Արմենուհի Մխոյան, Sputnik.
Արվեստագետ, մերօրյա գրիչ Սարգիս Սարգսյանը (Սաքո) մանրանկարչությամբ ու ձեռագիր մատյաների ստեղծմամբ սկսել է զբաղվել համեմատաբար հասուն տարիքում: Սկզբում նախասիրություն էր, հետո արդեն ավելի խորն ուսումնասիրելով մատյաններն ու աղոթագրքերը՝ դրանց հնատիպ օրինակների վերարտադրությունը դարձրեց հիմնական զբաղմունք: Արվեստագետը բազմադարյա գրչարվեստին հաղորդում է նոր շունչ, նպաստում դրա հանրայնացմանն ու պահպանմանը:
Սարգսյանը սովորել է Գյումրու Մերկուրովի անվան նկարչական դպրոցում։ Բարձրագույն կրթություն է ստացել Գյումրու Մ․Նալբանդյանի անվան պետական մանկավարժական ինստիտուտի ֆիզիկայի ֆակուլտետում։ Երկար տարիներ մանկավարժական գործունեություն է ծավալել: Կատակում է՝ «ֆիզիկները լիրիկներ են»:
Sputnik Արմենիային ներկայացնելով իր ստեղծագործությունների պատմությունը՝ Սարգիս Սարգսյանն ասաց՝ ամեն ինչ սկսվեց 1988 թվականի երկրաշարժից հետո, երբ ինչ-որ նոր բան ստեղծելու ցանկություն էր առաջացրել։
«Փոքրուց շատ եմ սիրել մանրանկարչությունը: Այն ժամանակ տարօրինակ էր թվում, բայց հետագայում, երբ ավելի մանրամասն ծանոթացա, զգացի, որ նույնիսկ կրկնօրինակելը հեշտ չէ: Մանրանկարիչ ասել հեշտ է, բայց պետք է ապրես այդ ամեն մի նկարի ու տառի հետ»,- ասաց արվեստագետը:
Սարգսյանը սկսել է միջնադարյան ծաղկողների գործերն ուսումնասիրելուց, հետո ստեղծվել են հեղինակի առաջին մագաղաթանման թերթիկները, ապա նաև գրքերը։
«Ձեռագիր մատյան ստեղծելը բարդ աշխատանք է։ Ամեն մատյան 10 ամսից մինչև մեկ տարվա ստեղծման պատմություն ունի։ Ամենաաշխատատարը թղթի մշակման փուլն է, քանի որ թուղթը մշակման մի քանի փուլ է անցնում մինչև մագաղաթանման դառնալը: Դրան հաջորդում է ներկեր գտնելը կամ ստանալը, հետո՝ նկարելը: Ամենադժվար գործը ձեռագիր գրելն է. աշխատում եմ չշեղվել այդ ժամանակից: Միայն այդ դեպքում նոր գիրքը միջնադարի շունչ կստանա»,- ասաց նա:
Ողջ գործընթացն անցնում է երաժշտության ներքո: Ինչպես արվեստագետը նշեց, կարևոր չէ՝ շարական, թե ռոք, կարևորն իր հոգեվիճակն է՝ մեր մատյանների պես մաքրամաքուր ու խորհրդավոր:
Սարգսյանը խոստովանեց՝ իր համար ամենաթանկը Նարեկն է:
«Յուրաքանչյուրն ունի իր խորը նշանակությունը, բայց Նարեկն ուրիշ է, Նարեկն ամենա-ամենան է»,- ասաց նա:
Սարգիս Սարգսյանն իր գործունեության ընթացքում ընդօրինակել է տասնյակ ձեռագիր մատյաններ՝ Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու «Մատյան ողբերգություն», «Տաղ ծննդի» գլուխգործոցները, Ղուկասի, Մարկոսի, Մատթեոսի Ավետարանները և այլ ձեռագրեր։ Հեղինակն ուսումնասիրելով Սարգիս Պիծակի, Թորոս Ռոսլինի, Գրիգոր Մլիճեցու և այլ միջնադարյան ծաղկողների մանրանկարչական արվեստը՝ կարողացել է ընդօրինակել նաև նրանց գործերը։ Սարգսյանը ձեռագիր մատյաններն ընդօրինակելիս օգտագործում է գրեթե նույն նյութերը, նույն ձևը, ոճը և գրագրությունը, ինչ գործածել են մեր մատենագիրները, մանրանկարիչները դարեր առաջ։
Արվեստագետն իր ստեղծածը ներկայացնում է ցուցադրությունների ժամանակ, փորձը՝ փոխանցում թեև հատուկենտ, բայց նվիրյալ սաներին, իսկ ամենակարևորը նրա համար յուրաքանչյուր մատյան պատրաստելուց հետո այն հոգեկան թեթևությունն է, որ ստանում է միջնադարյան մատենագիրների գործը ծաղկեցնելով:
