Դերասանուհի և շոուվումեն (կարծես թե այսպես են անվանում իգական սեռի շոումեններին, թեև այդ բառը, ի տարբերություն արական տարբերակի, առանձնահատուկ կիրառում չունի) Եկատերինա Վարնավան ռուսական հեռուստատեսության շոու ծրագրերի ամենավառ դեմքերից է։ Նա հայտնի է իր խարիզմատիկ քթով, որն ինքն անձամբ «կայսերական է» անվանում և որի շուրջ մի շարք կատակներ են անում տարբեր նախագծերի ժամանակ։ Ե՛վ քիթը, և՛ թուխ մաշկը մեծ դեր ունեցան, որ նա հանդես գա երիտասարդ հայուհու կերպարում «Պարեր սառույցի վրա» շոուի հերթական թողարկման ժամանակ։
Պարզապես այս համարն ընդհանրապես հումորային չէր ու նվիրված էր Հայոց ցեղասպանությանը։
Պետք է խոստովանել, ես բավականին սառն եմ վերաբերվում «համամարդկային արժեքների» հայեցակարգին։ Սովորաբար աղոտ ու երևակայական է այն ամենը, ինչը մեզ փորձում են հրամցնել այդ հասկացության տակ։ Իրականում ամեն մարդ յուրովի է ընկալում «համամարդկային արժեքը»։
Որքան էլ պնդենք, որ Միքելանջելոյի կտավներն ու Բախի ֆուգաները բոլորի համար հիասքանչ են ու հուզիչ, կարծում եմ` աֆրիկյան վայրի ցեղերի ներկայացուցիչների համար եվրոպացի հանճարների հզոր ստեղծագործությունները կարող են վրձնի անիմաստ հարվածներ ու ձայների աններդաշնակություն թվալ, քանի որ նրանց համար շատ ավելի հարազատ ու բնական է թմբուկի ձայնը, որն իրենց ցեղակիցներին որսի է կանչում, կամ, ասենք, ժայռապատկերները, որոնք պատկերում են նրանց ամենօրյա զբաղմունքը։
«Համամարդկային արժեքների» դրոշի ներքո նաև արյունալի հանցագործություններ են իրականացվել, որոնց նպատակը գլոբալ մարդկության վատ հեքիաթը իրականություն դարձնելն էր, ինչը մարդկային միլիոնավոր կյանքեր խլեց։ Իմ կարծիքով` մարդու համար հիմնական և որոշիչ են իր ժողովրդի, ազգային մշակույթի, տեղի քաղաքակրթության ինքնությունն ու արժեքները։
Մարդը, որն իսկապես իր ազգի և մշակույթի կրողն է, ավելի լավ է հասկանում այլ ազգերին և մշակույթները, քան անդեմ և աբստրակտ «մարդկության» ջատագովը։
Այդ մասին գրում էին Դոստոևսկին, Իլինը և Բերդյաևը, իսկ գիտնական Ալեքսանդր Ցիպկոն, որի շատ տեսակետների հետ կարելի է վիճել, ժամանակին ասել է. «Ուրիշ ժողովրդի լեզվի և սրբությունների նկատմամբ հարգանք կարող է տածել միայն այն մարդը, որը հպարտանում է իր լեզվով, ժողովրդով, որի համար թանկ են նախնիների գերեզմանները։ Կոսմոպոլիտիզմը արժանապատվություն չէ, այլ հենարան չունեցող դժբախտ մարդու հոգու հիվանդություն։ Նա, ով իր հայրենիքին չի պատկանում, չի կարող ամբողջ մարդկությանը պատկանել։ Մարդը, որը չի տառապում իր ժողովրդի ցավերով, չի կարող տառապել մարդկության ցավերով»։
Այս ամենն իրական, բառի իմաստին ամբողջովին համապատասխանող ինտերնացիոնալիզմ է, որը հակադրվում է կոսմոպոլիտիզմին։ Մարդկության պատմության մեջ կան կոնկրետ ժողովուրդների պատմության մի քանի էջեր, որոնք կարող են չափորոշիչ, խորհրդանիշ և բարոյական կետ դառնալ ցանկացած ժողովրդի համար։ Նման էջերը քիչ են, բայց դրանց թվում է Հայոց ցեղասպանությունը։
Սեփական ժողովրդի ցավը զգալով` չի կարելի չզգալ հայերի ցավը, իսկ հայկական ողբերգության միջով հնարավոր չէ չտեսնել սեփական ժողովրդի ողբերգության հետ ունեցած կապը։ Մեկուկես տարի առաջ տարբեր կարծիքներ հնչեցին այն կապակցությամբ, որ Հայ առաքելական եկեղեցին որոշել էր սրբադասել ցեղասպանության զոհ դարձած 1.5 մլն մարդկանց։ Այդ որոշումն անվանեցին էթնոֆիլետիզմ և հեթանոսություն։
Ես իհարկե լավագույն քրիստոնյան չեմ, առավել ևս` լավ աստվածաբան, սակայն այդ որոշումն ինձ մոտ խառը զգացողմունքներ առաջացրեց։ Դա կապված էր նաև Դոնբասում շարունակվող պատերազմի հետ, իսկ Դոնբասում ես հաճախ եմ լինում։ Ինչպես մի անգամ ասաց իմ ընկեր Սերգեյ Չեպիկը, «ընկածների թվում տարբեր մարդիկ կային` լավ և վատ, սակայն մահը հավասարեցրեց և մաքրեց նրանց»։ Իսկ ես մտածում էի հայկական ողբերգության համամարդկային լինելու և հայ մոր վշտի մասին։ Այո, այդ ողբերգությունը և վիշտը հասկանալի է ցանկացած ժողովրդի համար, սակայն առավել քան հոգեհարազատ ու հասկանալի է հատկապես ռուսների համար։
Բայց վերադառնանք Եկատերինայի և Մաքսիմի ելույթին։ Ի՞նչ կարելի է ասել։ Համարը հիասքանչ էր` ուժով, ողբերգությամբ, ցավով, սիրով, տխրությամբ լեցուն:
Ինձ համար կարևոր չէ ապացուցել բոլորին, այդ թվում նաև ինձ, որ այլ կերպ լինել չէր կարող։ Ելույթից հետո նրանց հարցրին` ինչու՞ են այդ թեման ընտրել։ Մաքսիմը խոսեց հուզված ու շփոթված։ Եվ դա նորմալ էր, քանի որ զգացմունքները չէր խեղդել իր մեջ։
Հաղթանակ եմ մաղթում Վարնավային և Մարինինին։ Նրանք արժանի են այդ հաղթանակին, քանի որ անգամ շոուի ընթացքում մի քանի րոպեով ստիպեցին հիշել այն ցավն ու վիշտը, որը եղել և մնում է մեզ հետ։ Համընդհանուր հայկական ցավը։
