Ուզում եք, որ ձեզ գրածները որքան հնարավոր է քիչ մարդ կարդա, ուրեմն ձեր ասելիքը սկսեք մեջբերումից: Կամ միանգամից երկու մեջբերումից, որպեսզի վերջնականապես հիասթափեցնեք ընթերցողին: Հասկանալով, որ ամեն ինչ ի վնաս ինձ է լինելու, այնուհանդերձ, ես հենց այդպես էլ անում եմ:
Երկու կարծիք՝ նույն թեմայի վերաբերյալ
Կարծիք առաջին. «Մայիլյանի արվեստը բնորոշվում է բացառիկ ինքնատիպությամբ, որքան անկրկնելի է, այնքան՝ ավանդական, նրա արվեստում գերիշխում է զգացմունքը, որը հատուկ է ինչպես հայկական, այնպես էլ ռուսական կերպարվեստին…»:
Կարծիք երկրորդ. «Նման բան ի զորու է անել միայն իսկական կառավարիչը: Մայիլյանի կտավներում զգացվում է, որ համակարգային մոտեցում է ցուցաբերված, սակայն նա հմտորեն կառավարում է ներկապնակը` բացահայտելով գույների, բարության, ջերմության և սիրո անկրկնելի ու հիասքանչ աշխարհը»:
Առաջին դեպքում ասվածի բովանդակությունը պարզ է ու հասկանալի: Մեկնաբանության հեղինակն էլ Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի նախագահ Զուրաբ Ծերեթելին է:
Երկրորդ տեսակետը ներկայացրել է Եվգենի Պատալովը՝ Հայաստանի ներքին գործերի նախկին նախարարը: Բովանդակության առումով կարող են հարցեր առաջանալ, բայց ձևը ճիշտ է ընտրված: Սամվել Մայիլյանը ոստիկանության գեներալ-մայոր է, և կառավարելը նրա համար սովորական բան է:
Այս երկու տեսակետներից բացի, տասնյակ այլ կարծիքներ կան, որոնք որոշում են Մայիլյանի տեղը Ռուսաստանի և Հայաստանի վրձնի վարպետների շարքում, իսկ եթե ասենք, որ գեներալ-նկարչի բազմաթիվ կտավները զարդարում են Հունաստանի, Իտալիայի, Ֆրանսիայի, Իսպանիայի, ԱՄՆ-ի և այլ երկրների ցուցասրահները, ապա կարելի է շատ ավելին ասել:
Գեներալական տաբատի գունաժապավենի ու անփույթ դրած «պանամայի» համադրությունն էլ մտացածին չի թվա, եթե հիշենք Ալեքսեյ Հեքիմյանին:
Նա նույնպես գեներալ էր, նույնպես հայ և նույնպես փորձում էր համադրել երկուսը մեկում՝ մարդասպանների հետ պայքարը երաժշտական արվեստի հետ, սակայն այնպես էր միավորում այդ երկուսը, որ երգերը բնական էին հնչում, այլ ոչ թե այսպես. «Нинка как картинка с фраером идёт. Дай мне, Сеня, финку я пойду вперёд…»: Մյուս կողմից այնքան հրաշալի երգեր էր գրում, որ դրանց թիվը ներդաշնակորեն համադրվում էր Մոսկովյան շրջանում կատարված վտանգավոր հանցագործությունների բացահայտումների թվի հետ:
Ամեն ինչ լավ էր, քանի դեռ գեներալական ուսադիրներով կոմպոզիտորին իր մոտ չէր կանչել ԽՍՀՄ ներքին գործերի մինիստր Շչոլոկովը և չէր առաջարկել ընտրություն կատարել՝ կամ մնալ Մերձմոսկովյան շրջանի քրեական հետախուզության ղեկավար, կամ երգեր գրել: Հեքիմյանն ընտրեց երգը:
Մայիլյանի հետ նման բան տեղի չունեցավ. ծառայությունը սկսեց Երևանում, հետո շարունակեց Մոսկվայում՝ որպես ԽՍՀՄ ՆԳՆ ակադեմիայի պետի գիտական գծով տեղակալ, ու, ըստ էության, ստեղծագործ աշխատանք կատարեց նաև իրավաբանության ոլորտում: Պարզվեց, որ յուղաներկով նատյուրմորտներ նկարելը ոչ միայն չէր խանգարում, այլ միայն ավելի էր սրում ՌԴ վաստակավոր իրավաբան, ի.գ.դ., պրոֆեսորի միտքն ու երևակայությունը:
… Այն ամենն, ինչով ապրում եմ, ինչ սիրում և գնահատում եմ, պատկերված է իմ աշխատանքներում, և ես պարզապես երջանիկ եմ, երբ դրանք ուրախություն են պարգևում մարդկանց, — ասում է Մաիլյանն` ավելացնելով, որ նկարում է անհիշելի ժամանակներից:
Որքան ժամանակ հիշում եմ ընկերոջս, երջանիկ եմ ոչ միայն այն պատճառով, որ նա նկարում է, այլ նաև երջանիկ եմ, որ նկարում է այն, ինչ սիրտն է պահանջում: Ոչ նրա անձնական հավաքածուում, ոչ էլ ցուցահանդեսներին չեք տեսնի բարձրաստիճան ուսադիրներով որևէ մեկի դիմանկարը` սա ձիգ կեցվածքի անխախտ կանոնն է:
Կտավներում առաջին հերթին ծաղիկներ են պատկերված: Ինչո՞ւ ծաղիկներ: Հավանաբար այն պատճառով, որ ծաղիկները «աշխատանքային» օրեր չունեն, նրանք միշտ տոնական հագուստով են:
Ծաղիկների այս ծովում (իր արվեստում պակաս տեղ չի հատկացրել նաև ծովին) շատ են վարդերը: Ինչո՞ւ:
«Ոչ բոլորին է դուր գալիս այն փաստը, որ վարդը փշեր ունի, իսկ ես ուրախ եմ, որ փշերը վարդեր ունեն»: Փիլիսոփայական, խորիմաստ միտք է:
Ցուցահանդեսների կատալոգներում կարելի է միայն երկու դիմանկար գտնել՝ «Հոր դիմանկարն» ու «Մոր դիմանկարը»: Ինչո՞ւ: Ասում են՝ մեկ հայրն ավելին է, քան հարյուր ուսուցիչը: Սամվել Մայիլյանի դեպքում՝ մեկ մայրը նույնպես: Այդ պատճառով էլ դիմանկարները երկուսն են:
Եվ չմոռանանք. «Երբեք ընկերություն մի արա մի մարդու հետ, որը քեզանից լավը չէ»:
Ու քանի որ Սամվելը միշտ դեպի լավն է ձգտում, գեներալ-նկարչի ընկերների թիվն էլ մեծ է: Շատ մեծ:
