ԵՐԵՎԱՆ, 6 դեկտեմբերի — Sputnik. 2 անգամ զգացվեց ցնցում, և Միքայելյան ինստիտուտում անեզթեզիոլոգներից մեկն անմիջապես մտավ վիրահատական սեղանի տակ։ Արտավազդ Սահակյանի մոտ սրանք առաջին տպավորություններն էին, որոնք, սակայն, այդ ժամանակ չգուժեցին այն սարսափը, որն իրականում սպասվում էր։ Այդ պահին բնազդը հուշեց արագ ավարտել բարդ վիրահատությունը և սպասել անսպասելիին։
«Առաջին հիվանդին ես եմ ընդունել, թեթև վնասվածքներով էր, նա առաջինն ասաց, որ Գյումրին չկա, իսկ մենք կարծեցինք, որ նա սադրում է։ 17։00-ից հետո մասսայական հոսք սկսվեց, մղձավանջ էր, 2 օր ու գիշեր մենակ էինք աշխատում»,-պատմեց վաստակավոր բժիշկը։
Շատ չանցավ, և հիվանդանոցում տեղ ու դադար չկար։ Վիրահատական բաժանմունքներում նույնիսկ բժիշկների համար շարժվելու տեղ չկար։ Քնելու մասին մոռացան ու տրվեցին անձնուրաց գործի` փրկել կյանքեր, իսկ հետո այնպես անել, որ հնարավորինս խուսափեն հաշմանդամությունից։ Սակայն հնարավոր չեղավ խուսափել մահերից։ Արտավազդ Սահակյանի խոսքով` մահերը գրանցվում էին հիմնականում երիկամային անբավարարության հետևանքով։ Պատճառը փլատակների տակ երկար ժամանակ մնալն էր։ Դրա բժշկական հիմնավորման մասին պատմեց բժիշկը։
«Եթե վերջույթները ավելի քան 4-5 ժամ մնում են փլատակների, ճնշման, հողի ծածկույթի տակ, առաջանում է «Կրաշ համախտանիշ», խանգարվում է սնուցումը, դադարում է անոթային մատակարարումը, սկսվում է մկանային զանգվածի ինքնամահացում, քայքայման հետևանքով առաջանում է երիկամային անբավարարություն»,- պատմեց նա։
Այլ կերպ ասած, երբ մարդուն հանում են փլատակների տակից, ժամեր շարունակ ծանրության տակ մնացած վերջույթներում արյան մատակարարումը վերականգնվում է, թունավոր մասնիկները մղվում են օրգանիզմ։ Այս դեպքում բանը հասնում է երիկամային անբավարարության, ընդհուպ մինչև մահվան։
«Դրա համար էլ հենց փլատակների տակից հանում էինք, Դամոկլյան սրի նման մահվան սպառնալիքը կախվում էր նրանց գլխին»,- ասաց բժիշկը։
Երկրաշարժից հետո մարդիկ հիմնականում հոգեբանական աջակցության կարիք են ունեցել, Sputnik Արմենիայի այն հարցին` ի՞նչ հոգեկան իրավիճակում էին իրենք` բժիշկները, Արտավազդ Սահակյանը պատասխանեց, որ առաջին 2 օրը իրենց գործն էին անում և մտածում կյանքեր փրկելու մասին։ Այլ բան տեղի ունեցավ հետո։
«Սկզբում անընդհատ մտածում էինք գործիքային մատակարարման մասին, 3-4 օրից հոգեբանի կարիք զգացվեց։ Եթե մարդը զգացմունք ունի, և նրա առջև այդքան զոհ կա, այդ բժշկի վիճակն էլ է պետք հասկանալ»,-ասաց նա։
Արտավազդ Սահակյանը պատմեց, որ մինչև օրս նա շփումները պահպանում է այն մարդկանց հետ, որոնց կյանքը փրկել է։ Թեմայի վերաբերյալ նա 2 հետաքրքիր օրինակ պատմեց։
«86-ին փրկեցի փախստական երեխայի (Կիրովաբադից էր), թևն ամբողջությամբ պոկվել էր, առողջացավ, գնաց Լենինական, զոհվեց։ 88-ի օգոստոսին Կարո անունով լենինականցի տղայի պոկված դաստակը կպցրեցի, երկրաշարժի ժամանակ ողջ մնաց»,-պատմեց նա։
Վերջում մի հետաքրքիր դրվագ հիշեց այդ օրերից` անձամբ տեսավ, թե ինչպես ռուս պետական գործիչ Նիկոլայ Ռիժկովը Լենինականում չկարողացավ զսպել զգացմունքները, տեսածից հուզվեց ու լաց եղավ։
