ԵՐԵՎԱՆ, 13 փետրվարի — Sputnik, Մարիա Շելուդյակովա. «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման գրոհայինների ոչնչացրած Պալմիրայի առավել հայտնի տեսարժան վայրերը` հռոմեական ամֆիթատրոնն ու տետրապիլոնը ենթակա են վերականգնման, Sputnik-ին է հայտնել Լիխաչյովի անվան մշակութային և բնական ժառանգության ինստիտուտի գիտաշխատող Տիմուր Կարմովը։
Ռուսաստանի ՊՆ-ն Սիրիայում ահաբեկիչների կողմից հնագույն Պալմիրայի ոչնչացման տեսանյութ է հրապարակել։ Ռուսական անօթաչու սարքերը ֆիքսել են հնագույն քաղաքում հին հռոմեական ամֆիթատրոնի կենտրոնական հատվածի և տետրապիլոնի սյուների ոչնչացման պահը։
Կարմովն ընդգծել է, որ հռոմեական ամֆիթատրոնի ճակատային մասի փլուզման մասին հայտնի էր արևմտյան աղբյուրներից, և հրապարակված տեսանյութը միայն հաստատել է փաստը։ Սիրիայի պետական հեռուստաալիքը հունվարի 20-ին էր հայտնել օբյեկտի մի մասի անհետացման մասին, սակայն իշխանությունները չէին հաստատում լուսանկարների իսկությունը։ Պատմաբանը նշեց, որ մշակութային ժառանգության ոչնչացման աստիճանը հնարավոր կլինի որոշել միայն տեղում։
«Սակայն արդեն հիմա կարելի է վստահությամբ ասել, որ Պալմիրայի ամֆիթատրոնը վերականգնման ենթակա է։ Սա վերաբերում է նաև մյուս հուշարձաններին, օրինակ, Բահաղի տաճարին, երբ հայտնի դարձավ փլուզման մասին, շատերը սկսեցին խոսել վերականգնման հնարավորության մասին։ Այլ հարց է, թե որքան ժամանակ ու ռեսուրս կպահանջվի»,- ընդգծեց Կարմովը։
Գիտնականի խոսքով` հռոմեական ամֆիթատրոնի ճակատային մասը գրեթե ամբողջությամբ քանդված է։ Կադրերում պարզ երևում է, որ ահաբեկիչները փորձում էին առավելագույն վնաս հասցնել։
«Պատմական հուշարձանների ավերումը խորհրդանշական բնույթ է կրում։ Այդպիսով, ահաբեկիչները վրեժխնդիր եղան Ռուսաստանի՝ Սիրիայում իրականացրած ռազմական գործողությունների համար։ Նրանք լավ հասկանում են, թե հնագույն քաղաքի կառույցներն ինչ նշանակություն ունեն համաշխարհային հանրության և, մասնավորապես, Ռուսաստանի»,- ասել է պատմաբանը։ Ամֆիթատրոնը կառուցված է եղել մ.թ. II դարում Պալմիրայի կենտրոնում և բաղկացած էր տրիբունայից, բեմից և հետնաբեմից, որը զարդարված էր ունիվերսալ դեկորացիաներով։
Թատրոնի բեմը զարդարված էր կորնթական օրդերի սյուներով, իսկ կենտրոնական հատվածում դրված էր Ներոն կայսրի արձանը։ Պալմիրայի անտիկ տետրապիլոնը կազմված էր չորս մեծ քարե հիմքերից, որոնց վրա հարթակներով 16 բարձր սյուն էր տեղադրված։ Կառույցն իրենից յուրօրինակ հաղթական կամար էր ներկայացնում։ Անտիկ ժամանակներում նման կոնստրուկցիաները տեղադրվում էին մեծ փողոցների խաչմերուկներում կամ քաղաքային հրապարակների ծայրերով։ Տետրապիլոնը Պալմիրայի ճարտարապետական համալիրի այցեքարտներից մեկն էր համարվում։
«Ահաբեկիչներն այսքանով չեն սահմանափակվի, պատմական հուշարձանները նրանք պայթեցնելու են ցանկացած հարմար պահի»,- կարծում է Կարմովը։- «Ցավոք, էլի են ավերածություններ լինելու։ Սա գաղափարական պատերազմ է, որը արտացոլվում է համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների վրա»։
Ծայրահեղականների առաջին հարձակումից հետո, որը տեղի է ունեցել շուրջ երկու տարի առաջ, հնագույն Պալմիրան կարողացավ պահպանել 80%-ը։ Ահաբեկիրչները ոչնչացրել են Բելի տաճարի և Բաալ-շամինի տաճարի, Հաղթական կամարի և դամբարանների հովտի սյուների նման հին կառույցներ։ Տուժել է նաև ազգային թանգարանն ու Սալահ ալ Դինի բերդի շենքերը։ 2016 թվականի դեկտեմբերին ահաբեկիչները կրկին գրավեցին քաղաքն ու պատմական ավերակները։
