ԵՐԵՎԱՆ, 25 հուլիսի — Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Հայաստանում 2018 թվականի մայիսը կհայտարարվի տոլմայի ամիս։ Այդ ժամանակ երկրում իսկական բում կսկսվի. ազգային ուտեստը կպատրաստեն ռեստորաններում, տներում, խոհարարական կազմակերպություններում։
«2018 թվականի մայիսը տոլմայի ամիս կհայտարարվի։ Հենց մայիսին են հավաքում տոլմայի համար նախատեսված թուփը։ Տոլմայի փառատոներ միաժամանակ կանցկացվեն Ռուսաստանի, ԱՄՆ–ի մի քանի քաղաքներում, ինչպես նաև Միջին Արևելքում», – Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց «Հայ խոհարարական ավանդույթների զարգացման և պահպանման» ՀԿ-ի նախագահ Սեդրակ Մամուլյանը։
Տոլմայի ավելի քան 80 տեսակներ կան, որոնք Հայաստանի տարբեր մարզերում պատրաստում էին ավելի քան 1000 տարի առաջ։ Հայկական աղբյուրներում տոլմայի մասին առաջին հիշատակումը թվագրվում է V դարով։
Անիի թագավորության ժամանակաշրջանի հայերը (IX-XI դարեր) «Սոխի տոլմա» էին պատրաստում։ Մեղրու շրջանում հին ժամանակներում պատրաստում էին «Տոլմա խաշու»` ապուր խաղողի տերևներից։
«Հին ժամանակներում տոլման պատրաստում էին մսի ծեծած կտորներից և խաղողի տերևներից։ Միսը մշակում էին քարով և ավելացնում թարմ կանաչի, ձավար և բլղուր։ Տոլմայի պատրաստման այս եղանակը մինչ օրս պահպանվել է Սյունիքում», – ասաց Մամուլյանը։
Նրա խոսքով` տոլմայի այս տեսակն ամենաճիշտն է։ Երբ միսը աղում ես մսաղացով, նրա կառուցվածքը քանդվում է։ Պետք է միսը կտրատել բարակ կտորների և փաթաթել թփի մեջ։
Տալման` տոլի բառից է, գրաբարում այդպես էին անվանում խաղողի տերևները, իսկ խաղողի վազն անվանում էին` ուդուլի։
Զարմանալի չէ, քանի որ Հայաստանը վաղուց է հայտնի իր խաղողի այգիներով, այն նաև գինեգործության հնագույն կենտրոն է համարվում։ Արենի գյուղի մերձակայքում` Վայոց Ձորի մարզում, աշխարհի հնագույն գինեգործարանն է հայտնաբերվել, որը վկայում է, որ գինի այստեղ պատրաստել են ավելի քան 4 հազար տարի առաջ։
Հայերը լավ գինեգործների համբավ են ձեռք բերել դեռևս Ուրարտական թագավորության ժամանակաշրջանում։ Այդ մասին են վկայում բազմաթիվ ասորական աղբյուրները։ Ուրարտական թագավորների սեպագիր արձանագրությունների համաձայն`գինին պատրաստում էին Խալդ աստծու պատվին, իսկ խաղողի աճեցումը սխրանքի էր հավասարազոր։ Հայ գինեգործության մասին գրում էին նաև հայտնի պատմաբաններ Հերոդոտոսը, Ստրաբոնն ու Քսենոփոնը։
Այսպես, օրինակ` Հերոդոտոսը հայտնում է, որ հայերը Բաբելոն գինի էին արտահանում։ Իսկ Վրաստանում, Պարսկաստանում, Միջագետքում, Եգիպտոսում, Հունաստանում և Հռոմում գինեգործության մշակույթը հենց Հայկական լեռնաշխարհից է տարածվել։
