ԵՐԵՎԱՆ, 18 հունվարի — Sputnik, Արմենուհի Մխոյան. Գյումրիում Կարենին գրեթե բոլորը գիտեն, բայց քչերն են նրան անունով դիմում. շատերը Կացին են կանչում: Մականունը տարիներ առաջ տղաներից մեկն է կնքել, երբ դեռ 9 տարեկան էր, ու այդպես էլ Կացինը «կպել» է, բայց թե ինչո՞ւ, ասում է՝ չգիտի, կամ էլ չի ուզում խոստովանել:
Կարենը մուրացկան է: Ամեն օր առավոտյան շտապում է Գյումրու կենտրոնական հրապարակ՝ սբ. Յոթվերք եկեղեցու մոտ: Չի դժգոհում. հարսանիքներ միշտ կան, սովորական օրերին էլ «ողորմածներ» կգտնվեն, իսկ թե հանկարծ մեծահարուստ կամ մի պաշտոնյա այցելի Գյումրի, Կարենն առաջիններից է իմանում այդ մասին ու հնարավորությունը բաց չի թողնում:
Կարենի հագուկապն առաջին հայացքից չի մատնում նրա զբաղմունքը. կոկիկ է, մոդայիկ հագուստով: Անկեղծանում է՝ սիրում է նորմալ հագնվել, իսկ մուրացկանությամբ զբաղվող մյուս տղաների վրա էլ խոսում է, որ փնթի են ու իրենց չեն նայում: Նաև սաստում է մոտակայքում կանգնած մուրացիկ կանանց՝ անպարկեշտ բառեր օգտագործելու համար:
Հարսանքավորների տված ողորմածությունը Կարենը հավասար բաժանում է կանգնած մուրացկաններին ու վստահեցնում՝ ինքը միշտ այդպես է վարվում:
Կարենն իր իրական ծնողներին չգիտի. 5 տարեկան էր, երբ Ասմարյան ամուսինները Նորքի մանկատնից որդեգրեցին ու տեղափոխեցին Գյումրի:
«28 տարի է՝ Գյումրիում եմ, ու նորմալ կյանք չեմ տեսել: Դպրոց ընդունվել եմ, բայց փախչում ու չէի գնում և այսպես դարձա թափառաշրջիկ ու մուրացկանությամբ զբաղվեցի,-պատմում է Կարենը՝ անկեղծանալով,- 8 տարեկանից սովորել եմ այս կյանքին, ու կյանքս այստեղ խորտակվեց»:
Որդեգիր ծնողները որոշ ժամանակ տեղյակ չեն եղել, թե ինչով է իրականում իրենց որդին զբաղվել: Երբ ճանապարհել են դպրոց, չեն էլ կռահել, որ որդին «ուսման» այլ ճանապարհ է իր համար ընտրել:
«Երբ 20 տարեկան դարձա, նոր իմացան, թե իրականում ինչով եմ զբաղվում: Նրանք մեղք չունեն, ինձ տանում էին դպրոց, իսկ ես փախնում ու մուրացկանություն էի անում»,- պատմում է Կարենը:
Հարցրի այն մեղադրանքի մասին, որով 7 տարի դատապարտվել է ազատազրկման՝ ՀՀ օրենսգրքի 104 հոդվածի համաձայն:
«Գլխիս սարքեցին, թե 8-10 գրամանոց ոսկե մատանու համար մարդ եմ սպանել։ Դա այդպես չէ: 24 տարեկան էի ու 7 տարի բանտ նստեցի: Ես ոչ մի բանից տեղյակ չեմ ՝ զոռով թղթեր ստորագրել տվեցին ու նստեցրին: 7 տարի նստեցի Արթիկում, Արթիկից` Կոշ, Կոշից` Սևան և այլն: Այսպես 7 տարին անցել եմ»,- պատմում է Կարենը՝ վստահեցնելով, որ 7 տարիների ստացած դասը իմաստուն է:
«Ահագին բան սովորեցի ու համակերպվեցի: 2 օր էր մնացել, որ ազատվեի գաղութից, պապաս մահացավ: Ազատվեցի, եկա ու այդպես էլ ծնողիս չտեսա»,-պատմում է այնպիսի վստահությամբ, որ հավատամ:
Բայց նույնիսկ այդ 7 տարին Կարենի համար դաս չեղավ. վերադարձավ ու նորից անցավ իր հին արհեստին. «Ինձ համար նոր կյանք ու ապագա չտեսա»:
Հարցրի՝ ինչո՞ւ այլ զբաղմունք չի ընտրում, ասենք՝ բանվորություն: Առանց վարանելու պատասխանեց՝ ոչ, ու անմիջապես սկսեց թվարկել այն բոլոր մարդկանց անունները, որոնք միշտ, ինչպես ինքն է ասում, իր թիկունքին են ու օգնում են. «Ես ոչ մեկի արածը չեմ ուրանա»:
33 տարեկան երիտասարդից հետաքրքրվեցի՝ ինչո՞ւ չի ամուսնանում ու ընտանիք չի կազմում:
«Այստեղ ես իմ ապագան չեմ տեսնի: Սիրած աղջիկ ունեի, թողեց-գնաց Ռուսաստան: Ես ինձ մենակ կարող եմ պահել, հետս էլ՝ տանը 80 տարեկան ծեր մորս, կին ու ընտանիք ինչպե՞ս պահեմ»,- ասաց Կարենը, ապա հպարտությամբ նշեց, որ օրվա ապրուստի հետ մեկտեղ թոշակ ու նպաստ են ստանում, ոչ մի պարտք չունի, նույնիսկ այս ցրտերին կարողանում է տան տաքությունը ապահովել, նոր հագուստ գնել ու նույնիսկ բջջային ամենավերջին հեռախոսներից է ապառիկ վերցրել և գումարն ամեն ամիս պարտաճանաչ մարում է:
Վերջում խոստովանեց, որ եթե այս խելքն լիներ այն ժամանակ, կսովորեր ու անգրագետ չէր մնա, մինչդեռ նույնիսկ տառերը չգիտի՝ միայն իր անունը գրել ու ստորագրել. « Էս խելքս էղներ՝ լավ կսովորեի ու բարեգործ կդառնայի»։
Կարենը հարցազրույցի ողջ ընթացքում չբաժանվեց իր ձեռքի փոքրիկ դրամապահոցից: Ասում է՝ «ղսմաթով» է: Փողը հավաքում է, որ Նոր տարվա մոտ բացի՝ հոր գերեզմանը սարքի:
Կյանքում արած իր սխալներն արդարացնու՞մ, թե իրոք անկեղծանում էր՝ դժվար է կռահել: Խոսում էր շատ վստահ ու առանց ինչ-որ մեկին մեղադրելու, բայց համոզված եմ՝ եթե նույնիսկ երազանքն իրականություն դառնա՝ մեկնի արտերկիր, էլի չի հրաժարվի իր այս «փեշակից»:
