայրենի քաղաքի հետ Գյուրջիևի կապը բացահայտելու գործում Sputnik Արմենիային աջակցել է պատմաբան, գյուրջիևագետ Արթուր Նիկողոսյանը:
Այս տարին հոբելյանական է. նշվում է Գյուրջևի ծննդյան 140 և ծննդավայր Ալեքսանդրապոլում «Մարդու ներդաշնակ զարգացման ինստիտուտի» հիմնադրման 100 ամյակը:
Գյուրջիևագետները բոլորը գիտեն՝ Գեորգի Իվանի Գյուրջիևը ծնվել և մեծացել է Հայաստանի երկրորդ քաղաքում՝ Գյումրիում (Ալեքսանդրապոլ), հունադավան Իվան Գյուրջիևի՝ աշուղ Ադաշի և հայուհի Եվայի (Եվդոկիա Նալչաջյան) ընտանիքում: Ի դեպ, մայրը փաստաթղթերով Բագրատունիների հանրահայտ տոհմից էր՝ Եվա Թավրիզյան-Բագրատունի:
«Արխիվային փաստաթղթերում Գյուրջիևի հայրը նշվում է որպես Իոաննես Գյորգիադի, բայց քանի որ եկել էին Վրաստանից, թուրքա-պարսկական ընկալման մեջ Վրաստանը կոչվում է Գյուրջիստան, այդպես էլ նրանք կոչվել են Գյուրջիևներ, այսինքն` Գյորգիադիսի աղավաղած տարբերակը, բայց այդ մարդու անունը Իոաննես է, ևս մեկ վկայություն, որ խոսքը հունադավան հայի մասին է»,- նշում է պատմաբան Նիկողոսյանը։
Գյուրջիևը ծնվել է Ալեքսանդրապոլում, Տիխայա փողոցի թիվ 35 տանը: Այսօր այն Մատնիշյան փողոցն է: Նրա ծննդյան թվականը ընդունված է համարել 1877 թվականը:
Հայրը Գյումրիում հայտնի գուսան Ադաշն էր, որին 1918 թվականին գնդակահարեցին թուրքերը, իսկ մայրը` Եվան զտարյուն հայուհի էր:
Թաղամասը, որտեղ ծնվել է Գյուրջիևը հայտնի է որպես ուրմերի՝ հունադավան հայերի թաղամաս (Ուռում յափու): Խորհրդային տարիներին տունը վերակառուցվել է՝ տան 2-րդ հարկն ամբողջովին այդ տարիների կառույց է, բայց առաջին հարկը պատմական հայրական տունն է:
«Այսօր այն բոլորովին այլ ընտանիքի է պատկանում, ունի երկրորդ հարկ, բայց պատմականորեն միայն առաջին հարկն է պատկանել Գյուրջիևներին: Այս տանը 1877 թվականի հունվարի 6-ին ծնվել է մեծագույն միստիկ, թաքնագետ, հունադավան հայ աշուղ Ադաշի որդին՝ Գյորգի Գյուրջիևը: Հետո՝ 1882-1883 թվականներին, նրանք վաճառեցին այս տունը և մեկնեցին Կարս, բայց Գյուրջիևը պարբերաբար գալիս էր այս տուն»,- պատմում է գյուրջիևագետ Նիկողոսյանը։
Նա ցավով նշում է, որ այսօր Գյումրիում ոչ միայն փողոց չկա Գյուրջիևի անունով, այլ նաև այն տանը կամ փողոցում, որտեղ ծնվել է աշխարհահռչակ փիլիսոփան, այդ փաստը հավաստող ցուցանակ չկա:
«Ես ինքս ամոթ եմ զգում, հատկապես մեր հյուրերի առջև, որ քաղաքում ոչ մի բան չունենք Գյուրջիևի անունով: Կարելի է նույնիսկ փողոցի մի շատ փոքր հատված թեկուզ նրա անունով կոչել»,- ավելացնում է պատմաբանը:
Մեր հարցումները ցույց տվեցին, որ նույնիսկ այդ նույն փողոցում ոչ մեկը չգիտեր, թե ով է ապրել այդտեղ շատ տարիներ առաջ: Իսկ եթե հաշվի առնենք Գյուրջիևի նկատմամբ ամբողջ աշխարհում պահպանվող հետաքրքրությունը, ապա հարցը ճիշտ լուծելու դեպքում Գյումրին միայն ու միայն կշահի:
Գուրջիևի գաղափարները լայն ճանաչում են գտել ամբողջ աշխարհում նրա փիլիսոփայությամբ զբաղվող ինստիտուտների ու դպրոցների շնորհիվ, որոնք գոյություն ունեն աշխարհի շատ երկրներում: Գյուրջիևի ուսմունքը շարունակում է հետաքրքրել շատերին:
Այսօր էլ Գյուրջիևի գրքերը մեծ պահանջարկ ունեն աշխարհում` Եվրոպայում, Ասիայում, Ամերիկայում, Ռուսաստանում: Սա բացատրվում է նրա ստեղծած երաժշտության և փիլիսոփայական գաղափարների նկատմամբ աճող հետաքրքրությամբ:
