Ռուսներից S — 400 հակաօդային հրթիռային համակարգեր գնելով՝ Թուրքիան ոչ թե ռազմական, այլ քաղաքական խնդիրներ է ուզում լուծել: Դժվար թե Մոսկվան դրան գնար, եթե չլիներ տնտեսական փաստարկը, որը լրիվ Ռուսաստանի Դաշնության օգտին է:
Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունները որքան էլ լարված լինեն, միևնույն է` պետք է ընդունել, որ այս պետությունը տարածաշրջանի ամենահզոր ու մեծ երկրներից է, և կոնկրետ արցախյան հակամարտության կարգավորման խնդրում ակնհայտ է, թե որքան մեծ է նրա ազդեցությունը Ադրբեջանի վարքագծի վրա:
Այլ հարց է, որ Թուրքիան միայն Արցախի կարգավորմամբ չի տառապում, այլ նաև Սիրիայում ընթացող զարգացումներով, բացի այդ բավական լուրջ խնդիրներ ունի Հունաստանի հետ:
Ուշագրավ է նաև ռուս — թուրքական հարաբերությունների զարգացումը, որը վերջին տարիներին վայրիվերումների է ենթարկվում, սակայն միաժամանակ կարևոր է Հայաստանի ռազմավարական գործընկեր Ռուսաստանի համար: Եթե անգամ մի կողմ դնենք Սիրիայի կարգավորման խնդիրը (այդտեղ, կարծես թե, պաշտոնական Անկարան իրեն բավականին ադեկվատ է դրսևորում` միայն ժամանակ առ ժամանակ պոռթկալով), ապա գոյություն ունի ռուսական «Հարավային հոսք» գազատարի խնդիր, «Ակույու» ատոմակայանի շինարարություն, որն իրականացվում է Ռուսաստանի նախագծով…
Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի լիարժեք անդամ է ու, երևի թե, միակ երկիրը, որի հետ Ռուսաստանի Դաշնությունը լավ, թե վատ համատեղ ռազմական գործողություններ է իրականացնում Սիրիայի տարածքում:
Քանի որ Ռուսաստանի Դաշնությունն ավելացնում է իր քաղաքական ազդեցությունը տարածաշրջանում, ապա պարզապես ստիպված է լինելու Անկարայի հետ աշխատել այդ հարթակներում:
Սակայն պետք չէ մի կողմ դնել նաև տնտեսական խնդիրները, քանի որ հասկանում ենք՝ Թուրքիան տնտեսապես այնպիսի վիճակում է հայտնվել, որ այդ ոլորտում համագործակցելը Ռուսաստանի հետ նաև մի գործիք է, որի միջոցով կարելի է լուրջ ազդեցություն ունենալ քաղաքականության վրա:
Ուրիշ հարց է, որ Թուրքիան բավական հաճախ է անկանխատեսելի դառնում ու հեշտությամբ կարող է մի վայրկյանում իր բոլոր պայմանավորվածություններից հրաժարվել, հեշտությամբ դավաճանել գործընկերոջը, եթե Արևմուտքից համագործակցելու ավելի գայթակղիչ առաջարկություն ստանա… Կոպիտ ասած, թուրքերի հետ քաղաքական ասպարեզում աշխատելը, վառոդի տակառի վրա նստելու հավասար մի բան է:
Այսօր քաղաքական ասպարեզում մի նոր ու հետաքրքիր երևույթ է նկատվում. Թուրքիան, գիտակցելով, որ ռուսները լուրջ դերակատարում են ստանձնել Սիրիայի կարգավորման հարցում, փորձում է այդ հանգամանքից օգտվել և Ռուսաստանից Ս 400 հակաօդային հրթիռային համակարգեր գնել: Մի հզոր զենք, որի առկայության դեպքում ցանկացած պետություն կարող է ինքն իրեն բավականին ապահով զգալ արտաքին ռազմական վտանգի առջև:
Այնքան էլ հասկանալի չէ, թե Թուրքիան ումից է ուզում պաշտպանել իր երկինքը: Ռուսների՞ց։ Նույնիսկ ծիծաղելի էլ չէ: Արևմտյան երկրների՞ց. Եվրոպայի՞ց կամ, առավել ևս, Միացյալ նահանգների՞ց։ Բայց չէ՞ որ ինքը ՆԱՏՕ-ի լիարժեք անդամ է, ու եթե ներկա իրավիճակը փորձենք վերլուծել ևւ, օրինակ, ԱՄՆ նախագահ Թրամպի դիրքորոշումը նկատի ունենանք, ապա կարելի է ենթադրել, որ ՆԱՏՕ-ի անդամի կարգավիճակում Թուրքիայի դերը կարող է նույնիսկ կարևորվել:
Արդեն հայտնի է, որ Էրդողանը գարնանը հանդիպելու է Թրամփի հետ: Ուրեմն ումի՞ց է ուզում իր երկինքը պաշտպանել։ Իսրայելի՞ց, որի հետ մտերիմ հարաբերությունների մեջ է՝ Իրանի դեմ գործելով. նույնպես բացառված է: Մնում է Իրանը, որն էլ, եթե նույնիսկ ինչ-որ վտանգ էլ ներկայացնում է Թուրքիայի համար (ակնհայտ է, այդ երկրի հետ հարաբերությունները բավական սրված են), ապա ամեն դեպքում այդ վտանգը երկնքից չի գալու:
Սիրիայի զարգացումների ժամանակ տեսանք, որ Իրանը ռազմական հակամարտությունների ժամանակ գերադասում է ոչ թե ռազմական օդուժ կիրառել, այլ հետևազոր. Հեզբոլլահին է օգնում, աչքերն է փակում, երբ կամավորներ են մեկնում Բաշար ալ Ասադի կողմից Իսլամական Պետության դեմ կռվելու:
Ըստ երևույթին, Անկարան հաշվարկել է ու եզրակացրել, որ Ս-400-ի առկայության դեպքում ինքն իսկապես ավելի կամրապնդի իր դերն ու ազդեցությունը ՆԱՏՕ-ի կազմում: Ու նույն Միացյալ Նահանգները ստիպված կլինի ավելի լուրջ հաշվի նստել Անկարայի հետ:
Ինչևէ, առայժմ անհասկանալի է՝ Կրեմլն այդ հզոր զինատեսակը կհամաձայնի վաճառել թուրքերին, թե՞ ոչ: Բայց հասկանալի է, որ խոսքը բավական լուրջ գումարների մասին է: Կարևոր է նաև այն, որ այդ զինատեսակը վաճառելու միջոցով Մոսկվան ավելի կմեծացնի իր ազդեցությունը Անկարայի վրա:
Սակայն չմոռանանք, որ քաղաքականության մեջ թուրքերն իրենց բնորոշ առանձնահատկություններն ունեն: Բավական է միայն հիշել, թե ինչպես ռուսական Սու-24 ռմբակոծիչը խոցվեց Սիրիայի տարածքում:
