ԵՐԵՎԱՆ, 4 հունվարի — Sputnik, Անի Լիպարիտյան. Գաթան սովորական ուտելիք չէ, այն զարդարում է տոնական գրեթե բոլոր սեղաններն ու հաջողություն և երջանկություն է խորհրդանշում: Այդ մասին Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում ասաց Հայոց ազգագրության և ազատագրական պայքարի պատմության ազգային թանգարանի գիտաշխատող, ազգագրագետ Խորեն Գրիգորյանը:
Տոները և գաթան
Խորենի խոսքով՝ գրեթե յուրաքանչյուր տոնի ժամանակ գաթան ինչ-որ բան է խորհրդանշում:
«Խոսքը ոչ միայն Ամանորի մասին է, այլ նաև այն տոների, որոնք միավորում են եկեղեցուն և ժողովրդին: Մկրտության, հարսանիքի, անգամ հուղարկավորության ժամանակ կարելի է գաթա տեսնել: Գաթան յուրահատուկ տեղ է զբաղեցնում ժողովրդական տոներում», — ասաց ազգագրագետը:
Մասնագետի խոսքով՝ մեր տատիկները գաթայի վրա յուրահատուկ խորհրդանիշներ են պատկերել դանակի կամ պատառաքաղի օգնությամբ, այդ թվում՝ խաչ: Դա արվել է չար աչքից ազատվելու համար:
Գաթա թխում են նաև մտերիմներին անհաջողություններից զերծ պահելու համար: Որոշ հետազոտողեր պնդում են, որ գաթան ընտանիքի ամրություն է խորհրդանշում, քանի որ հայկական հարսանիքների ժամանակ սկեսուրը պարում է այդ թխվածքով:
«Բացի այդ, հարսանիքների ժամանակ գաթայով պարողներին ընդունված է նվերներ տալ: Պարողների թվում պետք է լինեն երիտասարդ, չամուսնացած աղջիկներ: Հենց այդ մանրամասները վկայում են, որ այդ թխվածքը ծիսական նշանակություն ունի», — ասաց Գրիգորյանը:
Մանրադրամ՝ հաջողության համար
Ինչպես պատմեց ազգագրագետը, Հայաստանում տոնական գաթան կլոր է լինում, խորիզով: Նախկինում այն պատրաստել են թոնրում:
«Գեղեցիկ ավանդույթ է եղել գաթան թխել ընտանիքներով: Նախկինում դա նորմալ և ընդունված է եղել, քանի որ բոլորն ապրել են կողք կողքի սեփական տներում, աշխատանքը շատ է եղել, ոսւտի համատեղ աշխատանքը գնահատվել է: Երբեմն գաթայի մեջ կոպեկ են դնում, լոբի, ընկույզ կամ ինչ-որ բան, և նրան, ում բաժին է ընկել անակնկալը, հաջողակ է համարվել, և նշանակել է, որ տարին բարեհաջող կլինի նրա համար», — ասաց Գրիգորյանը:
Նրա խոսքով՝ պետք է ուշադրություն դարձնել գաթայի և ընդհանուր առմամբ հացամթերքի ծիսականությանը, քանի որ մեր գրեթե բոլոր ճաշատեսակները, որոնք կապված են այս կամ այն ծեսի հետ, պատրաստվում են հացահատիկից:
«Նշանակում է, որ մենք հնուց ի վեր հողագործ ժողովուրդ ենք եղել: Հայկական խոհանոցում մսային ճաշատեսակները շատ չեն՝ ի տարբերություն քոչվոր ցեղերի»,- ասաց ազգագրագետը:
Նյութի ռուսերեն տարբերակը
