ԵՐԵՎԱՆ, 8 նոյեմբերի — Sputnik. Վիլհելմ Ռենտգենի գյուտը մարդկության պատմության ամենակարևոր ձեռքբերումներից է։ Ներկայացնում ենք մի քանի հետաքրքիր փաստ` կապված X-ճառագայթների հետ։
Ռենտգենի բացահայտումը պատահականություն է
Ռենտգենյան ճառագայթները հայտնագործվել են 1895թ-ի նոյեմբերի 8-ին։ Այդ օրը Ռենտգենը մինչև ուշ գիշեր աշխատել է իր լաբորատորիայում։ Երբ նա պատրաստվել է դուրս գալ, հանգցրել է լամպը և հանկարծ մթության մեջ թույլ կանաչավուն լուսավորում է տեսել։ Տարայի մեջ գտնվող նյութը լույս է արձակել։ Ռենտգենը տեսել է, որ մոռացել է անջատել սարքերից մեկը` էլեկտրոնային վակուումային խողովակը։ Նա խողովակն անջատել է, լուսավորումն անհետացել է, միացրել է` կրկին հայտնվել է։ Ամենազարմանալին այն է եղել, որ սարքը գտնվել է լաբորատորիայի անկյուններից մեկում, իսկ լույս արձակող նյութով տարան` մեկ այլ անկյունում։ Գիտնականը որոշել է, որ սարքն ինչ-որ անհայտ ճառագայթում է արձակում։
Հասկանալով, որ բախվել է նոր երևույթի հետ, Ռենտգենը սկսել է ուշադիր ուսումնասիրել առեղծվածային ճառագայթները։ Նա խողովակի դիմաց էկրան է տեղադրել, որպեսզի որոշի ճառագայթման ուժը և դրանց միջև տարբեր առարկաներ դրել` գիրք, տախտակ, թուղթ։ Դրանք բոլորը թափանցիկ են եղել ճառագայթների համար։ Ռենտգենը ճառագայթների տակ կշռաքարերով տուփ է դրել։ Էկրանին լավ երևացել են դրանց ստվերները։ Ճառագայթների փունջը պատահմաբար ընկել է գիտնականի ձեռքի վրա։ Ռենտգենը տեղում քարացել է։ Նա տեսել է իր ձեռքի շարժվող ոսկորները։ Ոսկորների հյուսվածքը մետաղի պես անթափանց է եղել ճառագայթների համար։ Ռենտգենյան ճառագայթների ցնցող բացահայտման մասին առաջինն իմացել է գիտնականի կինը։ Ռենտգենը X-ճառագայթների օգնությամբ նկարել է կնոջ` Բերտայի ձեռքը։ Դա պատմության մեջ առաջին ռենտգենյան նկարն է։
Կպչուն ժավապենն արձակում է ռենտգենյան ճառագայթներ
Կպչուն ժապավենը փաթաթելիս վակուումում առաջանում է ինչպես տեսանելի լուսավորում, այնպես էլ ռենտգենյան ճառագայթում։ Գիտնականները ենթադրում են, որ դրա պատճառն այն էֆեկտն է, որը նման է տրիբոլյումինեսցենցիայի` էլեկտրամագնիսային ճառագայթման առաջացմանը բյուրեղում ասիմետրիկ կապերի քայքայման դեպքում։ Սակայն կպչուն զանգվածը բյուրեղի կառուցվածք չունի, ուստի կպչուն ժապավենի ստեղծած լուսավորման պատճառը բացատրելու համար պահանջվում է մեկ այլ տեսական մոդել։
Հայտնվող ռենտգենյան ճառագայթման հզորությունը բավարար է մարմնի մասերի նկարներ ստանալու համար, բայց դա միայն վակուումում, իսկ կպչուն ժապավենն օդում բացարձակ անվտանգ է։
«Լեգո» կոնստրուկտորները լավ են երևում ռենտգենյան ճառագայթներով
Մանկական «Լեգո» կոնստրուկտորի պլաստմասսայի բաղադրության մեջ մտնում է բարիումի սուլֆատ։ Այդ աղը չի լուծվում ջրում, ինչն այն ոչ թունավոր է դարձնում օրգանիզմի համար և լավ է երևում ռենտգենյան նկարներում։ Այսպիսով` եթե երեխան կուլ տա դետալը, ապա այն կարելի է հեշտ գտնել նկարներում։
Խորհրդային Միությունում ընդհատակյա պայմաններում երաժշտություն են ձայնագրել ռենտգենյան նկարների վրա
ԽՍՀՄ-ում անօրինական երաժշտություն ձայնագրելու համար որպես ձայնապնակ օգտագործվել են ռենտգենյան նկարները։ Դրանք անվանել են «ձայնասկավառակներ ոսկրերի վրա»։ Այդ նյութն անվճար է եղել, բուժաշխատողները նույնիսկ շնորհակալություն են հայտնել նրանց, ովքեր օգնել են բեռնաթափել արխիվները։
Ռենտգենի անհաջող օգտագործում
1927թ-ին արտոնագրվել է ֆլյուրոսկոպը եվրոպական և ամերիկյան սրահներ առաքվող կոշիկի խանութների համար։ Ստացել են ոտքերի ռենտգենյան նկարը, որով հեշտությամբ կոշիկ են ընտրել։ Սակայն բազմաթիվ բողոքներից հետո, որ ռադիացիան վնաս է հասցնում առողջությանը (նույնիսկ կտրել են մի կնոջ ոտքերը) բոլոր սարքերը հետ են կանչվել և ոչնչացվել։
