ԵՐԵՎԱՆ, 14 հունվարի — Sputnik. 2017թ-ի հունվարի 17-ին Միլանում, Ֆրանկո Պարենտիի թատրոնում հասարակությանը կներկայացվի «Ճգնաժամը Եվրոպայում և մեր ժամանակների բարեպաշտները» դասախոսությունների շարքը: Ցեղասպանությունների կանխարգելման թեմային նվիրված դասախոսությունների ընթացքում ելույթ կունենան իտալացի պատմաբան Մարսելո Ֆլորեսը, փիլիսոփայության պրոֆեսոր Ժերար Մալխասյանը (Իտալիա), ինչպես նաև Հոլոքոսթի անվանի հետազոտող Յաիր Օրոնը (Իսրայել): Այդ մասին Gariwo կայքում հրապարակված հոդվածում գրում է իտալացի գրող Պիետրո Կուչուկյանը:
Յաիր Օրոնը համոզված է, որ հայերը գերմանական շրջափակման տարիներին տոկոսային հարաբերակցությամբ, հաշվի առնելով նրանց սակավաթիվ լինելը, ավելի շատ հրեաների են փրկել, քան ցանկացած այլ ժողովուրդ: «Միաժամանակ իսրայելցի պատմաբանը հոռետեսորեն է վերաբերվում այն հարցին, որ Իսրայելի Քնեսեթը կարող է ընդունել Հայոց ցեղասպանությունը»,- գրում է Կուչուկյանը:
Օրոնը չի հավատում դրական լուծմանը, քանի որ Թուրքիայի հետ ռազմավարական միությունը և սեփական ողբերգության բացառիկության գիտակցությունը հազիվ թե թույլ տան Քնեսեթին ընդունել Հայոց ցեղասպանությունը՝ դրանով հանդերձ դավաճանելով պատմական հիշողությունը, այն է՝ Հոլոքոսթի հիշատակը:
Յաիր Օրոնի «Փրկիչներ և մարտիկներ» վերջին գիրքը պատմում է, թե ինչ ավանդ են ունեցել հայերը գերմանական շրջափակման տարիներին հրեաների փրկության գործում: Նա շեշտադրել է այն հանգամանքը, որ ցեղասպանություն ապրած երկու ժողովուրդներն օգնել են միմյանց: Ըստ Օրոնի՝ անիմաստ է վիճել՝ ում ցավն է ավելի ուժեղ, պետք է գալ հաշտեցման և պահպանել ընդհանուր հիշողությունը՝ հիմքում ունենալով այն գաղափարը, որ շատ «մարդիկ փրկել են այլ մարդկանց»: 1915թ-ին շատերն են օգնության ձեռք մեկնել հայերին և դեմ են եղել նրանց ոչնչացման մասին գաղափարին, այդ թվում՝ նաև Պաղեստինում:
Ինչպես գրում է Կուչուկյանը, «Փրկիչներ և մարտիկներ» գրքում Օրոնը պատմում է նաև, թե ինչպես են Շառլ Ազնավուրի ծնողները փրկվել Թուրքիայի կոտորածներից և ապաստան գտել Ֆրանսիայում, իսկ 1940-1945թթ-ին իրենց մոտ թաքցրել են հալածանքների ենթարկված հրեաներին՝ վտանգելով սեփական անվտանգությունն ու կյանքը:
Օրոնը հիշում է նաև լեգենդար Միսաք Մանուշյանին՝ ֆրանսիական «Դիմադրություն» շարժման կազմակերպիչներից մեկին:
Օրոնը սկսել է Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրությամբ զբաղվել 80-ականերին, երբ ԱՄՆ-ի հայերը փորձել են ԱՄՆ-ի կոնգրեսում հասնել Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը, իսկ իսրայելական կառավարությունը կանգնել է ժխտման ճանապարհին՝ այդ հարցում բացահայտ կերպով աջակցելով Թուրքիային: Օրոնը չի կարողանում պատկերացնել, թե ինչպես սարսափելի ողբերգություն ապրած ժողովուրդը չի հարգում այլ ժողովուրդների դեմ հանցագործությունների մասին հիշատակը:
Օրոնը մտադիր է շարունակել իր հետազոտությունը և դրվագներից մեկում դիմում է հայ քահանաների թեմային, որոնք շրջափակման տարիներին մեծ թվով հրեա երեխաների են փրկել:
2007թ-ին Յաիր Օրոնը Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրության դասընթաց է սկսել Իսրայելում: Առաջին հոսքում նա ունեցել է ընդամենը 8 ուսանող, այսօր նրանց թիվը հասել է 2500-ի, թեև Օրոնը չի խնդրել առարկան ներառել պարտադիր ծրագրում: Հիմա այնտեղ ուսումնասիրում են այլ ժողովուրդների դեմ ցեղասպանությունները:
